BİR SORUDAN FAZLASI | Çocuğumun arkadaşlarında yatıya kalmasına izin vermeli miyim?

Pijamalar içinde saatlerce dedikodu yapılan, film izlenen ve gecenin sonunda illa ki yastık savaşı yapılan ev partilerine gitmiş ve güzel anılar biriktirmiş biriyseniz kendinizi şanslı hissedebilirsiniz. Çünkü ailesinden kesinlikle izin alamayan, bu nedenle hayatı boyunca arkadaşının evinde yatıya kalamayan pek çok insan var. Zira çocuklardan ayrı geçecek bir gece anne babalarda haklı olarak tedirginlik yaratıyor.

Eskiden aileler biraz daha rahat gibiydi ama şimdilerde çocuğun geceyi arkadaşının evinde geçirmesi büyük bir mesele haline geldi. Peki, çocukların arkadaşlarında yatıya kalması iyi mi kötü mü? 

Aslında bu sorunun tek ve doğru bir cevabı yok. Uzmanlar arkadaşların evinde yatıya kalmanın sosyal bir deneyim olduğunu, bağımsızlık duygusunu geliştirebildiğini söylüyor. Aileler ve çocuklarla çalışan bir klinik psikolog ve yazar olan Mary Alvord, The Washington Post’a ebeveynlerin kaygısının giderek arttığını, pandeminin aileler arasındaki sosyal etkileşimleri daha karmaşık hale getirdiğini söyledi.

Alvord, daha fazla ebeveynin çocuklarının başka ailenin çocuklarının yanında kalmasına güvenme konusunda kararsız hissetmesine bu nedenle şaşırmadığını, bir ebeveynin kendi geçmiş deneyimlerinin de konuya nasıl yaklaşacağını şekillendirdiğini sözlerine ekledi.

Peki çocukların ya da henüz reşit olmayan gençlerin, arkadaşlarının evinde kalmasına izin verilmeli mi? Arkadaşında yatıya kalmasına izin verilmeyen çocuklar neleri kaçırıyor? BİR SORUDAN FAZLASI serimizde hem ailelerle hem de çocuklarla konuştuk.

‘KIZIM BİR GÜN SORACAK DİYE ÖDÜM KOPUYOR’
Özge S. (43)

Bizim ailede erkek kız, büyük küçük fark etmeksizin anne babamız yanımızda yoksa hiç kimsenin evinde kalamama kuralı geçerli. Buna akraba evleri de dahil. Gece nerede olursak olalım, saat kaç olursa olsun o eve mutlaka dönülecek ve kendi yastığımıza baş koyacağız. 

Çocukken arkadaşlarım hep birbirlerinin evinde kalır pijama partisi yaparlardı. O kadar özenirdim ki kaç defa ağladım tepindim ama nafile. O kural ne abim ne ben ne de küçük kız kardeşim için esnedi. Abim ve ben artık evli birer yetişkiniz. Yani yasağımız kalktı ama kardeşim 25 yaşında ve bekar. Yani yasak sürüyor ve kardeşim isyanlarda.

Çocukken çok sevdiğim arkadaşlarımla okul dışında gece boyunca vakit geçirme fikri bana acayip çekici geliyordu ve nasıl bir duygu olduğunu hep merak ediyordum. Arkadaşlarım hep birbirlerinin evinde hafta sonları yatıya kalıyor, pazartesi günü okulda ballandıra ballandıra neler yaptıklarını anlatıyordu. O kadar üzülüyordum ki bir gün anneme, “Benim gitmeme izin vermiyorsunuz bari arkadaşlarımı bize çağırayım” dedim. Annem, “Baban kimsenin çocuğunun sorumluluğunu almak istemez” deyince o hayalim de suya düştü. Ondan sonra da bir daha hiç böyle bir istekte bulunmadım. 

Şimdi evliyim ve 12 yaşında bir kızım var. Kızım henüz arkadaşlarında gece yatısına kalmak istemedi ama bir gün gelip soracak diye ödüm kopuyor. Çok asi ruhlu bir çocuk, bunu isterse ve izin vermezsek bize kök söktürür biliyorum ama ben onu, benim olmadığım bir eve gönderemem. Belki biraz daha büyüyünce izin verebilirim bilmiyorum ama hiç istemiyorum. Anne babama çok kızıyordum ama kendi çocuğum olunca anladım neden bu kadar tedirgin olduklarını.

Sonuçta evine yatıya gidilecek çocuğun nasıl biri olduğunu bilmiyoruz. Kötü alışkanlıkları var mı? Çocuğumu da alıştırır mı? Hiç aklında olmayan şeyleri aklına sokar mı? Anne babası nasıl insanlar? Çocuğum orada ne kadar güvende olacak? Bunlara net bir yanıtım yoksa kaç yaşında olursa olsun asla gönderemem.

‘BEN İZİN ALAMAYINCA EVDEN KAÇARDIM, ŞİMDİ KIZIMLA AYNI KONUDA TARTIŞIYORUZ’
Arzu P. (42)

Benim çocukluğumda arkadaşlarım her konuda çok rahattı. Yazlık bir yerde yaşadığımız için 7’den 70’e herkes sokaklardaydı, sabaha doğru eve girilirdi. Ama benim annem babam bana gece yarısına kadar izin verirdi. Önceleri itaat ediyordum ama 16-17 yaşlarına geldiğimde bu kurala isyan etmeye başlamıştım. Çünkü tüm arkadaşlarım saat sınırı olmadan kafelerde, çay bahçelerinde oturuyordu ben külkedisi gibi o saatte eve dönüyordum.

Annem babam ben gelince uykuya yatıyordu, ben de onları uyutup tekrar dışarı çıkıyordum. Bu suçuma ortak olan bir arkadaşım beni bisikleti ile almaya geliyor, birkaç saat sonra da eve bırakıyordu.Yaz ayları böyle geçiyordu ama kışın dışarıda değil evde buluşuluyordu. Klasik kız partileri, pijama partileri, film geceleri… Benim yazın 00:00 olan saat sınırım kışın 22.00’ye çekiliyordu. Dolayısıyla kime gidersem gideyim o saatte dönmek zorunda kalıyordum. Kışın şehir merkezinde kaldığımız için bisikletli arkadaşım da yoktu, mecbur bu kurala uymakla geçti gençliğim. Aslında çoğu gence göre çok rahattım ama yine de sınırlı saat ve gece yatıya kalmama kuralı beni çok sinir ediyordu.

Şu an 14 yaşında bir kızım ve 12 yaşında bir oğlum var. Çocukluğumda o kadar söylendiğim konuya şimdi ben de karşıyım. Kızımla sürekli kavga ediyoruz ve ben babasının üstüne atıyorum, “Ben izin vereceğim ama baban istemiyor” diyorum. O da benim gibi yapıp kaçar diye gece sürekli kalkıp yatağını kontrol ediyorum ama çok şükür ki bana çekmemiş.

Zaten gece kalmasına izin vermesem de arkadaşlarına gitmesine, orada vakit geçirmesine izin veriyorum ama geç de olsa gidip alıyorum. Bizim zamanımızdaki gibi olsa gözümü kırpmadan gönderirim, bizim arkadaşlarımızın aileleri birbirlerini çok iyi tanıyorlardı, kimse yabancı değildi. Ama kızımın evinde kalmak istediği arkadaşlarının ailelerini tanımıyorum. Yani kısmen tanıyorum ama nasıl bir aile olduklarını bilmiyorum o yüzden dipsiz bir kuyu gibi… 18 yaşına kadar izin vermiyorum, o yaştan sonra zaten istesem de tutamam. 

‘İZİN VERMİYORUZ DİYE BİZİ SOSYAL HİZMETLERE ŞİKAYET EDECEKMİŞ’
Osman K. (48)

Benim iki çocuğum var ve şehir dışında çalıştığım için sürekli yanlarında olamıyorum. Ama her an gözüm kulağım onların üzerinde.

Çocuklar ile ilgili her konuda eşimle birlikte karar veriyoruz ve ikimiz de bazı konularda asla taviz vermiyoruz. Kızım artık 17 yaşında ve çok aklı başında olgun bir çocuk. O artık bir arkadaşına yatıya gitmek istese gidebilir mesela ama çok evcimen ve asla başka bir yerde kalmayı sevmiyor, tatillde bile bir an önce evine odasına dönmek istiyor.

Yani onunla hiç sorun yaşamadık ancak küçük olan ele avuca sığmıyor. Şu anda 12 yaşında ve eve geç gelmek istiyor, kurallara karşı çıkıyor,  Arkadaşları ile plan yapıp akşam annesine "Ben akşam arkadaşımda kalacağım maç izleyeceğiz" diyebiliyor. "İzin almak zorunda değilim" diyor, evi hapishaneye benzetiyor. Bizim kurallarımız insan haklarına aykırıymış hatta bizi sosyal hizmetlere şikayet edecekmiş.

Annesi baş edemediği için "Git babandan izin al" diyor ve ben de her seferinde "Olmaz" diyorum. Kötü polis ben olduğum için aramız çok kötü, sürekli bana kafa tutuyor ve kavga ediyoruz. Büyüdüğünde anlayacak ama bu süreç biraz sancılı geçecek.

‘ARKADAŞININ ANNE BABASI ARKADAŞIMSA GÖNDERİYORUM’
Nermin K. (40)

Bir kızım bir oğlum var, kızım tam ergenlik çağında ve arkadaşları ile vakit geçirmekten çok hoşlanıyor. Yaşıtları ile okul haricinde de görüşmesi onun kişiliğinin gelişimi için çok faydalı ama yine de tedbiri elden bırakmamak gerekiyor.

Bizim eşimle bu konuda ortak kararımız şu: Sadece anne babasını tanıdığımız çocukların evinde yatılı kalmasına izin veriyoruz. Benim üniversiteden arkadaşlarımın çocukları hemen hemen aynı yaşta ve onların çocukları ile arası çok iyi. Birlikte kalmak istediklerinde gönül rahatlığı ile izin veriyorum ve gözüm arkada kalmıyor. Hatta bu hafta kızımın 3 arkadaşı bize yatıya geldi. Hepsinin anne babası benim uzun yıllardır tanıdığım arkadaşlarım.

Gerçekten çok eğleniyorlar, çocukların elinden bu hakkı almamak lazım. Dolayısı ile hem kızım onlara gittiğinde hem onların çocukları bize geldiğinde, bize sadece mutluluklarını izlemek kalıyor.

‘BİZİMLE YAŞADIĞI MÜDDETÇE İZİN YOK’
Özlem S. (43)

Ben bu konuda çok katıyım, oğlum okuldan arkadaşlarının evinde asla kalamaz çünkü çocukların ailelerini yakından tanımıyorum. Ancak benim tanıdığım ailelerin çocukları ile aynı evde yatıya kalabilir, ama onda da kontrolü elden bırakmam.

Benim çocukluğumda da ailem bana hiç izin vermedi, bunu çok da yadırgamadım ve ısrarcı olmadım. Ben ilk defa yatıya kaldığımda 20 yaşındaydım, babam gittiğim arkadaşımın ailesini tanıdığı için izin vermişti. Sonra da zaten üniversiteyi farklı şehirde okuduğum için bu kural otomatik olarak ortadan kayboldu.

Oğlumu belki o yaşa kadar tutamam ama bizimle yaşadığı müddetçe bu kural geçerli olacak.

‘ANNEM İZİN VERMEZSE ÇOK KIZARIM’
Eylül K. (12)

Ben kendi evimin dışında kalmayı çok sevmiyorum çünkü rahat edemiyorum. Ama bir arkadaşımın evinde kalmak istediğimde annem bana engel olursa ona çok kızarım, onunla bir hafta konuşmam. 

‘ARKADAŞLARIMI ANNEMİN TANIDIKLARI ARASINDAN SEÇMEK ZORUNDA MIYIM?’
Ilgın H. (14)

Annem ve babam eğer yatıya kalmak istediğim arkadaşımın ailesini tanımıyorsa buna izin vermiyor ve bu beni çok sinir ediyor. Sonuçta benim çok güvendiğim, tanıdığım, sevdiğim arkadaşımın annesinin, annemin arkadaşı olması gerekmiyor. Ben arkadaşlarımı annemin arkadaşlarının çocukları arasından mı seçmek zorundayım? Ben gerçekten kalacağım arkadaşıma ve ailesine ve tabii kendime güveniyorsam annemin de bana güvenmesi gerekir. Ben ileride çocuğum olduğunda ona asla böyle bir kural koymayacağım, çünkü ona güveneceğim.

* * * * *

Çocukların arkadaşlarında yatıya kalmasına izin verip vermemek, sadece bize özgü bir tartışma değil. Dünyanın dört bir yanında aileler çocuklarının arkadaşlarının evinde kalması konusunda endişe duyuyor. Milyonlarca ebeveyn viral olan #NoSleepovers hashtag’i altında bunu tartışıyor.

Örneğin The Washington Post’a konuşan Cicely Thrasher'ın anlattıkları ebeveynlerin arada kalmışlığını yansıtıyor. Trasher, 12 yaşındaki oğlunu saat 19.00'da arkadaşının evinden almayı planlıyordu. Ancak akşam yaklaşırken çocuklar yatıya kalmaya karar verdi. Oğlunun arkadaşının babası Thrasher'a mesaj atarak oğlunun geceyi onlarda geçirmek istemesinin kendileri için sorun olmadığını söyledi. Mesajı görünce Thrasher’ın içine bir korku düştü.

“Oğlumun derin ve anlamlı arkadaşlıklar kurmasını istiyorum ama arkadaşı ile kalmasına izin verirsem emsal teşkil edeceğimi de biliyorum. Bu kadar kısa sürede bu karara hazır değilim” diye düşünen Thrasher, hemen Google'da "Çocukların yatıya kalmaları onlar için iyi mi yoksa kötü mü, riskleri ve yararları nelerdir?" diye aramaya başladı. TikTok'ta çocuk psikologlarını dinledi, bu konuda yazılmış blog yazılarını, gazete makalelerini inceledi. Pijama partisi davetini kibarca reddetti, internette gezinmeye devam etti ve kararı hakkında kendini iyi hissetmenin bir yolunu bulmaya çalıştı.

Thrasher, akşam yemeğinden sonra arkadaşının evinden aldığı oğlunun geceyi orada geçiremeyeceği için hayal kırıklığına uğradığını ama bunun bir drama çevrilmemesi gerektiğini, sonuçta ne de olsa günün çoğunu orada geçirdiğini düşünüyordu.

Kendisi çocukken okuldan eve geldiğinde, okul arkadaşlarından tamamen ayrılmış oluyordu. Bu nedenle arkadaşlarının evinde yatıya kalmak o dönemde özel bir şeydi. Neredeyse her hafta sonu arkadaşlarının evinde kalıyordu ve bu deneyimlerin çoğu olumluydu. “Bizim çocukluğumuzdan beri dünya çok değişti” diyen Thrasher, bu durumun yatıya kalma konusundaki düşüncelerini değiştirdiğini belirtti.

Thrasher, çocuklarının yatıya kalması konusunda emin olamayan başkaları da olduğunu biliyor. Başka anne babaların da aklına yatmayan bazı noktalar var. “Diğer ebeveynleri ne kadar iyi tanıyoruz? Evde zararlı maddeler var mı? Etraflarında büyük kardeşler var mı? Çocuklar bütün gece ne izleyecek? Sadece hemcinsler mi yoksa karışık bir grup mu olacak?” gibi sorular ebeveynlerin kafasını kurcalıyor.

Bu konuda kararsız aileler online gruplarda diğer ailelerin konuya nasıl yaklaştığını öğrenmek istiyor. Bazıları, çocuklarını bir pijama partisinden saat 22.00'de veya gece yarısında alarak orta yol bulmaya çalışıyor, diğerleri, yalnızca yakın ve güvenilir arkadaşlardan oluşan küçük bir grupla yatıya kalmasına izin veriyor.

* * * * *

Massachusetts'te yaşayan iki çocuk annesi Heather ve eşi de bu konuda oldukça temkinli davranıyor. Müteahhitlik yapan ve işi gereği bodrum katlarına, evlerin diğer bölümlerine ve tipik olarak misafirlerden gizlenen alanlara giren eşinin insanların içinde yaşadıkları koşulları ve ortamları ya da gizlice ilgilendikleri hobileri gördüğünü, bu gördükleri nedeniyle çocukların yatıya kalmasına sıcak bakmadığını söyledi.

* * * * *

New Jersey'de yaşayan 37 yaşındaki iki çocuk annesi Ariel Sullivan ise çocuklarının bütün gece kontrolsüzce ekranda olmasını istemediğini söyledi. Sullivan, “Çocuklarımı bir oyun buluşmasından aldığımda çok üzülüyorum. Onların dışarıda olmalarını, oynamalarını ve nasıl sosyalleşeceklerini öğrenmelerini istiyorum” dedi.

* * * * *

Babalar için online bir forum sitesine üye olan Casey Cavalier, çocukların yatıya kalması söz konusu olduğunda birbirleriyle kavga etmeleri veya birbirlerine zorbalık yapmaları konusunda kaygı duyduğunu, ayrıca çocukların seks veya yanlış bilgilerin yayılabileceği diğer konular hakkında konuşmasından endişelendiğini söyledi ve ekledi: “Önce benimle konuşmasını tercih ederim. Ama bu büyümenin doğal bir parçası, o bizim tek çocuğumuz ve ben helikopter ebeveyn değilim.”

ERGENLİK DÖNEMİNDE ARKADAŞLAR DAHA CAZİP HALE GELİR

Uzm. Klinik Psikolog Dilara Sayar, çocuklar için arkadaşlarının evinde yatılı misafirliğe kalmanın önemli bir aktivite olduğunu, aileleri olmadan, tek ve bağımsız şekilde evinden başka bir yerde kalmanın onları heyecanlandığını söyledi ve sözlerine şöyle devam etti:

“Evleri ve ailelerin yanı çocuklar için en güvenli, en bilinen alandır ancak sosyal ilişkilerinin yoğunlaşmasıyla ve özellikle ergenlikle birlikte, henüz reşit olmamış yaş grubundaki çocukların istekleri farklılaşmaya başlar. Arkadaşlar, anne-babadan daha öncelikli olur ve çocuklar için ev dışında bir yerde kalmak, arkadaşlarla çok daha uzun vakitler birlikte olmak cazip hale gelir.”

Aileler için çocukların, ev dışında bir yerde kalmasının oldukça endişe verici olduğunu belirten Sayar, ailelerin genelde çocuğunun arkadaşını ve ailesini yeterince iyi tanımadığı, kalacağı evi, odayı, yatağı, düzeni bilmediği için tereddüt yaşadığını ve bu talebe çoğu zaman bu endişeler nedeniyle ‘Hayır!’ şeklinde karşılık verildiğini söyledi.

Anne-babasının kaygılarının sebeplerinin farkında olmayan çocuğun ise bu cevabı basit bir isteğin reddedilişi olarak algılayıp  öfkelendiğini söyleyen Sayar, nasıl davranılması gerektiği konusunda ailelere tavsiyelerde bulundu:

• Talebin geldiği ilk an, anne-babalar kaygılarına yenilip, hızlıca ‘Hayır!’ demeden önce çocuklarıyla konuşmalı. 

• Evinde kalmayı istediği arkadaşı yakın arkadaşı mı, sohbetlerinde ismi sıkça geçen biri mi, yoksa ilk kez mi ismi evde duyuluyor gibi detaylar incelenmeli.

• Kalınmak istenen vakit, birlikte yapacakları aktivite, internet kullanımı, evde bir yetişkinin olup olmayacağı gibi başlıklar netleştirilmeli. 

• Başka birinin evinde kalmanın gerektirdiği kurallar, güvenlik, temizlik ve ev düzeni konularında özen gösterilmesi gereken noktalar çocukla konuşulmalı. 

• Çocuğun kalmak istediği arkadaşının evi ve aile bireylerinin biliniyor olması, yakın bir iletişimin kurulmuş olması kaygıları azaltabilir

.• Bu önemli detaylar için zaman ve iletişim gereklidir. Bu yüzden anne-babalar, arkadaşının evinde kalmak isteyen çocuklarına ‘Arkadaşınla keyifli bir akşam geçirmek istiyorsun, biliyorum, seni anlıyorum. Ama bizim de bazı endişelerimiz var. Gece yatıya kalma kararını vermeden önce hem arkadaşını hem de ailesini daha yakından tanımak istiyoruz. Dışarda buluşalım, biz onlara misafirliğe gidelim, onlar bize misafirliğe gelsinler. Vakit geçirelim ve birbirimizi tanıyalım, evlerimizi bilelim. Sonrasında bu konuyu tekrar konuşalım’ diyebilmeliler. 

YATILI MİSAFİRLİK BİR FIRSATTIR

"Çocuğunuzun arkadaşıyla yakın ilişki kurması, farklı bir hayatı-aileyi-evi yakından tanıması, kendi hayatı ile olumlu-olumsuz kıyaslamalar yapması, özel anları ve duyguları paylaşması, sır vermesi, sır tutması gibi deneyimler edinebilmesi için yatılı misafirliğin bir fırsattır" diyen Sayar, ailelerin güvenlik endişelerinde elbette haklı olduklarını, tam da bu yüzden arkadaşı, ailesini, evini yeterince tanımadan ve güven ilişkisi kurmadan sadece psikolojik ve sosyal gelişimi için gerekli olduğu düşüncesiyle bilinçsizce kabul göstermelerini asla önermediklerinin altını çizdi.

Sayar, “Çocukların bağımsızlaşma, kendi kararlarını verebilme becerilerinin gelişmesi gerekiyor olsa da bir yetişkin gibi karar vermeleri, riskleri önceden görebilmeleri ve problemlerle baş edebilmeleri tam anlamıyla mümkün değildir” sözleri ile çocukların bir yetişkin gözlemine ve yönlendirmesine ihtiyaçları olduğunun unutulmaması gerektiğini sözlerine ekledi.