Bir kitap

Káğıda Ä°ÅŸlenen Uygarlık Yayınevinin Tarih ve CoÄŸrafya Dizisi’nde çıkan ve 366 sayfalık, renkli resimli tarihsel belgeli kitabı okurlarına sunuyor. ABD- Boston College’da Ä°slam ve Asya Sanatı Profesörü olan ve aynı zamanda Ä°slam Sanatı ve Mimarisi kitabının da yazarlarından olan Jonathan M. Bloom, uygarlığımızın geliÅŸiminde can alıcı bir önemi bulunnan kağıdın 8. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar Ä°slam ülkelerindeki öyküsünü, akıcı bir dille anlatıyor. Biliyorsunuz, kağıt ilk once Çin’de kullanıldı. Çin ile Avrupa arasında önemli bir alış veriÅŸ köprüsü olan Ä°slam Dünyası, 8. Yüzyılda kağıdı ve üretimini Avrupalılardan once öğrendi. Çinlilerden kağıdı aldı ve kullandı. O dönem ve sonrası Ä°slam dünyasının bilimde yıldızının parladığı ve Avrupalıların Ortaçağı yaÅŸadığı dönemdi. 500 yıl sonra kağıdın, Müslümanların döneminde Ä°spanya üzerinden Avrupa’da Hristiyanlara geçtiÄŸini görüyoruz. . YaÅŸamı kökünden etkilediYazar, ortaçaÄŸda Ä°slam dünyasında yaygınlaÅŸan káğıdın yaÅŸamın her yönünü nasıl etkilediÄŸini gözler önüne seriyor. Káğıt bilginin kuÅŸaktan kuÅŸaÄŸa geçmesini saÄŸlayıp kültürler arasında bir köprü oluÅŸturdu. Jonathan Bloom káğıdın öyküsüne Çin’de 4 bin yıl once icadıyla baÅŸlıyor. Kağıdın serüvenini izleyerek ve izini sürerek, Batı Asya- Kuzey Afrika yoluyla Ä°slam ülkelerine geliyor. Kitapta kağıdın önemi şöyle anlatılıyor: ‘Káğıt, yazının geliÅŸimini, kitabı, matematiÄŸi, müziÄŸi, sanatları, mimariyi, hatta mutfaklarımızı etkiledi. ÖrneÄŸin 14. yüzyıldan itibaren Ä°slam ülkelerindeki binalar birbirine benzedi, çünkü káğıt üstüne çizilen planlar baÅŸkentte çalışan bir mimarın belki hiç görmediÄŸini bir taÅŸra kenti için bina tasarlamasına olanak saÄŸlıyordu. Çömlekçiler tasarımlarını örnek kitaplarından aldı, dokumacılar eskizler ya da grafiklerle verilen talimatı çözmeyi öğrendi. Kağıt olmasa belki ünlü UÅŸak madalyon halıları o kadar ince nakışlı olamazdı, çünkü bu halıların desenlerini saray atölyelerindeki sanatçılar káğıda çiziyor, halı dokuyanlar da bu káğıda bakarak düğümlerini atıyorlardı. Ebced hesabından ciltçiliÄŸe, müzikten savaÅŸ planlarına, bezeme sanatından soyaÄŸaçlarına, káğıdın etkilemediÄŸi hiçbir alan yoktu. Káğıt sayesinde Åžehname’ler, Tarih’ler, Binbir Gece’den tutun Kelile ve Dimne’ye kadar masallar, ilkçağın görkemli yapıtları kopya edildi, bize ulaÅŸtı. Káğıt sayesinde uygarlıklar uygarlıkları etkiledi, bilgi kuÅŸaklar boyunca aktarıldı, birikti.’Modernite öncesiYazar, modernite öncesi dönemde Ä°slam Tarihi ve Ä°slami görsel külütrü ele alırken, daha çok, çaÄŸdaÅŸ batı kültürnününz geliÅŸimiyle,yani düşüncelerin aktarıldığı ortam ve bilgilerin insane belleÄŸinden çeÅŸitli ortamlara, tabii burada kağıt üzerine kayda geçiÅŸ üzerinde duruyor. Tabii bilginin geleneksel olarak zihinde tutulma döneminden çıkılarak muhasebe defterleri, tapu ve sözleÅŸme dönemlerine geçiÅŸte kağıt devrim yarattı. Tabii arkasından matbaanın gelmesi ile yeni bir çığır açıldı.Yazar, kağıdın öyküsünü yazmasında, çocukken izlediÄŸi ‘Bay büyücüyü seyredin’ adlı çocuklara yönelim bilim programının etkili olduÄŸunu, Bay Büyücü’nün kağıdın nasıl yapıldığını örnekle anlattığını belirtiyor.Kitabın içeriÄŸi: Káğıdın icadı; Káğıt yapımının Ä°slam ülkelerinde yaygınlaÅŸması; Káğıt ve kitaplar; Káğıt ve iÅŸaretleme sistemleri; Káğıt ve görsel sanatlar; Káğıt ve Káğıt yapımının Hristiyan avrupa’ya aktarılması; Matbaadan sonar Káğıt.Â