Bir düğün gecesi

Fakat düğün gecesini İstanbul'da kutlayacağımız tarihi mevlevihaneler artık yok. Sadece Galata'daki mevlevihanede tören düzenleniyor, geriye kalanlar ya kullanılmayacak kadar kötü durumda ya da Yenikapı Mevlevihanesi'nde olduğu gibi yangına kurban gitmiş. 10-17 Aralık arasında kutlanan Mevláná'yı Anma Haftası dolayısıyla, İstanbul'da bir kültür gezisine çıkıyoruz.

İstanbul'da eskiden, Eyüp (Bahariye), Yenikapı, Galata ve Beşiktaş'ta mevlevihaneler vardı. Bugün ise sadece Galata Mevlevihanesi kaldı geriye. Sadece burada gösteriler düzenleniyor. İki gün önce başlayan Mevláná'yı Anma Haftası'nda Konya'ya kadar gidemeyenler, Mevláná'yı İstanbul'da da anabilirler. Hem bu hafta içinde düzenlenen sema gösterilerini izleyebilir, hem kültür tarihimize büyük etki yapmış olan bu cemaatten İstanbul'da geriye kalan mevlevihaneleri keşfedebilirler.

İstanbul'daki mevlevi gruplarından biri Galata Mevlevihanesi’ni Yaşatma Derneği. Derneğin başkanı Gürcan Kaftan, şeb-i arus dışında Galata Mevlevihanesi'nde her ayın ikinci ve son pazarı sema gösterileri yapıldığını söylüyor. (Dikkat! Sema mevlevilerin, semah ise bektaşilerin geleneği.)

Grup, Üsküdar'da kendisine ait dergahda da sema gösterisi düzenliyor. Her perşembe akşam 19.00 ile 22.45 arası düzenlenen sema gösterisi ücretsiz. Galata Mevlevihanesi'ne göre daha küçük olan dergahta gösteriyi 100 kişi izleyebiliyor. Önce bir buçuk saat sohbet ediliyor. Sonra mevlevi zikri var. Zikirden sonra ara verilip, sema törenine geçiliyor. 45 dakika süren semadan sonra meşke geçiliyor. Meşk, ilahiler okunurken yapılan semadan oluşuyor. Meşk sivil kıyafetlerle yapılıyor.

KADINLAR SEMAYA KATILIR MI TARTIŞMASI

Üsküdar'daki dergahta 150 kişilik bir cemaat bulunuyor. Bunun 70 kişisi aktif olarak görev yapıyor. Dergahta bulunan semazen, mutrıp (alet çalan) ve koronun yüzde 55 ini kadınlar oluşturuyor. Gruptaki kadınlar renkli kıyafetlerle sema gösterisine katılıyor. Bu arada belirtelim: Galata Mevlevihanesi'nin kadınlarla ve renkli kıyafetlerle sema yapması, başka gruplar tarafından eleştiriliyor. Ama Galata Mevlevihanesi grubu, bunun 17. yüzyıldan beri yerleşmiş bir gelenek olduğunu söylüyor.

Galata Mevlevihanesi'nde gösteri yapacak olan bir başka dernek daha var: Mevláná Eğitim ve Kültür Derneği sema gösterisini 17 Aralık Çarşamba günü Galata Mevlevihanesi'nde düzenliyor. Hamit Çakmut'un başkanı olduğu Mevláná Eğitim ve Kültür Derneği'nde Acıbadem'deki binasında sema gösterisi, tasavvuf ve mesnevi sohbeti düzenleniyor. Dernekte, pazar sabahı 9.30'da erkek ve kadınlar için ayrı sema çalışması var. Dernekte dersleri Hüseyin Top veriyor. Çalışmalar herkese açık.

Bir diğer sema grubu ise Türk Musikisini Yaşatma Derneği'ne bağlı. Bu derneğin başkanı Nail Kosova. Bu grubun şeb-i arus töreni dışında 19 Aralık Cuma günü Nişantaşı Mim Kemal Öke Caddesi Sezenteks Sanat Galerisi'nde bir sema gösterisi daha olacak. Aynı gün bir ebru sergisi de açılacak.

Galata Mevlevihanesi'ni Yaşatma Derneği: 212-259 87 88. Mevlana Eğitim ve Kültür Derneği: 0216-349 11 14. Türk Musikisini Yaşatma Derneği:

0212-240 46 88.

GALATA MEVLEVİHANESİ 30 YILDIR BAKIMSIZ

Galata (Kapıkule) Mevlevihanesi 1491'de yapılmıştı. 1975'te bir müzeye dönüştürülerek yeniden açıldı. Şimdi içinde Divan Edebiyatı Müzesi de var. Otuz yıldır onarım görmediği için şu anda kötü durumda, ama hálá sema gösterileri düzenleniyor. Galip Dede Caddesi No:15 Beyoğlu.

YENİKAPI MEVLEVİHANESİ İLGİ BEKLİYOR

Yenikapı Mevlevihanesi tam teşekküllü bir külliyeydi. 1597'de yapılmıştı. Cumhuriyet döneminde okul olarak kullanıldı. Itri, Dede Efendi gibi birçok ünlünün yetiştiği bu bina 1997'de geçirdiği son yangından sonra perişan hale geldi. Zeytinburnu Belediyesi yapıya ilginin uyanmasını sağlamak için 2000'de başlattığı Merkez Efendi Geleneksel Tıp Günleri kapsamında bir günü yanmış mevlevihaneye ayırıyor ve bahçesinde sema gösterisi yapılıyor. Mevlevihane, Zeytinburnu Merkez Efendi Mahallesi Mevlevihane Caddesi'nde.

BAHARİYE MEVLEVİHANESİ PARÇA PARÇA YOK OLDU

Eyüp Lisesi'nin yanında bulunan parkta caminin olduğu yerde eskiden Bahariye Mevlevihanesi bulunuyordu. 1877'de kurulan mevlevihane, Cumhuriyet döneminde Hazine, Vakıflar ve mirasçılar arasında davalara yol açtı. Semahanesi 1935'te yıktırıldı. Harem binası 1939'da yandı. Selamlık dairesi ve cümle kapısı 1970'te yıktırıldı. 1986'da mevlevihane, Haliç çevre düzenlemeleri içine alındı, arazideki fabrikalar yıktırıldı. Geriye yadigar kalan tek mescid Büyükşehir Belediyesi tarafından onarıldı, mevlevihane binaları projelendirildi. Proje Koruma Kurulu'nda bekliyor.


BU HAFTAKİ ETKİNLİKLER

Galata Mevlevihanesi'nde 17 Aralık'ta iki grubun sema gösterisi var. Giriş 15 milyon lira. Gösteriler 18.00'de başlıyor.

İstanbul Sema ve Müzik Topluluğu, Bostancı Gösteri Merkezi'nde 17 Aralık 20.00'de bir sema gösterisi sunuyor. Biletler, Biletix ve Bostancı Gösteri Merkezi'nde.

Türk Musikisini Yaşatma Derneği. Altunizade Kültür Merkezi'nde 17 Aralık'ta 19.30'da sema gösterisi düzenliyor. Giriş ücretsiz.


KONYA'DAKİ GÖSTERİLER

Konya Büyükşehir Belediyesi'nin düzenlediği tüm gösteriler Alaaddin Keykubat Salonu'nda saat 18.30’da yapılıyor.

12 Aralık Cuma Tiyatro: Mevláná Resitali Konser: Yolcular (Tasavvuf Müziği)

13 Aralık Cumartesi Şiir Şöleni (İbrahim Sadri)

14 Aralık Pazar Konferans: Mevláná ve Medeniyet Tasavvuru. Konser: Yusuf Kaplan ve Erkan Mutlu (Türk Tasavvuf Müziği)

15 Aralık Pazartesi Konferans: Mevleviliğin Türk Kültürüne Katkıları (Tuğrul İnançer) Şiir Dinletisi: Dursun Ali Erzincanlı

16 Aralık Salı Mevláná konulu bilgi yarışması, şiir-kompozisyon ve makale yarışması ödül dağıtım töreni.