Bir mahalle var orada

Bakımsız kalmıştır bu mahalle. 1940'larda Şükrü SaracoÄŸlu'nun baÅŸbakanlığı döneminde üst düzey bürokratlara lojman olarak yapılmıştır. Cumhuriyet'in gücünü anlatan semboller yaratmaktır amaç.Bir mahalle var Ankara'da. Kentin merkezinde saklı bir dünyadır orası. Mesaiye koÅŸan kalabalıklar, beton yığınları arasına gizlenmiÅŸ, iki katlı ve kırmızı badanalı sevimli evlerden oluÅŸan o mahalleyi görmeden gelir geçer yanından yöresinden.Ankara'nın güvercinlerinin de, insanlarının da hep bir koÅŸuÅŸturma içinde olduÄŸu Kızılay'ın hemen arkasında, Kumrular Sokağı'nın üzerindedir. Çevredeki yoÄŸunlukla bütünleÅŸmiÅŸ, ‘‘Ben buradayım’’ diye bağırmayan, hatta tam tersine sinmiÅŸ, yılmış, belki de korkudan kabuÄŸuna çekilmiÅŸ bir mahalledir.Yaşını başını almış kestane, akasya ve de çınar aÄŸaçları yeÅŸil bir örtü olup örtmüştür. Mahalleye açılan dar sokaklarda kapılar yoktur gerçi ama gizli bir perdeyle korunur sanki. Kimseleri girip çıkarken göremezsiniz. Orada yaÅŸayan insanların da üzerine sinmiÅŸtir mahallenin o yılgın hali. Sanırsınız gündüz saatlerinde çıkmazlar evlerinden. Bir tesadüf sonucu girdiyseniz kırmızı badanalı evlerin arasına, ormanda yolunu kaybedip de yanlışlıkla gizli bir cennete ulaÅŸan masal kahramanlarına döner, büyülenirsiniz.Evlerin ortasındaki minik bahçe huzur verir insana, aralardaki ince yol ise hüzün. Bakımsız kalmıştır mahalle. Evlerin çoÄŸunun sıvası dökülmüş, kırmızı kiremitler yer yer bozulmuÅŸ, ahÅŸap kapılar çürümüştür. Bakan göze batmak istercesine edepsiz bir edayla oradan buradan dolaÅŸan sarı doÄŸalgaz boruları binaların uyumunu yok etmiÅŸ; bir de üstelik klimalar, havalandırma bacaları, su depoları gibi -çizen mimara hakaret niteliÄŸindeki- eklentiler gelince binalar zavallı bir görüntüye bürünmüştür.Bilen bilir bu mahalleyi. Kimileri ‘‘Devlet Mahallesi’’ der adına. Kimileri de ‘‘SaracoÄŸlu Mahallesi’’. Künyesindeki adı, sonuncu olsa da her ikisi de doÄŸrudur bu isimlerin.1940'larda Şükrü SaracoÄŸlu'nun baÅŸbakanlığı döneminde projelendirilmiÅŸ, Cumhuriyet'in üst düzey bürokratlarına lojman olarak yapılmıştır. Ankara'nın, Ä°stanbul'a karşı prestij binaları olan Türk Ocağı, Meclis binası ve Güven anıtında olduÄŸu gibi, Cumhuriyet'in gücünü anlatan semboller yaratmaktır amaç. Nitekim SaracoÄŸlu Mahallesi'nin kurdelesi, debdebeli törenlerle kesilmiÅŸ, övünmelerle dolu nutuklar atılmış. BaÅŸbakanlık ve bakanlık binalarının bulunduÄŸu bir nevi kampüs alanının en görkemli unsuruymuÅŸ bu lojmanlar.Zamanla Cumhuriyet yaÅŸlanıp serpildikçe lojmanlar da anıt yapılar olarak korunup geliÅŸtirileceÄŸine kaderine terkedilmiÅŸ. ÇeÅŸitli bakanlık ve kuruluÅŸlar arasında paylaşıla paylaşıla bütünlüğünü yitirmiÅŸ, sahipsiz kalmış, orada bir başına bırakılmış umarsız...SaracoÄŸlu Mahallesi, bu haliyle Cumhuriyet'in kendi insanına bakışındaki deÄŸiÅŸimin simgesi. Oysa Cumhuriyet'in kuruluÅŸ döneminde memura, bürokrata büyük deÄŸer veriliyormuÅŸ; prestijlerinin yüksek olması için özel çaba harcıyormuÅŸ devlet.Memurlar içerisinde de en ayrıcalıklı grup, öğretmenlermiÅŸ aslında. Kemal Anadol'un, ‘‘Karşı yaka memleket’’ kitabında okurken gördüm. Bu ülkenin, yaÅŸamını toprağı dışında noktalamış kadersiz aydınlarından Fahri Erdinç, öğretmen olarak atılmış yaÅŸama. ‘‘Genç Cumhuriyet’’in öğretmeni olarak köye gittiÄŸinde daÄŸları devirip, dünyayı yeniden kuracak kadar güçlü sanıyormuÅŸ kendini.Ä°mam engeline çarpmış köyde. Ä°mamın gücünü aÅŸamadığını görmüş. UÄŸraÅŸmış, didinmiÅŸ, baÅŸaramamış; umudu kesince de öğretmenliÄŸi bırakıp sanata, yazmaya yönelmiÅŸ. YaÅŸam çizgisi orada kırılmış...Geçenlerde Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanı Prof. Dr. Ali BardakoÄŸlu'nu dinlerken anımsadım Fahri Erdinç'in öyküsünü. BardakoÄŸlu, ‘‘Cumhuriyet'in projesi, Her köye bir imam, bir öğretmen götürmektir’’ diyordu. Erdinç'in öyküsünden anlıyoruz ki, bu projede güç dengesi imamlardan yana imiÅŸ. Öğretmenler daha en baÅŸta büyük engellerle karşılaÅŸmış. Çarklar aynı ÅŸekilde iÅŸleyip günümüze gelmiÅŸ.Durumu yine en iyi anlatan binalar bence. Milli EÄŸitim Bakanlığı, köhne binalarda faaliyet gösterirken, Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanlığı yepyeni bir bina dikti EskiÅŸehir yoluna. Öylesine büyük bir bina ki, sanırsınız devletin üç-beÅŸ bakanlığını içinde barındırıyor!Bu heyüla, Cumhuriyet'in gözde elemanlarının gücüne iÅŸaret ediyor. Yeni önem sıralamasının diÄŸer unsurlarını anlamak için de yine aynı yol üzerinde yapılan yeni binalara bakmak yeterli...Tavsiyem EskiÅŸehir yolu üzerinde bir tur attiktan sonra SaracoÄŸlu Mahallesi'ne giderek o harap evler arasında dolaÅŸmanız. 80 yıllık Cumhuriyeti bir de onlardan dinleyin...Â