Bize uygun standartlar

İstanbul'da ulaşımdan sorumlu olan APK Daire Başkanlığı trafik ihlallerini engelleyebilmek için deneme yanılma yöntemine başvurmak zorunda kaldı. Avrupa standartlarının hiçbirinin tutmadığı şehrimizde yeni yeni formüller üretip, uygulamaya koyuyor. Bunlardan biri de hız kesici olarak kullanılan profil boyalar. İstanbul'da kullanılan trafik işaretleri ve sinyalizasyon sistemi hakkında bilgi aldık.

Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı bulunan APK (Araştırma, Planlama, Koordinasyon) Daire Başkanlığı, ulaşımla ilgili çalışmalardan sorumlu. İstanbul'da TEM ve E5 çevre yolları dışında kalan bölgelerde tüm sinyalizasyon, işaretlendirme çalışmalarıyla onlar ilgileniyor. Ulaşımla ilgili üç, araştırma, planlama ve koordinasyon ile ilgili iki birimleri var. Ulaşım planlama birimi kurulalı 6 ay oldu. Birim, ulaşım ana planı denen, İstanbul'un uzun vadeli ulaşım planlarını yapmakla sorumlu. Bunlar daha sonra kısa ve orta vadelere yansıtılıyor. Trafik Müdürlüğü ise yatay ve dikey işaretlemeler ile ilgileniyor. Yatay işaretlemeler, yol üzerindeki çizgi ve işaretler anlamına geliyor. Dikey olanlar ise levhalar veya sinyalizasyon üniteleri.

1 dakika beklemiyorlar

APK Daire Başkanı Cengiz Güngör, Türkiye'de diğer birçok konuda olduğu gibi trafik konusunda da standart sorununun çözülmediğini söylüyor. ‘‘Batıda herşey oturmuş ve sistem çalışıyor. Burada çalışmasına imkan yok. Türkiye şartlarına uygun standartların geliştirilmesi lazım. Batı standartları burada işlemiyor’’ diyor. Bu konudaki en belirgin örnek ise hız kesiciler. Hız kesiciler için Türk Standartları Enstitüsü (TSE), Avrupa örneklerine dayanarak bir takım standartlar getirmiş, ancak bunların Türkiye'de, özellikle de İstanbul'da uygulanmaları o kadar kolay değil. Güngör birinci neden olarak mali imkanların yetersizliğini gösteriyor. ‘‘Batıda zaten çok hız kesici yok. Hız kesiciye neden ihtiyaç duyulur? Köşe başlarında, okul çıkışlarında araçların yavaşlamalarını sağlamak için. Yurtdışında köşe başlarında, kavşaklarda 'stop' yazan tabelalar vardır. Herkes orada durur ve sırasına uygun olarak devam eder. Hızı aştığınızda polis gelip sizi durdurur. İnsanlar işaretlere uyuyorlar’’ diyor. Güngör'e göre İstanbul'da hız kesicileri koymak zorunluluk, çünkü insanlar hız tahdidlerine ve levhalara uymuyorlar. Yatay işaretlemeler konusunda da sıkıntılar çekiliyor. Yol üzerindeki boyaların kalınlığına bağlı olarak en fazla bir sene dayandığını öğreniyoruz. Kullanılan boya batıda kullanılanlar ile aynı olmasına rağmen yurtdışında uzun yıllar dayanıyor. Burada etken olan faktör trafik yoğunluğu ve sürücü davranışları. Güngör, şeritlerin üzerinden giden sürücüler olduğunu söylüyor. ‘‘Boya yapıyorsunuz, bir dakika içinde kurur ama bekleyemiyorlar. Daha kurumadan siliniyor boyalar’’ diyor.

Ana arterlerde yasak

Son dönemde hız kesiciler için tümsek değil, trafik emniyeti gözönüne alınarak profil boya denilen boyalar kullanılıyor. Tümsek hız kesicilerde, öndeki araba aracın altını sürtmemek için ani fren yapıyor ve bu da kazalara neden oluyor. Profil boya ise sadece ses yaparak uyarıyor sürücüyü.

Cengiz Güngör, insanlardan hız kesici konması için çok sayıda talep geldiğini belirtiyor. Evinin önünde sürat yapılmasını istemeyenler hemen hız kesici siparişi veriyor. Eğer konmazsa izin olmaksızın istedikleri yere betondan tümsekler döküyorlar. Oysa ana arterler üzerine hız kesici konması yasak. Güngör, ‘‘bunlar da istenilen sonucu oluşturmuyor. Vatandaş kendi kafasından çözüm getirmeye çalışıyor. Herkesin her istediği yere, her istediği şeyi koyması doğru değil’’ diyor. Düzenlemeye göre tümsek ancak ara yollarda kullanılabiliyor.

Yola yapışan bir yükselti olarak tanımlanan profil boyalar istenilen kalınlıkta ayarlanabiliyor. Yurtdışından, özellikle Almanya'dan getirilen boyaların İstanbul'da 3-5 mm. kalınlıkta kullanıldığı yerler var. Yaklaşık 50 cm. genişlikte atılıyor. Cengiz Güngör, Piyalepaşa'daki uygulamadan sonra ölümlü kazaların ortadan kalktığını söylüyor. Büyükşehir Belediyesi başlattığı yeni bir uygulama ile orta şerit boyalarını tırtıklı (bir dolu, bir boş) profil boya ile çiziyor. Şoförler şerit ihlal ettiğinde çıkan sesten rahatsız oluyor ve şeritlerin arasından gitme alışkanlığı kazanıyor. En azından APK birimi böyle bir sonuç almayı umuyor. Avrupa standartları İstanbul için geçerli olmadığından, deneme yanılma yöntemi kullanılıyor ve şu anda Topkapı'da inşa edilen yeni yeraltı geçidinde uygulanıyor. Profil boya diğer boyalara göre pahalı bir malzeme. İki şerit 1 metrekare ediyor ve metrekare başına 3 kilo boya harcanıyor.

İki şerit iki milyon lira

Boyanın kilosu ise 3 mark. Yani iki şerit çizebilmek için sadece boya maliyeti 2 milyon lirayı buluyor. Maliyet kalınlığa bağlı olarak değişiyor. Boya kalınlaştıkça daha pahalı ama daha dayanıklı oluyor.

Büyükşehir Belediyesi tarafından kullanılan bir başka hız kesici ise buton adı verilen, aralıklarla yerleştirilen küçük dikdörtgen tümsekler. Güngör, bunların hız kesici olarak değil, şerit ayırmak için ve refüj başlarında kullanıdıklarını belirtiyor. Butonların tanesi 3-5 milyon lira arasında değişiyor.

Bir de ilçe belediyelerin kullandığı metal veya kauçuktan yapılan kavisler var. Butonlar gibi bunlar da yüksek olduğundan APK Dairesi hız kesici olarak tercih etmiyor. 10 cm. yüksekliğinde ve 1-2 metre boyunda olan kavisler hakkında trafik emniyeti nedeniyle şikayetler geldiğini söylüyor Güngör.

Butonlar ve kavisler bir süre öncesine kadar yurtdışından getiriliyordu, ancak şimdi Türkiye'de üretiliyor. İlçe belediyeler tarafından tercih edilen bir başka hız kesici türü de kilit taşlar. Son yıllarda özellikle kaldırım döşemelerinde kullanılan bu taşlar ise kolayca görülmedikleri için sürücüler arasında sıkıntı yaratıyor. Fark edilmeleri için üzerlerine sürülen boyalar kısa zamanda çıkıyor çünkü. Kavisi farkedemeyen sürücü hızla giriyor ve bu da kazalara neden oluyor. Kilit kavisler malzeme bakımından ucuz, ancak işçilik işin içine girdiğinden metal ve kauçuk kavislerle aynı fiyata geliyor.