Beyin inmelerine karşı boyun damarına süzgeç

Kanda oluÅŸan pıhtıları beyinden uzaklaÅŸtıran, aÄŸ yapılı bir silindirin, her yıl yaÅŸanan on binlerce inmeyi durdurabileceÄŸi öne sürülüyor. Sistemi geliÅŸtiren ÅŸirket, cismi ilk kez geçen yıl bir hastaya yerleÅŸtirdi. Ä°nmeler, ülkemizde ve dünyada ölüm nedenleri arasında ikinci sırada ve çoÄŸunlukla kurbanlarını felçli bırakıyor. Bu rahatsızlığın baÅŸlıca nedeni, vücudun herhangi bir yerindeki bir kan pıhtısının koparak beyne gitmesi ve buradaki küçük kan damarlarından birini tıkamasıdır. Bu, hücreleri oksijensiz bırakır ve beynin bir parçasını öldürür.Ä°srail’deki MindGuard adlı ÅŸirketin geliÅŸtirdiÄŸi ‘Diverter-Yön DeÄŸiÅŸtirici’ adlı cihaz, ince bir aÄŸ tüptür. Cihaz, boyunda birbirinden çatal ÅŸeklinde ayrılan karotid arterlerin her birine ve tam ayrıldıkları noktaya yerleÅŸtirilir. Bir çatal beyne, diÄŸeriyse yüze kan taşır. Ä°laçlara da alternatifKan, beyni besleyen damardaki tüpün içinden geçerek beyne gider, ancak 300 mikrometre çapından daha büyük pıhtılar ya da birikintiler geçemez ve yüze doÄŸru ilerlerler. Uzmanlar, hasarlı bir yüzün bir beyinden çok daha az ciddi olduÄŸu düşünülse de hastaların bu konuda endiÅŸelenmelerine gerek olmadığının altını çiziyorlar. Çünkü, yüze o kadar çok kan taşınıyor ki herhangi bir tıkanıklığın büyük bir zararı olmayabilir.Oxford Ãœniversitesi'nden Peter Rothwell, ‘Sistem mantıklı, çünkü inmelerin yüzde 40’ının nedeni kalpteki veya aorttaki pıhtılar’ diyerek geliÅŸmeye destek veriyor. Rothwell’a göre, Diverter, pıhtıyı önleyen ancak kimi hastalarda aşırı kanamaya neden olan ilaçlara da alternatif olabilir.Olumsuz yönleriMindGuard, cihazın kalp hastalarına veya pıhtının yaratabileceÄŸi diÄŸer hastalıklara sahip kimselere takmayı düşünüyor. Öte yandan cihaz, karotid arterdeki çataldan sonra gerçekleÅŸen herhangi bir tıkanmanın ortaya çıkardığı inmeye karşı etkili deÄŸil.Cihazla ilgili bir diÄŸer kaygı, tıkanıp kanın geçiÅŸini tamamen durdurma ihtimalidir. Åžirket, domuzlarda geniÅŸ çaplı deneyler yaptıklarını ve böyle bir riskin bulunmadığını vurguluyor. Ä°lk Diverter, yüksek inme riski taşıyan 80 yaşındaki bir kadına takılmış. Cihaz, standart bir iÅŸlemle kasıktan yerleÅŸtirilmiÅŸ. Åžirket, 3 ay geçtiÄŸini ve hastanın çok saÄŸlıklı olduÄŸunu söylüyor. Üç boyutlu beyin atlasıBu yıl beyin üzerinde yapılan çalışmalardan önemli yeni sonuçlar bekleniyor. Özellikle de beyin atlasını çıkarma çalışmalarından.É Beyin insan bedenindeki ve belki de evrendeki en karmaşık varlık olarak akbul ediliyor. Bilim adamları bırakın beynin ayrıntılı yapısını, henüz farklı beyin bölgelerinin kesin anatomik sınırlarını bile çizemediler. Dolayısıyla iyi bir beyin haritasına ihtiyacımız var. Microsoft’un kurucularından Paul Allen geçen yıl 100 milyon dolarla Seattle’daki Allen Beyin Bilimi Enstitüsü’nu kurdu. Ana hedef insanın beyin haritasını çıkarmak veya atlasını oluÅŸturmak. Atlas, aslında çok karmaşık ve ana konuları içerecek: hangi siniraktarıcılarının (nörotransmiter) ve baÅŸka kimyasalların, hangi nöronlarca üretildiÄŸini gösteren üç boyutlu bir gen ekspresyonu haritası olacak. Çok deÄŸerli kaynakAraÅŸtırma grubu, fare genleri daha önceden bilindiÄŸi için fare beyni kullanmaya karar verdi. Yüksek biliÅŸsel iÅŸlevler dışında, insan ve fare beyinlerinin iÅŸleyiÅŸi birbirine benziyor. Tabii, haritanın üretim sürecinde birçok yeni buluÅŸ da yapılabilir. Ayrıca bu atlas kuÅŸkusuz baÅŸka bilim insanlarına paha biçilmez bir veri kaynağı olacak. AraÅŸtırmacılar beyinde ‘ifadesi’ olan yaklaşık 20.000 genin ‘yerinde melezleÅŸtirme’ tekniÄŸiyle çizelgesini yapacak. Enstitüdeki araÅŸtırmacılar, çözünürlüğü hücre düzeyine kadar ayrıntılı olan üç boyutlu bir atlas yaratmak için tekniklerini birçok beyin dilimi için tekrarlayacak. Ä°ÅŸlevleri daha önce bilinen genlerle iÅŸe baÅŸlayacak olan ekip, daha sonra yeni genleri tanımlamak zorunda kalacak.Bu zor iÅŸlemin tamamlanması yaklaşık beÅŸ yıl alacak. Ancak veriler Ä°nternet ortamında sürekli güncellenecek ve Haziran ayına kadar birkaç yüz gen hazır olacak.Â