Bosna'da zor barış

SavaÅŸtan 6 yıl sonra, uluslararası sivil ve askeri güçler Bosna'da el birliÄŸiyle 3 ayrı etnik grup, 4 ayrı din ve iki ayrı ordudan tek bir devlet oluÅŸturmaya çalışıyor. Askeri ve diplomatik yetkililer, Bosna'da barışın ‘kırılgan’ olduÄŸunu ve çekilmek için henüz erken olduÄŸunu belirtiyor.Saraybosna'da artık keskin niÅŸancılar yok. Sniperlerın bir zamanlar ölüm saçtığı caddede ÅŸimdi sevgililer sarmaÅŸ dolaÅŸ yürüyüşe çıkıyor. Osmanlı mirası meÅŸhur çarşı içindeki cafeler, akÅŸam saatlerinde cıvıl cıvıl. YaÅŸlılar cami önünde sohbet ediyor. Uzaktan bir kilisenin çan sesleri duyuluyor. Görünürde Bosna'ya barış geri dönmüş. Peki ya uluslararası güç Bosna'dan çekilmek isterse ne olacak?Bosna'da madalyonun bir yüzünde Avrupai bir görünüm var. Hatta Alman markalarının çokluÄŸu nedeniyle belki ‘Küçük Almanya’ demek abartılı olmaz. ‘Sinalco’ yazan ÅŸemsiyelerin altında içtiÄŸiniz Türk kahvesinin bedelini nitekim Alman Markı ile ödüyorsunuz. Saraybosna'da Ä°ngilizce kadar, Almanca da geçerli bir dil.kabus anıtıSaraybosna'yı çevreleyen tepelerin eteÄŸinde savaÅŸta zarar görmüş evler yeniden inÅŸa ediliyor. Sniper caddesindeki camları tuz buz olmuÅŸ perdelerin dışarı uçuÅŸtuÄŸu parlamento binası bir kabus anıtı olarak yükseliyor kentin göbeÄŸinde.Bosna'da madalyonun öbür yüzünde ise korku ve tedirginlik var. Barış, Saraybosna'nın dış mahallerine bile henüz tam olarak ulaÅŸmış deÄŸil. BaÅŸkent Saraybosna'nın tepelerinin arkası Bosna Sırp Cumhuriyeti. Ä°ki ülke arasında sınır yok. Saraybosna Havalimanını geçince Sırpların çoÄŸunlukta olduÄŸu bölgeye geçiyorsunuz. Ancak hala halklar arasında yeteri kadar güven oluÅŸamamış. Sırp Cumhuriyeti'ne geçeceÄŸiniz zaman taksi havalimanına kadar gidiyor, oradan Sırp taksisine binmeniz gerekiyor.Ä°STÄ°KRAR GÃœCÃœUNMIBH, AGÄ°T ve NATO liderliÄŸindeki SFOR (Ä°stikrar Gücü), 1995 yılında imzalanan Dayton Barış AnlaÅŸması'nı hayata geçirmek için mücadele veriyor. AnlaÅŸma, üç ayrı etnik gruptan; BoÅŸnak, Hırvat, Sırp, dört ayrı dinden; Müslüman, Katolik, Ortodoks ve Yahudi, iki ayrı ordudan; Bosna-Hırvat ve Sırp Ordusu'ndan bir devlet oluÅŸturulmasını öngörüyor.BM, savaÅŸta yerinden yurdundan olan 2.2 milyon kiÅŸinin geri dönmesi, yerel ve uluslararası güvenlik güçlerinin görev aldığı polis gücü sayesinde asayiÅŸin saÄŸlanması için uÄŸraşıyor. Åžimdiye kadar 741 bin kiÅŸi geri dönmüş, özellikle azınlık olarak yaÅŸayan kiÅŸilerin geri dönmesi BM tarafından sevindirici bir haber olarak algılanıyor. AGÄ°T, seçimlerin yapılması ve demokratikleÅŸme için teÅŸvik ederken en büyük görev de SFOR'a düşüyor. Aralarında Türkiye'nin de bulunduÄŸu 32 ülkenin görev aldığı SFOR'un görevi ise Dayton AnlaÅŸması'nın askeri yönünü hayata geçirmek.Åžimdilik Bosna'da barış uluslararası güç sayesinde yaşıyor gibi. SFOR askeri yetkililerine göre, Bosna'da kalıcı bir barış için en az 5-6 yıl daha uluslararası gücün burada görev yapması gerekiyor. BaÅŸlangıçta 60 bin olan uluslararası asker sayısı ÅŸimdilerde 20 bine inmiÅŸ. Bu sayı kademeli olarak azaltılacak. Barışın akibeti ise uluslararası güç ülkeden elini çektiÄŸinde ortaya çıkacak. Türk askerine övgüBOSNA'daki SFOR istikrar gücünde görev alan Mehmetçik, Zenica'da ve Saraybosna'da görev alıyor. Zenica'daki Türk Görev BirliÄŸi'nin yanı sıra, Mehmetçik, Saraybosna'daki SFOR Merkezi'nin korumasından görevli.SFOR Sözcüsü Kanadalı Yüzbaşı Andrew Coxhead, ‘Türk askeri bir hayli profesyonel. Bazıları mükemmel Ä°ngilizce konuÅŸuyor. 5 dil bilen Türk askerleri bile var. Çok sıkı çalışıyorlar. Bir defasında SFOR merkezine geldiÄŸimde kimliÄŸimi unuttuÄŸumu farkettim, beni her gün görüp, selamladıkları halde, içeri girmeme izin vermediler. SFOR çerçevesinde Tüm ülkelerin iÅŸbirliÄŸi içinde çalışmasından gurur duyuyoruz’ diye konuÅŸtu.Mülteciler geri dönüyorBOSNA'da savaÅŸ 2.2 milyon kiÅŸiyi evinden yurdundan etmiÅŸ. Åžimdi mülteciler barışla birlikte geri dönüyor. Geri dönenlerin sayısı yaklaşık 750 bini bulmuÅŸ. Uluslararası görevlilerin en sevindirici bulduÄŸu taraf ise Sırp ya da Müslüman çoÄŸunluÄŸun içinde yaÅŸadığı halde geri dönen azınlıkların sayısındaki armış. SFOR çerçevesinde görev alan askerler, bir yandan da yakılan, yıkılan köylerin yeniden inÅŸasıyla uÄŸraşıyor, sivil kuruluÅŸlar aracılığıyla finanse ediyor. Tronova, Saraybosna'ya 25 km uzaklıkta Sırp kontrolündeki bölgede tamamen yerle bir olmuÅŸ bir BoÅŸnak köyü. 61 yaşındaki Melça Hromo, ÅŸimdilerde 2 odalı evine kavuÅŸmuÅŸ olmanın sevincini yaşıyor ‘Mutluyum. Herhangi bir sıkıntımız yok’ diyor.Â