Bizans prensinin manastırı Türkiye’nin ilk arkeolojik parkı olacak

Bizans Ä°mparatoru Mihail I Rangabes’in oÄŸlu Ignatios tarafından 9. yüzyılda inÅŸa ettirilen Satyros Manastırı, Küçükyalı’da Türkiye’nin ilk arkeolojik parkı olacak. Uzun yıllar Bizans Sarayı sanılan alanı Ä°talyan Profesör Alessandra Ricci baÅŸkanlığındaki arkeologlar, Maltepe Belediyesi’nin desteÄŸiyle dört yıldır inceliyor.Ãœzerinde kubbeli kilise bulunduÄŸu belirlenen sarnıç ve su kanalı, döneminin ender rastlanan örneklerinden. Çevredeki binalar nedeniyle tamamı kazılamayan kanal, Başıbüyük’e kadar uzanıyor. Kültür Bakanlığı’ndan izin alınmasının ardından, arkeolojik alanda çay bahçeleri, seyir terasları, hediyelik eÅŸya dükkanları yapılacak. Åžu anda zarar görmemesi için üzeri kapatılan kazı alanı da açılacak ve kazılar beÅŸ yıl daha sürecek.Ä°stanbul’da sadece tarihi yarımada deÄŸil, kentin her yerinde toprağın altı arkeolojik kalıntılarla dolu. Anadolu yakası bu açıdan henüz bakir bir alan. Bu yakadaki ilk arkeolojik kazılardan biri Maltepe Küçükyalı’da yapıldı. Çınar Mahallesi’nde, yıllarca çöplük, kurban kesme alanı olarak kullanılan, tinercilerin barındığı sarnıcın bir manastıra ait olduÄŸu belirlendi.Kazıları yürüten Bizans sanat tarihi uzmanı Ä°talyan Alessandra Ricci, Küçükyalı’daki alana ilk olarak Prof. Semavi Eyice’nin kitaplarında rastladı. Kitaptaki 1959’da çekilmiÅŸ, üzerinde üç aÄŸaç bulunan fotoÄŸrafı eline alıp sokak sokak gezen Ricci, Küçükyalı’daki alanı buldu. Çalışma öncesinde kalıntıların 9. yüzyılda Ä°mparator Teofilos’un yaptırdığı Bryas Sarayı olduÄŸu düşünülüyordu. Ancak 2001’de baÅŸlayan çalışmalarda sarnıcın hemen üzerinde rastlanan kilise kalıntıları farklı bir ihtimali gündeme getirdi: Aynı döneme ait Satyros Manastırı olabilirdi. Yapının merkezinde kilisenin yer alması, çevrede saraylara özgü ek binaların bulunmaması da bu ihtimali güçlendirdi. Prof. Ricci, ‘Yapının özellikleri ve süslemeler, kilisenin M.S. 9. yüzyılın ikinci yarısında yapıldığını belirlememizi saÄŸladı. Yani Bryas Sarayı’ndan yarım yüzyıl sonra’ diyor. Çalışmalardan ve belgelerden elde edilen bilgilere göre manastırın mimarisinde güçlü Ä°slam sanatı etkileri var. Kare-haç planlı kilisenin ana giriÅŸinin, sarnıcın üstüyle birlikte çöktüğü sanılıyor. Kazılardan çıkan ve Ä°stanbul Arkeoloji Müzesi’nde koruma altına alınan testi, korniÅŸ ve mozaikler, yapının kubbesinin mozaiklerle, tabanının ise mermer kaplı olduÄŸunu ortaya çıkardı. Hidrojeolojik çalışmalar ise manastıra ait sarnıcın kapasitesinin 2 bin 700 metreküp olduÄŸunu saptadı. Verilere göre kanal Başıbüyük’e kadar sürüyor. Jeo-radar ve jeo-elektrik araÅŸtırmalar ise, yeraltında baÅŸka yapılar olduÄŸunu da gösteriyor. BeÅŸ yıl daha sürecek kazılar ve parkın yapımı için öngörülen maliyet 500 bin Euro. EÄŸer, 9. yüzyıldan kalma sarnıcı ÅŸimdi gezmek istiyorsanız, anahtarı Çınar Mahallesi Muhtarlığı’nda.DEPREMDE KAYBOLAN ADANIN MANASTIRIYLA RAKÄ°PTÄ°Antik belgelere göre, Bizans Ä°mparatoru Mihail I Rangabes’in oÄŸlu Ignatios, ÅŸehirden uzak bir hayat yaÅŸamak istiyordu. Hıristiyanlığın Ä°stanbul ve Roma arasında ikiye bölünmesi öncesinde Satyros Manastırı’nı yaptırdı. Satyros, Büyükada ile Maltepe arasında bulunan ve bir depremde sulara gömülen Vordonisi Adası’ndaki manastırla rakipti. Ignatios ile bu manastırın patriÄŸi Photius arasında bitmeyen dini tartışmalar yaÅŸandı. Ignatios, inzivaya çekilmek isterken Bizans PatriÄŸi olunca sarayda yaÅŸamak zorunda kaldı. Büyük ihtimalle o ve babası öldükten sonra Küçükyalı bölgesine gömüldüler. Mezarları diÄŸer Bizans imparatorlarınınki gibi kayboldu.BÄ°R BÖLÃœMÃœ GELECEK NESÄ°LLER KAZSINRoma Ãœniversitesi Bizans Sanat Tarihi Bölümü’nü bitirdikten sonra eÄŸitimini ABD’nin Princeton Ãœniversitesi’nde sürdüren Alessandra Ricci, 1995-98 arasında Bilkent Ãœniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü’ndeyken, Ä°stanbul’da çalışma olanağı buldu. 2001’de Salerno Ãœniversitesi’nden ve Türkiye’den eski öğrencileriyle Küçükyalı’daki kazılara baÅŸladı. Bu yıl Koç Ãœniversitesi’nde öğretim üyesi olan Ricci, Küçükyalı’daki alanın tamamının kazılmasından yana deÄŸil. Ä°leride teknolojinin geliÅŸeceÄŸine, eserlerin daha az zararla çıkarılacağına inanıyor ve ‘Gelecek nesiller de burada çalışsın’ diyor.Türkiye’nin ilk arkeolojik parkını yapacağız3 bin 500 metrekare olan alan, 11 bin 500 metrekareyi kapsayacak. Ä°zin alınca, burayı Türkiye’nin ilk arkeolojik parkı yapacağız. Parka gelenler, kitap okuyup çaylarını içebilecek. Çevredeki sokaklar da trafiÄŸe kapatılacak. Prof. Ricci’ye desteÄŸi sürdüreceÄŸiz. Bu proje, bizim prestij projemiz olacak.Â