Bir biz deÄŸil, herkes hasta

Türkiye cidd bir ekonomik bunalım içerisinde. Bunu söylemek için kahin ya da kabilenin saygıdeÄŸer yaÅŸlı üyelerinden biri olmaya gerek yok. Hala kriz öncesi aynı maaşı alan, üstelik devalüasyon ne de ile alım gücü yarı yarıya inmiÅŸ durumda oan binlerce insan da bu durumun farkında. Ä°ÅŸin en kötüsü düzelme ile ilgili umutlar da fazla güçlü deÄŸil. Ä°ÅŸin belki de en kötü yanı, dünyadaki durumun da çok iç açıcı olmaması. Bugünden itibaren dünyanın önde gelen ekonomilerindeki durumu tartışmaya baÅŸlayacağız. Ä°lk sırada dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD var. ABD'deki makroekonomik rakamları ve bunların uzmanlar tarafından yorumlarını okuyacağınız yazılarda, ikinci sırayı Japonya, üçüncü sırayı ise Avrupa alacak. Avrupa baÅŸlğı altında Ä°ngiltere, almanya ve Fransa'daki durumu gözler önüne sermeye çalışacağız. Dünyadaki krizin (Adını net olarak koymak gerek,George Soros'un kitabının baÅŸlığında dediÄŸi gibi Küresel Kapitalizmin Krizi) boyutları ve olası etkileri ortaya çıkınca, Tütrkiye'nin içindeki durumu da net olarak görebileceÄŸiz. MIT Yönetim Bilimi Bölüm baÅŸkanı Lester Thurow, NPQ'nun 2001 Ä°lkbahar sayısında ABD ekonomisini mercek altına almış. Thurow'un tespitlerine geçmeden önce ABD ekonomisindeki mevcut durum nedir,  bir bakalım.ABD ekonomisi 2001 birinci çeyreÄŸinde yüzde 5.6 büyümüşken bu rakam ikinci çeyrekte yüzde 2.4'e indi. 2001 yılbaşında satışlar geçen yıla oranla önemli ölçüde geriledi. Özellikle otomobil gibi büyük emtialarda satışlar 2001 başında geçen yıla oranla hızlı bir düşüş gösterdi. ABD Ticaret Bakanlığı verilerine göre ikinci çeyrekte ABD ÅŸirketlerinin operasyon karları yüzde 3.5 geriledi. ABD ekonomisinin temelerinin dayandğı tüketici ayağı ise gayet ilginç bir durumda. Tüketici harcamaları neredeyse tüketici gelirleri kadar yüksek bir seviyede. Mevduat faizleri sıfıra yakın bir seviyede ve tüketimi artırmak için daha fazla indirilmesine olanak yok. Kredi kartı fiyatalrı o kadar yüksek ki çok az insan kredi kartı ile borçlanmayı göze alıyor. Thurow, pratikte dünyanın Merkez Bankası olarak çalışan ABD Merkez Bankası'nın (Federal Reserve) son faiz indirimönde gösterge faiz oranın 0.5 puan indirdiÄŸini hatırlatarak normalde indirimlerin 0.25 puan olarak gerçekleÅŸtirildiÄŸini, bu kadar sert bir indirimin "ülkede dramatik bir ÅŸeyler oluyor" tezinin en büyük kanıtı olduÄŸunu belirtiyor.Hemen hatırlatalım Fed faizi daha önce de yarım puan düşürdü. Ama o zaman yani Eylül 1998 tarihinde Rusya krizi had safhasına ulaÅŸmış ve LTCM isimli hedge fonun uflas edebileceÄŸi ve bunu da Wall Street'te ciddi bir çöküşe neden olacağı kaygıları mevcuttu. Ayrıca iki ay öncesine kadar Fed ABD ekonomisinin enflasyon tehdidi atında olduÄŸunu düşünüyor ve stratejilerini ekonomiyi soÄŸutma temeline kuruyordu. Thurow ise ÅŸimdi gelinen noktada Fed'in kafasındaki tek sorunun "Acaba resesyonu önleyebilir miyiz" sorusu olduÄŸunu belirtiyor.Faiz indiriminin iÅŸe yarayıp yaramayacağını soran Thurow, bunun için zaman gerektiÄŸini belirtiyor ve devam ediyor:"Resesyon için gereken her ÅŸey mevcut. Enerji fiyatları yükseliyor. borsa çöküşü ile ABD tüketicisinin yaÅŸadığı refah etkisi ortadan kayboluyor. ÅŸirket karları geriliyor. Özelikle telekom ÅŸirketelri yeni yatırımları durdurdu. .Com, ÅŸirketlerindeki iflaslar günlük ekonominin alışılmış bir parçası oldu. Eski ekonomi ÅŸirketlerinde de iflaslar göze çarpıyor. Bir çok dev ABD perakendeci Noel satışlarındaki hızlı düşüş nedeniyle sektörden ayrıldı ve bazı çelik ve uçak ÅŸirketleri ile birleÅŸti. Teknik bir resesyon gelebilir mi? Teknik resesyon olasılğı bence yüzde 20 gibi bir olasılık. Bu arada Fed faiz indirimini sürdürebilir ama unutulmamamlı ki ekonomiyi canlandırmak soÄŸutmaktan daha zor bir süreç. Bugün ABD'de yaÅŸanacak bir reesyon tüm dünyayı etkileyecek. ABD'nin bütçe açğı 450 milyar dolar seviyesinde. Bu ABD ekonomisinin kendini çevirebilmesi için ihtiyaç duyduÄŸu yabancı fon olarak da tanımlanabilir. ABD dünyanın geri kalanına kıyasla çok hızlı büyüdüğü ve borsa da tırmanışta olduÄŸu için bu fonu rahatlıkla bulabiliyordu. Ama borsa hızlı bir düşüş yaÅŸamışken bir de ekonomi teknik resseyona girerse (6 aylık bir küçülmeden bahsediliyor) neden dünyanın geri kalanı ABD'ye para yatırmak istesin?EÄŸer yabancı fonlar kesilirse dolar hızla deÄŸer yitirir ve ABD tüketicisinin ithal mal talebi düşer. Bu arada ülkeden para çıkışını engellemek için Fed'e "faiz artır" baskısı gelmeye baÅŸlar. Ve Fed'in karşısına büyük bir sorun çıkar. Düşük faizle resesyondan kurtulmak mı, yüksek faizle bir kpara krizini engellemek mi? Ekonomi karamsar bir bilimse, Evet ÅŸimdi karamsar olma zamanı.""ABD ekonomisi hızlı bir yavaÅŸlamadan, resesyona doÄŸru mu" gidiyor diye soranTalepte ikinci çeyrekte sadece yüzde 0.6'lık artış var. Tüketici güven endeksi ise hala düşük bir seviyede. Rakamsal olarak da belirtelim ABD ekonomisinin 3'te ikisi tüketici harcamalarından besleniyor.Â