Birbirinin son umudu! Marmara denizi ve pinalar
Güncelleme Tarihi:
Tek hücreli bir organizma, Cebelitarık’tan Çanakkale Boğazı’na kadar tüm pinaların ölümüne neden oldu. Deniz suyunu temizleyen bir midye türü olan pinalar, sadece Marmara Denizi’nde hayatta kaldı. Prof. Dr. Mustafa Sarı, “Marmara pinaların, pinalar da Marmara’nın son umudu” diyor.
Akdeniz’in yaşamasındaki en önemli canlılardan biri, deniz çayırlarını mesken tutan ve ‘yelpaze midyesi’ olarak da bilinen pinalar. Kıyı dolguları, turizm faaliyetleri, balıkçılık ve kirlilik yüzünden zor zamanlar geçiren pinalar, 2016 yılında ortaya çıkan tek hücreli bir organizma nedeniyle yok olmanın eşiğine geldi. 2019 yılına gelindiğinde Cebelitarık Boğazı’ndan Çanakkale Boğazı’na kadar neredeyse tümü topluca öldü. Ancak Marmara Denizi’ndeki ikili akıntı sistemi ve düşük tuzluluk oranı hayatta kalmalarını sağladı.
YUVALARI BULUNDU
Bandırma 17 Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı’nın başında bulunduğu bir grup biliminsanı, Marmara Denizi’ni müsilaj ve kirlilikten kurtarmak için düzenli olarak yaptıkları dalışlarla pina popülasyonunun yaşadığı yerleri tespit etti. Borusan Holding ve İmpact Hub İstanbul’un katkılarıyla ‘Marmara’nın Umudu Pina’ projesi hayata geçirildi. Mustafa Sarı projenin detaylarını şöyle anlattı: “Pina 1992 yılından beri ülkemizin de taraf olduğu Barcelona Sözleşmesi’yle koruma altına alınmış durumda. 2016’da başlayan toplu ölümlerden sonra Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) pinanın popülasyon statüsünü Kritik Düzeyde Tehlikede (CR) olarak değiştirdi.
Prof. Dr. Mustafa Sarı
KİLİTTAŞI NİTELİĞİNDE
Akdeniz ekosisteminde kilittaşı niteliğindeki pina için Marmara Denizi son sığınak olarak gözüküyor. Oysa Marmara Denizi iklim değişimi, durağan deniz şartları ve kirlilik tarafından tetiklenen müsilaj felaketiyle boğuşuyor 2021 yılından beri. Yani Marmara Denizi de kendi canının derdinde. Şimdilerde deniz yüzeyinde gözükmese de 2021 ilkbaharında yaşanan felaket düzeyindeki müsilaj oluşumu Marmara Denizi ekosisteminde ciddi hasarlar oluşturdu. Marmara Denizi Eylem Planı’nın (MDEP) tam uygulanması halinde beş yıl içinde deniz ekosisteminde iyileşme beklentisi yüksek. Bir tarafta müsilaj felaketinin tekrarı riskine maruz Marmara Denizi, diğer tarafta pina için son sığınak Marmara Denizi… Birbirine umut olmuş bir habitatla bir türün gelecek senaryosu adeta.”
SAATTE 6 LİTRE TEMİZLİYORLAR
Prof. Dr. Mustafa Sarı pinaları şöyle anlattı: “Pina dünyada sadece Akdeniz Havzası’ndaki denizlerde yaşayan endemik bir tür. Bilimsel adı Pinna nobilis. Ömrü yarım yüzyılı bulan, boyu 120 santimetreye ulaşabilen, kıyının sıfır noktasından 60 metre derinliklere kadar görülebilen büyük bir çift kabuklu. Üçgen vücudunun sivri kısmıyla deniz tabanına tutunarak sabit bir yaşam sürüyor. Deniz suyu içindeki mikroskobik besinleri süzerek besleniyor. Saatte 6 litre deniz suyunu filtreliyor. Kıyılardaki deniz çayırları pina için ideal yaşam alanı.”
SİZ DE PİNA GÖNÜLLÜSÜ OLABİLİRSİNİZ
Marmara’nın Umudu Pina kampanyasında, Marmara Denizi’ndeki pinaların önemini anlatmak için broşürler bastırıldı, internet sitesi kuruldu. Pina gönüllüsü olmak ve çalışmalara katkıda bulunmak isteyenler, www.umutpina.com.tr adresinden başvuru yapabiliyor.