Bu piyasalarda para el yakacak kadar sıcak

Gelişmekte olan ülkeler eskiden, acil bir durumda kaçmanın mümkün olmadığı ekonomiler olarak kabul edilirdi. Tarih genç ve hızlı büyüyen ülkelerin mali felaketlerini anlatan hikayelerle dolu. Arjantin’in 1890’lardaki iflası ve 1990’lı yıllarda Asya’yı derinden sarsan mali kriz gibi.

 

Aslında, gelişmekte olan ekonomilerde kalkınmaya başlamadan önce en azından bir kere büyük ve sarsıcı bir ekonomik krizin yaşandığı görülüyor. ABD de bu örnekler arasında yer alıyor. ABD’de demiryolu sektörüne yaptıkları yatırımlarla 19’uncu yüzyılda ülkenin büyüme hızını artıran İngiliz yatırımcılar, daha sonra girişimlerinin sonucunda büyük zararlara uğradı.

 

Şimdi ise tam tersi bir durum yaşanıyor. Hemen hemen bütün büyük kurumlar ve finansal  danışmanlık veren uzmanların büyük çoğunluğu, yatırımcıları gelişmekte olan ülkelere ait hisse ve tahvillere yöneltiyor.

 

Şu ana kadar yatırımcılar da kendilerine sunulan tavsiyeleri harfi harfine yerine getirdi. Yılın ilk dokuz ayında, gelişmekte olan ülke varlıklarıyla oluşturulan fonlara akan para bundan önceki yıllık bazdaki rekorun dört katına ulaştı..

 

Bu dönemde fonlar gelişmekte olan ülkelerdeki hisse senetlerine yatırım yaklaşık 50 milyar dolar aktarırken, ABD, Japonya ve Avrupa’dan toplam 80 milyar dolar çekti.

 

PÄ°YASA AÅžIRI SICAK

ABD merkezli aracı kurum CLSA, bu çeyrekte tek başına Çin’e sıcak para akışının 1 trilyon doları aşmasını bekliyor.

 

Gelişmekte olan ülkelerdeki her türlü finans aracına ilgi o kadar büyük ki Meksika hükümeti geçtiğimiz günlerde yüzde 6 faizle 100 yıllık devlet tahvilini satışa çıkardı.

 

Brezilya ve Hong Kong’daki gayrimenkul sektöründe, vade öngörülmeyen sürekli tahviller dahi çıkarıldı. Bu ÅŸekilde paranızı sonsuza dek kullanmalarına izin verme ÅŸansınız oluyor.Â

 

FED’İN KARARI ETKİLİ OLDU

Gelişmekte olan ülkelere ilginin bir anda bu kadar büyük çapta artmasına, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) doların değer kaybetmesine neden olan bir hamleyle, ikinci bir parasal gevşeme programı hazırlayacağına yönelik haberler ve sonunda Fed’in bu adımı atması da önemli etki yaptı.

 

Fed’i eleştirenler parasal gevşemenin hiçbir işe yaramayacağını söylerken, bunun ülkede yüksek enflasyon yaratabileceğine dikkat çekiyor. Bu eleştirilerin büyük bir kısmında haklılık payı yüksek olsa da parasal gevşeme, aslında bazı sorunlara çözüm getirebilir.

 

Fed’in yeni teşvik paketi, Çin ve diğer yükselen güçlerin ekonomik sistemlerini gözden geçirip, karşılaşacakları risklere odaklanmalarını sağlayarak, para politikalarını değiştirmeyi düşünmeye sevk edebilir.

 

Ancak son paket, borsaları kriz öncesi seviyelere çekti ve gelişmekte olan ülkelere sıcak para akışını oldukça tehlikeli bir seviyeye çıkardı.

 

İKİ UCU KESKİN BIÇAK

Bu sıcak para akışı sonucunda, gelişmekte olan ülkelerde daha fazla varlık balonunun oluşması ya da yüksek enflasyon gibi sıkıntılar baş gösterebilir.

 

Doğal olarak, gelişmekte olan ülkeler bu tip durumlarda tehlikeden kaçmak için para faiz artırma gibi politikalarını sıkılaştırma seçeneğine başvuruu. Ancak bu tercih ülkelerin para birimlerinin değerlendireceği için mevcut şartlarda yeni sorunları da beraberinde getirebilir.

 

Ekonomi yetkilileri, para birimlerini yükselterek ihracatta rekabet avantajlarını ortadan kaldıracağı, gayrimenkul piyasasında fiyatları aşağı çekeceği ve ülkeleri büyüme için yeni kaynak arayışına iteceği için sıkı para politikasından kaçıyor.

 

Ancak unutulmamalı ki, varlık balonlarına izin verilmesi de sonunda büyük zararlara yol açabilir. Örneğin Hollanda 17 yüzyıldaki fiyatların çok hızlı arttığı Lale Krizi’ne kadar süper bir güçtü ancak bu kriz nedeniyle gücünü kaybetti. Japonya da 1980’lerde yaşadıklarının etkilerini hala üzerinde atmaya çalışırken, ABD’nin 1930’lu yıllarda yaşadığı çöküşten çıkması da bir dünya savaşına mal oldu.

 

Varlık balonları yatırımcıları da rahatsız eden bir durum yaratıyor. Eğer piyasalar hızla yükselirken yatırım yapmamışsanız bu üzüntü yaratabilir ancak asıl üzüntüyü piyasalar geri döndüğünde yatırım yapmış durumda yakalanırsanız yaşarsınız.

 

*Bu yazı Newsweek dergisinde "Money Hot Enough to Burn" başlığıyla yayımlanan haberden derlenmiştir.

 

EkoNet'i Facebook'ta takip etmek için:              Â

http://www.facebook.com/#!/HurriyetEkonet                                        Â

                             Â

EkoNet'i Twitter'da takip etmek için:     Â

http://twitter.com/HurriyetEkonet