Bu moratoryum nereden çıktı

Piyasadaki ‘moratoryum’ söylentisi, dün New York Times gazetesinde haber konusu oldu. Gazete, Global Menkul DeÄŸerler Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Mehmet Kutman'ın, ‘‘Türkiye iç borçlarda moratoryum ilan edebilir’’ sözlerine yer verdi. Kutman ise, gazetenin sözlerini çarpıttığını iddia etti. Türkiye, ABD ile yaÅŸadığı gerginlik nedeniyle ekonomide yeni bir kriz dalgasını önlemeye çalışırken, piyasalarda kulaktan kulaÄŸa yayılan bir soru dün New York Times'ta haber konusu oldu. Gazetede Türkiye'ye yönelik yeralan bir haberde, Türkiye'nin iç borçları için ‘‘moratoryum’’ ilan edebileceÄŸi ifadesine yer verildi. Gazeteye göre, bu sözlerin sahibi Türkiye'nin en büyük aracı kurumunun başındaki Mehmet Kutman'dı. New York Times, Global Menkul DeÄŸerler'in Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Kutman'ın, ‘‘Bence Türk-Amerikan iliÅŸkileri büyük ölçüde zarar gördü. Ä°nsanlar güvenlerini kaybetti ve yeni para giriÅŸi olmaz ise Türkiye iç borçlarda moratoryum açıklayabilir’’ sözlerine yer verdi. Kutman ise sözlerinin New York Times tarafından yanlış anlaşıldığını iddia ederek, moratoryumdan bahsetmediÄŸini iddia etti. New York Times'da dün yeralan haberde, ‘‘Türkiye ve Amerika geçen hafta bir anlaÅŸmaya varamadı. Amerikalı savaÅŸ planlayıcıları tedirgin fakat Türk mali piyasaları mahvolmuÅŸ durumda’’ yorumu yapıldı.‘‘ABD'nin destek vermemesi, Türk ekonomisini kurttu’’ diyen New York Times, Türkiye'de yatırım yapmanın her zaman bir roller coaster (Ä°niÅŸli çıkışlı bir ray sistemi üzerinde hareket eden tren) ile yolculuk yapmaya benzediÄŸini ileri sürdü. Gazete, yüksek enflasyon oranlarının, bütçe açıklarındaki sapmaların ve anlaşılmaz politikaların hızlı ekonomik büyüme ve küresel alanda rekabet edebilen firmalarla hafifletildiÄŸini kaydetti. Haberde, Türkiye'ye yönelik ÅŸu deÄŸerlendirmeler yapıldı:Yatırımcılar, iÅŸler ne kadar kötüye giderse gitsin, stratejik açıdan önemli bir müttefik olan Türkiye'nin ABD tarafından kurtarılacağına ve batmasına izin verilmeyeceÄŸine inanarak hareket ettiler. Fakat ABD'nin 30 milyar dolarlık kredi garantisi vermesine raÄŸmen, askerlerinin Türkiye'ye konuÅŸlandırılması talebinin TBMM'de rededilmesi yatırımcıların bu inancını derinden zedeledi.AKP'nin Irak Savaşı ve yardım paketi konusunda ABD ile müzakere ederken güçlü bir pozisyonda olacağını varsayan yabancı yatırımcılar Kasım ayında Türk piyasasına 2 milyar dolar enjekte etti. Bu, Türkiye'nin, ABD'nin bölgede vazgeçemeyeceÄŸi bir müttefiki olması, IMF'den gelecek muhtemel yeni krediler ve AB üyeliÄŸi konularındaki iyimserliÄŸi artırmıştı. Yatırımcılar kısa vadeli riskler olduÄŸunu biliyor fakat uzun vadede yatırımın çok kárlı olacağına inanıyorlardı.AKP, KAÄžIT KAPLANTürkiye'de yıllar sonra büyük çoÄŸunlukla kurulan hükümet kağıttan bir kaplan çıktı. AKP, tecrübesiz ve iç -dış konularda etkisiz kaldı.1991 Körfez Savaşı'nın ardından da Türk ekonomisi gerilemiÅŸti. Fakat dönemin BaÅŸbakanı Turgut Özal'ın ABD'ye verdiÄŸi desteÄŸin ardından iyi niyet iliÅŸkileri devam ettmiÅŸti. Ancak, ÅŸu anda Türkiye ile ABD arasındaki iyi niyet iliÅŸkileri buharlaÅŸtı.Moratoryum nedir?Bir ülkenin, bunalımlı dönemlerde borçlarının bir bölümünü veya tamamını ödememesi veya ertelemesine ‘‘moratoryum’’ adı veriliyor. Çok ağır ekonomik bunalımlarda en son çare olarak görülen bu uygulama, uluslararası piyasalarda ülkelerin kredibilitesini uzun yıllar sıfırlıyor.Kutman: New York Times sözlerimi çarpıttıNew York Times, Global Menkul DeÄŸerler Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Mehmet Kutman'ın Türkiye'nin iç borçlarda moratoryum ilan edebileceÄŸi sözlerine yer verirken, Kutman ise dün yaptığı açıklamada gazeteye verdiÄŸi demecin saptırıldığını iddia etti. Kutman, konuyla ilgili olarak ÅŸu açıklamayı yaptı: ‘‘New York Times ve Herald Tribune gazeteleri muhabiri ile 21 Mart Cuma günü yapmış olduÄŸum söyleÅŸiden kaynaklanan haber, sözkonusu gazetelerin 25 Mart tarihli sayılarında yayınlandı. Bir saatten fazla süren ve benim kapsamlı olarak cevapladığım birçok konuya deÄŸinilmemiÅŸ ve sadece birkaç cümleye yer verilerek aslından uzak ve okuyucuyu yanlış yönlendiren bir yazı ortaya çıkmıştır. Haberde borçların ödenmemesi konusunda, söyleÅŸi sırasında hiç kullanmadığım ve gerçekleÅŸme olasılığını görmediÄŸim bir fikir yazılmış ve söylediklerim saptırılmıştır.’’Türkiye'nin en büyük aracı kurumunun Yönetim Kurulu BaÅŸkanı olarak, borçların ödenmemesini söylemesinin eÅŸyanın tabiatına aykırı olduÄŸunu savunan Kutman, ‘‘Türkiye, tarihinde borç erteleme veya ödememe gibi bir tecrübe yaÅŸamamış ve bundan sonra da yaÅŸamayacaktır. Faizlerin düşmemesi ve Hazine ihalelerine talebin azalması durumunda düşünülebilecek bir çözüm, Haziran 2001 tarihinde bankalar ve Hazine'nin ortaklaÅŸa yaptıkları ve herkesin en az zarar gördüğü gibi borç takası olabilir. SöyleÅŸi sırasında benim de üzerinde durduÄŸum ve yanlış yansıyan konu budur’’ dedi. Â