Beyin kanaması nasıl anlaşılır, belirtileri neler?

Oluş şekline göre beyin kanamaları travmatik (kaza ve yaralanmalara bağlı) veya spontan (travma dışı nedenlerle, kendiliğinden) olabilmektedir. Gerçekleştiği yere göre ise; epidural (dış beyin zarı ile kemik arasında), subdural (dış beyin zarı ile orta beyin zarı arasında), subaraknoid (orta beyin zarı ile iç beyin zarı/beyin arasında), intraserebral (beyin dokusu içerisinde), intraventriküler (beyin içerisindeki su havuzcukları içinde) kanama şeklinde olabilmektedir. Travmaya bağlı kanamalar bu 5 yerleşimin herhangi birinde veya birkaçında oluşabilmektedir. Kendiliğinden olan kanamalar ise genellikle beyin zarı ile beyin arasında (subaraknoid) veya beyin içerisinde (intraserebral) olarak karşımıza çıkmaktadır. Subaraknoid kanamalar, çoğunlukla beyin damarlarındaki baloncuğun (anevrizma) yırtılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Beyin dokusu içerisine olan (intraserebral) kanamalar ise sıklıkla yüksek tansiyona bağlı oluşmakla birlikte, damar baloncuğu (anevrizma) veya yumağı (arteriovenözmalformasyon), beyin tümörü, kan sulandırıcı ilaç kullanımı ve yaşlanmayla birlikte gelişen bazı damarsal bozukluklarnedeniyle de oluşabilmektedir.

Beyin kanaması belirtileri: Travma dışı nedenlerle oluşan beyin kanamaları, kanamanın şiddetine bağlı olarak baş ve/veya ense ağrısından ani bilinç kaybına kadar çeşitli şikayetlere neden olabilir. Subaraknoid kanamada ani, şiddetli baş ağrısı tipiktir. Hastalar genellikle bu baş ağrısını “hayatımın en kötü baş ağrısı” şeklinde tarif ederler. Şiddetli baş ağrısının yanında, bilinç bulanıklığı/kaybı, nöbet (havale), bulantı ve kusma, kol ve bacakta kuvvetsizlik, konuşma ve görme bozukluğu gibi şikayetler de ortaya çıkabilir.

Bulguları: Kanamanın beynin hangi bölgesini etkilediğine bağlı olarak tam veya kısmi felç (yüz, kol ve bacakta kuvvetsizlik), konuşma ve görme bozukluğu (bulanık görme, çift görme vb.), bayılma, kasılma ve titreme şeklinde nöbetler ortaya çıkabileceği gibi bu bulguların hiçbiri olmaksızın sadece ense sertliği (boynu öne doğru eğmekle ensede ağrı, harekete direnç) ve ışığa karşı hassasiyet de izlenebilir.

Tanısı İçin Neler Yapılmalıdır: Yukarıdaki şikayet ve bulguların varlığında, beyin kanamasından şüphelenilerek beyin tomografisi çekilmesi gereklidir. Bilgisayarlı tomografi (BT), beyindeki kanamayı göstereceği gibi; benzer şikayetlere neden olabilen damar tıkanıklığına bağlı inmelerin beyin kanamalarından ayırt edilmesini de sağlar. Tomografide beyin kanaması saptanması durumunda kanamanın altında yatan nedeni ortaya çıkarmaya yönelik olarak tomografili anjiyografi (BT anjiyografi), manyetik rezonans (MR) görüntüleme ve MR anjiyografi ve kasıktan girilerek yapılan anjiyografi (DSA) gibi ek tetkiklere ihtiyaç duyulabilir. Ayrıca daha nadir olarak tanıda şüphe varlığında, belden su alınarak (lomber ponksiyon) da kanama teyit edilebilir.

Tedavisi İçin Neler Yapılmalıdır:

Beyin kanamaları son derece acil ve ciddi tıbbi problemlerdir. Tedavi; kanamanın etkilerinin hafifletilmesi, olası komplikasyonların önlenmesi ve varsa kanamaya yol açan nedenin ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Hastaların kanamanın şiddetine bağlı olarak genellikle yoğun bakım ünitesinde takip ve tedavi edilir. Anevrizmaya bağlı subaraknoid kanamalarda, tekrar kanamaların önlenmesi için anevrizmanın kapatılması gereklidir. Bunun için cerrahi ile anevrizma boynunun bir metal mandal yardımıyla kapatılması (klipleme) yahut damardan girilerek anjiyografi eşliğinde anevrizmanın içinin doldurulması (koilleme) işlemleri yapılabilir. Bu iki yöntemden hangisinin seçileceğine; anevrizmanın yeri, şekli, hastanın klinik durumu, ilgili merkezin ve doktorun deneyimi gibi faktörler göz önünde bulundurularak karar verilir. Öte yandan anevrizmanın kapatılması, tedavinin yalnızca bir parçasını oluşturmaktadır. Genellikle bu hastalara, beyin ödeminin, nöbetlerin, sıvı ve tuz dengesindeki problemlerin, beyindeki damar büzüşmelerinin önlenmesi için damardan ilaç tedavileri uygulanır. Ayrıca beyin havuzcuklarında su toplanması (hidrosefali) durumu ortaya çıkarsa buna yönelik olarak da beyindeki fazla suyun tahliye edilmesi için şant ameliyatı gerekebilir. Genel anlamda beyin kanamalarından korunma yolları arasında ise; yüksek tansiyondan korunmak, sigara kullanımından ve kan sulandırıcı ilaç kullanılıyorsa kafa travmalarından özellikle kaçınmak sayılabilir.

Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir:

Beyin kanaması geçirmiş kişilerde kanamanın doğrudan veya dolaylı etkilerine bağlı nörolojik arazlar (sekeller) bulunabilir. Bilinç bozuklukları, tam veya kısmi felçler, konuşma ve görme bozukluğu bunlar arasında sayılabilir. Bu problemlerin iyileşmesi uzun zaman alabileceği gibi, hastaların bir kısmında bu problemler kalıcı da olabilmektedir. İyi bir hasta bakımı, fizik tedavi ve rehabilitasyon ile hastaların önemli bir kısmında belirgin düzelme sağlanabilmektedir. Normal hayatına dönen hastalar; özellikle anevrizma varlığında, buna yönelik olarak takip altında olmalıdırlar. Tansiyon kontrolü ve sigaradan uzak durulması önerilmektedir.