Borsalarda emlak krizi

Önceki gün subprime kredilerine dayalı 12 milyar dolarlık tahvili negatif izlemeye alan S&P'nin ardından Moody's de 5,2 milyar dolarık tahvilin notunu düşürdü.Kredi derecelendirme kuruluşlarının mortgage kredilerine ilişkin bu hamleleri dünya borsalarında yüzde 1'in üzerinde düşüşler yarattı.

Subprime (Düşük gelirlilere verilen yüksek faizli konut kredisi) kredilerinde son 10 yılın en kötü geri ödeme sorunu ile karşı karşıya kalan ABD'nin mortgage sektöründeki balonun sönmeye başladığına ilişkin endişeler dün tüm dünya borsalarını salladı. Subprime kredilerine dayalı tahvilleri hakettiklerinin üzerinde değerlendirdikleri yönündeki eleştirileri karşısında önceki gün 12 milyar dolarlık tahvili negatif izlemeye alan Standard&Poor's'un (S&P) ardından Moody's daha da ileri gitti ve izlediği 5.2 milyar dolarlık tahvilin notunu indirdi. Mortgage kredilerine dayalı 399 tahvilin notunu indiren S&P, 32 tahvili daha negatif izlemeye aldı.

S&P ve Moody's'in tahvil notlarından çark edişinin ardından tüm dünya borsalarında düşüşler yaşandı. Pazartesi günü 7 yılın en yüksek seviyesine çıkan Japonya'nın Nikkei endeksi dün yüzde 1'ün üzerinde değer kaybetti. ABD'nin sanayi endeksi Dow Jones ile teknoloji hisselerini izleyen Nasdaq endeksi de yüzde 1'in üzerinde düşüşler yaşadı. Düşüşler sadece ABD ve Japonya ile sınırlı kalmadı, Avrupa ve Asya borsalarına da sıçradı. Avrupa'nın FTSE100 endeksi 0,67 değer kaybederken, Hong Kong'un Hang Seng endeksi de yüzde 1,7 aşağıdan kapandı. İngiltere'nin gösterge endeksi ise yüzde 0,7 düştü, sterlin ise değer kaybeden dolar karşısında son 26 yılın en yüksek seviyesine çıktı. Almanya'nın DAX endeksi yüzde 1,1, Fransa'nın CAC40 endeksi ise yüzde 0,8 değer kaybetti. ABD'nin 10 yıllık gösterge tahvilleri son bir yıl içindeki en sert düşüşünü yaşarken bu durumdan faydalanan Avrupa devlet tahvilleri değer kazandı. Euro ise dolar karşısında 1.3784 ile rekor seviyesine çıktı. Uzmanlara göre, şu anda ABD'deki subprime krizinden etkilenmeyecek tek bir dünya borsası bile yok.

Henüz bir kaç hafta öncesine kadar tahvil notlarının yerinde olduğunu savunan kredi derecelendirme kuruluşlarının peşi sıra attıkları geri adımlar, 17.3 milyar dolardan fazla mortgage'a dayalı tahvilin ve sektörün tahmin edilenden de kötü bir durumda olduğu izlenimi yaratıyor. Üstelik S&P, menkul kıymetlere dayalı borç portföyü olarak bilinen ve subprime kredilerine ciddi anlamda yatırım yapan CDO'ları da izlemeye aldı. CDO'ların notlarında da indirime gidebileceğini söyleyen S&P'nin bu düşüncesini gerçekleştirmesi halinde 800 milyar dolar büyüklüğündeki subprime kredilerine dayalı tahviller ve 1 trilyon dolar büyüklüğündeki CDO'ların fiyatları kan kaybedecek. Şu anda CDO yatırımlarının 250 milyar dolarlık kısmını subprime kredileri oluşturuyor.

Kredi derecelendirme kuruluşlarının bir anda çark edip tahvillerde not indirimine gitmeleri ABD mortgage sektöründeki fay hattının ciddi biçimde kırılmaya başladığına işaret ediyor. Zarar getirmelerine rağmen tahvillerin hakettikleri notu saklamakla suçlanan diğer kredi derecelendirme kuruluşu Fitch'in ise not indirimine gidip gitmeyeceği merak ediliyor. Fitch'den dün yapılan yazılı açıklamaya göre ise kuruluş harekete geçmeden önce Haziran ayında açık artırma yoluyla satılan mortgage borçlusu evlerin sayısının artıp artmadığına bakacak. Ancak ABD emlak sektöründen de hiç iç açıcı sinyaller gelmiyor. Ülkenin en büyük iki emlak şirketi dün yaptığı açıklamada önümüzdeki bir kaç aya ilişkin emlak sektörü tahminlerini indirdikleri açıkladı. S&P'nin tahminlerine göre ise 2006 ila 2008 yılları arasında emlak fiyatları yüzde 8 oranında değer kaybedecek, bu da subprime kredilerine dayalı tahvil yatırımcılarının kayıp yaşamasına neden olacak.

 TAHVİLLER 1 HAFTADA 52 MİLYAR DOLAR ERİDİ

Subprime balonunun sönmeye başladığını yazan Bloomberg'in verilerine göre, sadece son bir hafta da bile bu tahvillerde 52 milyar dolarlık kayıp yaşandı. Ramsey Group'un 1 haziran tarihli raporuna göre subprime kredilerine dayalı mortgage tahvillerinin yüzde 11'inin ödemesi en az 90 gün gecikti. Bu oran 2005 yılının mayıs ayında yüzde 5,4 düzeyindeydi. Şu anda S&P ve Moody's'in ABD'nin mortgage kredilerine dayalı tahvillerinde gitmeye başladıkları not indirimi, ülkenin toplam subprime piyasasının yüzde 3'lük bölümünü temsil ediyor.

Subprime mortgage kredileri ise ABD'deki toplam yıllık mortgage borçlanmalarının 5'te 1'ini oluÅŸturuyor. Buna karşılık subprime ödemelerinde yaÅŸanan geri ödeme sorununun büyümesi ve tahvillerin yatırımcılara zarar vermeye baÅŸlaması halinde bankacılık sektörü de batık krediler sorunu ile boÄŸuÅŸmak zorunda kalabilir. Bankaların bu durumda borçlanma faizleirni artırabileceÄŸi, bunun da  bankalardan kredi alan iÅŸletmelerin kazançlarını olumsuz etkilyeceÄŸi düşünülüyor.  Â