Bilardo Operasyonu'nun başrol oyuncuları deşifre oldu

DÜNYA HÜRRİYET'TEN ÖĞRENDİ

IRENE CHARNLEY: MTN şirketinin Ticari İşlerden Sorumlu Direktörü ve "Bilardo Operasyonu"nun kilit ismi. Güney Afrika hükümeti ile yakın ilişkileri var. 1980'li yıllarda Birleşik Demokratik Cephe'de ve Afrika Ulusal Kongresi'yle bağlantılı örgütlerde görev yaptı. Buralarda geliştirdiği ilişkiler sayesinde bugünkü Güney Afrika hükümetinin üst düzey isimlerini yakından tanıyor. Charnley, MTN'in ihaleyi kaybetmesinin ardından devreye girerek, İran'da da üst düzey yetkililerle temasa geçiyor. İran hükümeti ile Güney Afrika hükümetinin silah alışverişi ve nükleer oylamayla ilgili yürüttükleri temasların organizasyonunda kilit rol oynuyor. Charnley, MTN'den ayrıldıktan sonra eski Devlet Başkanı Mbeki'nin karısının kurduğu Smile adlı telekomünikasyon şirketinin başına geçiyor.

 

PHUTHUMA NHLEKO: MTN şirketinin CEO’su. Charnley’nin İran ve Güney Afrika hükümetleri arasında kurduğu siyasi ilişkiler ve lisans hakkının Turkcell’den alınması için yürütülen bütün projeler kendisinin bilgisi dahilinde gerçekleşiyor. Nhleko’nun 1999 ve 2008 yılları arasında görevde kalan ANC partili Güney Afrika Devlet Başkanı Thabo Mbeki ile yakın arkadaşlığı var. Lisans sözleşmesinin altında imzası var. Nhleko aynı zamanda, MTN şirketinin İran’a “Balık kod adıyla silah desteği sözünün verildiği akşam yemeklerinde” operasyondaki diğer isimlerle birlikte yer aldı. MTN’nin Tahran hükümetine verdiği silah desteğinin yerine getirilmesi için İranlı yetkililere gerektiğinde teyit mektupları gönderdi.

 

CAVİD GURBANOGLU: İran Dışişleri Bakan Yardımcısı. MTN içindeki kod adı "Büyük J". Mart 2004'te Charnley ile yaptığı görüşmede, operasyona dahil olmayı kabul ediyor. İran hükümeti nezdinde, Turkcell'in lisans onayının geciktirilmesi ve en nihayetinde de Güney Afrikalı şirkete devredilmesi amacıyla yoğun çalışmalarda bulunuyor. Ayrıca MTN'e ihale sürecine ilişkin bilgiler de sağlıyor. Charnley ile sık sık hem öğle hem de akşam yemeklerinde bir araya geliyor. Bir akşam yemeğinde Charnley, "MTN'in kendisine yardımcı olanları asla unutmadığını" söylüyor. Gurbanoglu'na 400,000 dolar rüşvet verildiği en önemli iddia. Bu ödeme, "danışmanlık hizmeti" kılıfına sokularak, Gurbanoglu'nun bir arkadaşına ait olan Dubai merkezli Aristo adlı şirket üzerinden yapılıyor.

 

YUSUF SALUJE: Güney Afrika'nın eski Tahran Büyükelçisi. MTN içindeki kod adı "Kısa J". Ancak lisansın Turkcell'den alınma sürecinde bir diplomattan çok şirket temsilcisi gibi davrandığı iddia ediliyor. Ambargo altındaki İran'a MTN üzerinden silah satışı yapılması konusunda aracılık yapıyor. Evinde düzenlediği akşam yemeklerinde İranlı Savunma Bakanlığı yetkilileri ile Güney Afrikalı üst düzey isimlerin ve MTN yöneticilerinin bir araya gelmesini sağlıyor. Özellikle İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Gurbanoglu ile kurduğu yakın ilişki, Bilardo Operasyonu'nun temel taşı. İddialara göre, MTN çabalarının karşılığında kendisine 200,000 dolar rüşvet veriyor. Bu parayla da Güney Afrika'da kendisine ev satın alıyor. Dava dosyasında Saluje'nin hesabına yapılan ödemenin dekontu ve evin tapusu bulunuyor.

 

İBRAHİM MAHMUDZADE: İran eski Savunma Bakanı ve devlet savunma şirketi Sairan’ın başkanı. Doğrudan İran Savunma Bakanı'na bağlı çalışan bir yönetici. Sairan, GSM lisansında Turkcell'in önderliğindeki konsorsiyumun ortaklarından birisi. Ancak Mahmudzade, Güney Afrika'nın silah satışı konusunda İran'a yardımcı olması ve yaklaşık 400 milyon dolarlık sermaye payını ve lisans ücretini MTN'in karşılaması durumunda MTN'le çalışmak isteyecekleri mesajını gönderen kişi. Mahmudzade'nin siyasi nüfuzunun, ihale koşullarının ve onay süreci prosedürlerinin Turkcell aleyhine değiştirilmesi için kullanıldığı iddia ediliyor. Ayrıca "Balık" şifresiyle bilinen silah ticareti meselesinde görüşmeleri yürüten, talep listelerini hazırlayan ve bunu Güney Afrikalı muhataplarına ileten kişi.

 

SAIRAN: İran merkezli savunma ve lojistik şirketi. İran Elektronik Endüstrileri ya da kısa adıyla IEI olarak da bilinen Sairan’ın Başkanı Dr. İbrahim Mahmudzade, Başkan Yardımcısı ise A. Vefai. Sairan, İran Devrim Muhafızları tarafından kontrol ediliyor. Sairan Başkanı Mahmudzade ise doğrudan İran Savunma Bakanı’na bağlı çalışıyor. Mahmudzade, MTN yöneticilerinin en yakın olduğu isimlerden biri. Sairan, daha önce Güney Afrika merkezli Denel (Pty) Ltd. şirketinin ürettiği, başta helikopterler olmak üzere bir dizi askeri ekipmanı satın almak için görüşmeler yapıyor. Ancak Güney Afrika Konvansiyonel Silah Kontrol Komitesi satışı engelliyor. MTN bu engelleri kaldırmayı vaat ediyor.

 

BONYAD: Türkiye’deki vakıfların İran’daki genel adı. Ancak yapıları daha çok Kamu İktisadi Teşebbüsleri’ne benziyor. İran’ın ekonomisinde önemli rol oynayan bu kurumlar vergiden muaf tutuluyor ve devletten önemli sübvansiyonlar alıyor. Metinde bahsi geçen “Bonyad”, Türkçe adı “Mazlumlar ve Engelliler Vakfı” olan “Bonyad-e Mostazafan va Janbazan”. Devrim Muhafızları aracılığıyla İran’ın dini lideri Ayetullah Hamaney’e bağlı. MTN’in en önemli bağlantılarından biri Bonyad’ın Başkan Yardımcısı Muhammed Muhbir. Bonyad, 2003 yılında elindeki varlıklar açısından İran Milli Petrol Şirketi’nin ardından sonraki en büyük şirket. Bonyad ve Sairan birlikte Turkcell’in “Irancell” konsorsiyumundaki kurucu ortağı İran Elektronik Kalkınma Şirketi’ni (IEDC) oluşturuyor. MTN yöneticileri, GSM lisansının Turkcell’den alınıp MTN’e verilmesi için sağlayacakları destek karşılığında Bonyad ve Sairan’ın lisans ücretlerinin ve özkaynaklarının yüzde 80’ini ödemeyi teklif ediyor. Hem Muhbir hem de Mahmudzade bu teklife çok sıcak bakıyor. Bu oran sürecin ilerleyen safhalarında yüzde 100’e çıkıyor.

 

THABO MBEKI: Güney Afrika’nın ANC kökenli Devlet Başkanı. Nhleko ve Charnley ile yakın ilişkisi var. Mbeki, Charnley ile eşi Zanele Mbeki vasıtasıyla 1993’te tanışıyor. Charnley, ANC’nin yatırım fonu olan Chancellor House’da çalışırken, Başkan Mbeki ile olan bağlarını güçlendiriyor. MTN’nin yolsuzluk çalışmaları sırasında Güney Afrika lideriyle de görüşmeler yapıyor. MTN, Mbeki ile İranlı yetkililerin görüşmelerine aracılık ediyor. Mbeki, yapılan gizli bir görüşmede MTN’in vaatlerine paralel olarak, Güney Afrika hükümetinin UAEK’de İran’ı destekleyeceğini söylüyor. Mbeki, MTN’nin düzenlediği bir organizasyonla Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad ile de bir araya geliyor. Görüşme sırasında Ahmedinejad, Mbeki’ye, GSM lisansı meselesini tam anlamadığını ve Türk Başbakanı’yla görüşmeyi planladığını söylüyor. Bunun üzerine MTN, görüşmelerde bu konunun gündeme gelmesini engellemek amacıyla Ahmedinejad nezdindeki lobi çalışmalarını artırıyor.

 

MOSIUOA GERARD PATRICK LEKOTA: Güney Afrika Savunma Bakanı. MTN’nin Ticari İlişkiler Direktörü Irene Charnley ile yakın bir ilişkisi var. İkili bu bağı, 1980’li yıllarda Güney Afrika’da Birleşik Demokratik Cephe’de birlikte faaliyet gösterirken kuruyor ve Afrika Ulusal Kongresi (ANC) kapsamında ortak çalıştıkları diğer organizasyonlarda da bu bağı on yıllarca koruyor. MTN Başkanı Cyril Ramaphosa da ANC geçmişi nedeniyle Bakan Lekota ile yakın bir ilişkiye sahip. MTN, 2004’ün ortalarında maliyetini kendisinin karşıladığı bir geziyle bir hafta sonu gezisinde Lekota’yı İran’a getiriyor. Nhleko ve Charnley de bu gezide Bakan’a eşlik ediyor. İran gezisinden sonra Tahran hükümetine “Balık” kod adıyla verilecek silah desteğinin listesi de Lekota’ya iletiliyor. Talep edilen bu parçaların listesi, Lekota ile İran hükümeti arasında imzalanan Ağustos 2004 tarihli bir gizli Mutabakat Zaptı’yla kayıt altına alınıyor.

 

ABDUL SAMAD MINTY: Güney Afrika Cumhuriyeti Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Daimi Temsilcisi. MTN, ilk teması 2004 yılında kuruyor. Bu tarihte UAEK'nin gündemi İran'ı GM Güvenlik Konseyi'ne sevk edip etmemek. MTN, UAEK İdare Heyeti’nde olan Minty’nin nüfuzunu kullanarak, UAEK’den İran aleyhine bir karar çıkmamasını sağlamaya çalışıyor. Minty, İran’a gerçekleştirdiği ziyaretlerde Saluje ve MTN temsilcileriyle görüşmeler yapıyor. Minty’le ilgili en dikkat çekici nokta, uzun bir süre boyunca yapılan oylamalarda İran’ın nükleer programına muhalif oy kullanırken, MTN’in lisansı alma çabalarını artırdığı dönemde yapılan üç oylamada İran yanlısı tavır sergilemiş olması.