Bilim insanları inceledi... Kan grubu Covid-19'u etkiliyor mu?

Blood Advances dergisinde yer alan bir çalışmada kan grubu A olanların Covid'e yakalanma ihtimalinin daha yüksek olabileceği sonucuna varıldı. Kan grubu ve Covid-19 arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmada, koronavirüsün solunum hücrelerinden bulunan A grubunu etkilediği belirlendi. Ayrıca daha önce yapılan çalışmalarda da A grubunun hastalığı ağır semptomlarla geliştirebileceği saptanmıştı.

Konuyla ilgili yapılan başka bir araştırma ise 0 kan grubuna sahip kişilerin Covid'e karşı daha dirençli olduğunu ve hastalığı daha hafif atlattıklarını ortaya koydu. Farklı kan gruplarının Covid ile arasındaki bağlantıya dair pek çok çalışma mevcut. Konuyla ilgili merak edilenleri İç Hastalıkları ve Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Çetiner'e sorduk.

KAN GRUBU NE OLURSA OLSUN YAPILMASI GEREKEN TEK ŞEY TEDBİRLERE UYMAK

Kan grubunun koronavirüs seyriyle ilgili yapılan çalışmaları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Salgının ilk günlerinden itibaren ‪Covid-19'a yakalanma riskinin ve ‬hastalık seyrinin kan grubu ile ilişkili olabileceği çok tartışılıyor. İlk iddialar salgının başında Çin’den çıkmıştı. Süreç boyunca birçok farklı çalışmada A kan grubuna sahip olan kişilerde hem Covid-19 görülme sıklığı hem de hastalığın ağır seyretme riskinin arttığı gösterildi. Virüsün kan gruplarıyla nasıl iletişime girdiğini daha iyi anlayabilirsek, yeni ilaçlar ya da virüsü önleme yöntemleri bulmamıza yardımcı olabilir.

Öte yandan araştırmalarda bulunan farkların yeterince belirgin olmadığını belirtmemiz gerekir. 0 kan grubuna sahip olanlar risk altında değil, Covid-19'a yakalanmıyor ya da çok hafif atlatıyor dememiz mümkün değil. 0 kan grubuna sahip olanlar da önlemlere uymak ve korunmak zorunda. A veya AB kan grubuna sahip olanlar da endişe etmesine gerek yok. Kan grubunuz ne olursa olsun yapmanız gereken tek şey tedbirlere uymak.

Aslında kan grupları ile enfeksiyonlar arasındaki ilişki uzun yıllardır tartışılıyor. Kan gruplarının, virüs, bakteri ve parazit enfeksiyonlarında önemli olabileceği daha önce gösterilmişti. Örneğin herkesin mutlaka ismini duyduğu midede H. Pylori enfeksiyonu için 0 kan grubu risk faktörü olarak kabul ediliyor. Kan grubunu oluşturan yapılar (antijenler) bazı mikroorganizmalar için reseptör görevi görebiliyor.

Kan gruplarının Covid'e yakalanmada etkisi var mı? Bunun altında yatan sebepler neler?

Amerika’da oldukça iyi bilinen 23andMe genetik ve biyoteknoloji şirketinin yürüttüğü çalışma da Covid-19 ve kan gruplarını inceledi. Çalışmaya Covid tanısı almış ve hastaneye yatırılmış tam 750.000 hasta dahil edildi. Çalışma sonuçlarına göre 0 kan grubuna sahip olmak düşük bir oran olsa da Covid-19'dan koruyor gibi görünüyor. A kan grubunda ise Covid-19'a yakalanma riski daha yüksek bulundu.

Danimarka’da yapılan çalışma oldukça geniş kapsamlı olup, tüm Danimarka nüfusunun %38’i bu çalışmaya dahil edilmiş. Çalışmada 0 kan grubu kişilerin COVID-19’a yakalanma riskinin %13 daha düşük olduğu gösterildi. Hastalığın seyri ve ölüm riski açısından ise kan grubunun etkisi gösterilemedi.

Mart ayının başında geçtiğimiz haftalarda yayımlanan çalışma mekanizmayı anlamamız açısından oldukça önemli. Çalışmada kan grubunu belirleyen yapıların (antijenlerin) solunum yolunu akciğerlerin iç yüzeyini çevreleyen hücrelerde de bulunduğunu gösterildi. Ve Covid-19 virüsünün hücrelere bağlanma bölgesinin özellikle solunum yolunda bulunan A kan grubu antijenlerine oldukça iyi bağlandığı gösterildi. Bu yüzden de A grubunun enfeksiyona daha sık yakalanabileceği iddia edildi.

Kan grubu hastalığın seyrini nasıl etkiliyor?

Burada iki farklı teori karşımıza çıkıyor. Birincisi 0 kan grubuna sahip olanlarda daha az pıhtılaşma faktörü bulunduğu ve bu nedenle Covid-19’a bağlı pıhtı problemlerinin daha az görüldüğü. Bilindiği gibi pıhtı koronavirüs hastalığında en önemli ölüm sebeplerinden biri ve akciğer, kalp, beyin ve böbrek gibi birçok organda zarara yol açabiliyor.

İkinci teoride ise, kan grubunun kodlandığı genetik dizilimdeki değişikliklerin, aşırı bağışıklık yanıtı ve IL-6 sitokin salınımı artışı ile ilişkili olabileceği düşünülüyor. Covid-19 ile ilgili birçok sorunu cevabı genetik yapımız ve bağışıklık sistemimizde saklı ve hala bu sorular net olarak cevaplanmayı bekliyor.

Hastalık riski en yüksek olan grup hangisi?

İspanya ve İtalya’dan yaklaşık 1600 hastanın genetik dizilimi incelendi ve kontrol grubu ile karşılaştırıldı. A kan grubu hastalarda Covid-19’un ağır seyretme riskinin (oksijen/vantilatör ihtiyacı) %50 arttığı, 0 kan grubundakilerde ise bu riskin %35 daha düşük olduğu gösterildi. Yani A kan grubu hastalarda hastalığın ağır seyretme riski daha yüksekken, 0 kan grubunda ise daha düşüktü.

Kanadalıların yayımladığı başka bir çalışmada ise 95 ağır ve kritik koronavirüs hastası incelenmiş ve kan grubu A veya AB olanlarda mekanik ventilasyon ihtiyacının daha fazla olduğu gösterildi. Aynı zamanda A veya AB kan grubuna sahip olanlarda yoğun bakımda kalış süresi daha uzundu. Kısaca, A veya AB kan grubunda ise hastalık yoğun bakım ve entübasyon açısından daha ağır seyretti.

Entübe olma ve yoğun bakımda kalma sürelerinde değişkenlik görülür mü?

Kanadalıların yayımladığı bir çalışmada 95 ağır ve kritik Covid-19 hastası incelenmiş ve kan grubu A veya AB olanlarda mekanik ventilasyon ihtiyacının daha fazla olduğu gösterildi. A ve AB grubunda entübasyon oranı %84, O ve B grubunda ise bu oran %61. Aynı zamanda A veya AB kan grubuna sahip olanlarda yoğun bakımda kalış süresi daha uzundu. A & AB kan grubuna sahip hastalar yoğun bakımda 13.5 gün kalırken, 0 veya B kan grubunda ise bu süre 9 gündü. Kısaca, A veya AB grubunda hastalık yoğun bakım ve entübasyon açısından daha ağır seyretti.

Kan grubunun pozitif ve negatif olması hastalığın seyrini etkiliyor mu?

Yayımlanan çalışmalarda kan grubunda RH pozitifliği ya da negatifliğinin hastalığın seyrini ya da yakalanma sıklığını etkilediğine dair net bir veri gösterilemedi. Pozitif ve negatif gruplar arasında anlamlı bir fark görünmüyor.