Bizi bu havalar mahvetti

Küresel ısınma dünyamızı daha sıcak, daha nemli ve dolayısıyla daha kavgalı bir yer mi yapıyor? Sınırımızdaki savaş tehdidi dahil, yeryüzündeki birçok çatışma aslında yaşanan iklim değişikliğiyle bağlantılı olabilir mi? Dünyamız haşlandıkça birbirini daha çok ısıran sırtlanlar toplumuna mı dönüşeceğiz?
Eskiler “Patlıcan mevsiminde deliler azar” diye boşuna dememişler. İklimbilimci Mikdat Kadıoğlu’na göre iklimin insan davranışları üstünde etkisi tartışılmayacak bir durum: “Birçok ülkede sıcak fön rüzgârlarının estiği dönemlerde işlenen suçlara indirim yapan mahkeme kararları var. Bizde de, mesala Bizans döneminde Lodos estiğinde mahkemeler toplanmazmış. Osmanlı kadıları lodos zamanlarında karar almazlarmış” diyor.

ARIZONALI ŞOFÖRLERİN ASABİYETİ

Meslektaşı Ali Ümran Kömüşçü de Kadıoğlu’yla aynı fikirde. Bırakın küresel ısınmayı, kısa süreli sıcak hava dalgalarının bile insanları daha saldırgan yaptığını anlatıyor: “Bunun için bilimadamı olmaya gerek yok. Sıcaklığın 35 derece ve üzeri seyrettiği günlerde trafikte insanların çok daha hoşgörüsüz olduğunu, daha çok kaza ve kavga çıktığını fark edebilirsiniz.”
Müspet ilmin iklimsel değişimlerle insan davranışları arasındaki ilişkiye ilgisi aslında yeni değil. Ama bugüne kadarki en kapsamlı araştırma daha Ağustos ayının başında tamamlandı. Araştırmayı yürüten Salomon M. Hsiang ile Princeton, Berkeley, Cambridge gibi dünyanın saygın üniversitelerinden 200 kadar iklimbilimci, psikolog, ekonomist ve kriminolog da Türk bilimadamlarının bu gözlemlerini doğrulayan sonuçlara ulaştılar.
‘Science’ dergisinin kapakladığı, Le Monde’un manşetine taşıdığı araştırmaya göre, artan sıcaklıklar biyolojik bir reaksiyona neden oluyor ve bu da insanları daha fazla şiddete yöneltiyor. İnsan evladı günümüzde ecdadının görmediği kadar ısıya maruz kalıyor ve bu yüzden de bütün tarihinde görülmediği kadar sinirli ve agresif.
Yapılan araştırmada Sahra Çölü’nün antik savaşlarından, günümüz Afrika çatışmalarına kadar binlerce vaka taranıp iklimsel olaylarla bireysel ve toplu tepkilerin bağlantıları incelendi. Buldukları veriler çarpıcı: Arizona’daki şoförlerin öfkesinden Avustralya’da aile içi şiddetin sıklaşmasına kadar dünyadaki birçok olay bizi sarmayan atmosferin ısısıyla doğrudan ilintili. Sıcak hava dalgalarında hırsızlık, saldırı gibi suçlarda nasıl artış görülüyorsa, tarih boyunca Çinli köylüler de kuraklık zamanlarında daha isyankâr olagelmişler. Darfur krizinden antik Maya uygarlığına kadar, şiddet ve çatışma ortamları sıcaklıkların arttığı dönemlerle paralel seyir gösteriyor. Araştırma, artan sıcaklıkların, daha büyük çatışmalarla da bağlantılı olduğunu, Avrupa’daki etnik çatışmaların ve Afrika’daki iç savaşların buna örnek olduğunu raporluyor.

ŞİDDET DAHA DA ARTACAK

Hükümetlerarası İklim Evrimi Uzmanları Grubu’nun (GIEG) bir sonraki raporunu eylül sonunda açıklaması bekleniyor.
Araştırmanın, atalarımızın asabiyetinden ziyade, bizi asıl ilgilendiren yönüyse 21. yüzyılda yaşanabilecek çatışmaların küresel ısınmayla birlikte yüzde 50 artma riskinin öngörülmesi.
Dünya Barış Günü’nde afiyetinizi kaçırmak istemezdim ama görünen o ki dünya ısındıkça daha da karışık bir yer olacak.
Tıpkı şu pop şarkısında olduğu gibi: “Sıcak, çok sıcak / Sıcak, daha da sıcak olacak...”