‘Beyaz Kıta’da üç liseli
Güncelleme Tarihi:
TÜBİTAK Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışmasında birinci olan öğrenciler, hayallerini gerçeğe dönüştürdü. TEKNOFEST kapsamında düzenlenen yarışmada meşe palamudundan biyoplastik geliştiren liseli gençler, projelerini Antarktika’da test etme imkânını buldu. Beyaz Kıta’daki Türk ve yabancı bilim insanlarıyla bir araya gelen öğrenciler, küresel ısınmanın kıtaya olan etkilerini de gözlemledi.
İstek Antalya Okulları öğrencileri Zeynep İpek Yanmaz, Azra Ayşe Bıçakçı ve Hilal Başak Demirel “Kutup Okyanuslarındaki Biyoplastik Kirliliğini Önlemek İçin Yerli ve Milli Biyoplastik Materyal Üretimi Projesi” ile TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) tarafından 2022’de TEKNOFEEST kapsamında düzenlenen Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışması’na katıldı. 3 lise öğrencisi meşe ağacı palamudunu kullanarak biyoplastik üretti. Bu projeleriyle hem doğada 45 günde çözünebilen hem de plastiklerden 20 kat dayanıklı bir malzeme elde ettiler. Şampiyon kızlar, Giresun’daki TEKNOFEST etkinliklerinde projelerini inceleyen Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın önerisi üzerine 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ne katılma fırsatı yakaladı.
PROJEMİZİ GERÇEKLEŞTİRDİK
Ekip sözcüsü Zeynep İpek Yanmaz, Antarktika deneyimini de şöyle anlattı;
“Farklı ülkelerin bilim üslerini ziyaret ettik, oradaki bilim insanlarının projelerini dinledik. Türk bilim insanlarımızın projelerini de dinledik, biz de onlara anlattık. Orada projemizi başarıyla deneme fırsatı bulduk.
DOĞAYA ZARAR VERMİYOR
“Attığımız herhangi bir plastik atık, denizlerde kirliliğe neden oluyor. Bunu önlemek için meşe ağacı palamudunun kabuğundan selüloz, meyvesinden nişasta elde ederek biyoplastik sentezledik. Geleneksel plastikler doğada yüzlerce yılda çözünürken, ürettiğimiz biyoplastik 45 gün gibi kısa bir sürede çözünebiliyor ve canlı hayatına hiçbir şekilde zarar vermiyor. Çalışmamız için çok fazla literatür taraması yaptık. Daha önce yapılan çalışmaları da inceledik. Gördük ki biyoplastik üretiminde gıda olarak tüketilen mısır, pirinç, buğday gibi materyaller kullanılıyor ve bunlar sürdürülebilir değil. Biz de ne kullanabiliriz diye düşündük. Meşe ağacı palamudunu Türkiye’de yaygın bulunduğu için tercih ettik. Meşe palamudunu ilk defa bir çizgi filmde sincaplar yerken görmüştüm ama bunun beni Antarktika’ya getireceğini düşünmezdim.”
BEMBEYAZ BİR KITA BEKLİYORDUK
‘Bilim Seferi’ne katılan lise öğrencileri, Beyaz Kıta’da 3 günlük saha çalışması yaptı. Collins Buzulu ve Ardley Adası’nı ziyaret eden öğrenciler, King George Adası’nda bulunan Şili’ye ait Escudero Üssü’ndeki bilim insanları ile bir araya gelerek iklim değişikliği konusunda sorular yöneltti. Öğrenciler, Antarktika’da kutup canlılarını ve buzullardaki erimeleri gözlemleme fırsatı da buldu. Yanmaz Antarktika’da küresel ısınmanın etkileriyle ilgili izlenimlerini de; “Bembeyaz bir kıta bekliyorduk ama öyle değildi küresel ısınmadan dolayı. Penguen kolonileri bekliyorduk, kolonilerde bir azalma varmış, penguenler daha güneye göç etmişler. Bizden binlerce kilometre uzakta yaşayan canlılara verdiğimiz zararı somut olarak gözlemledik. Bu yüzden ben daha çok çalışacağımızı, onları kurtarmak için daha fazla proje üreteceğimizi düşünüyorum” diyerek anlattı.
ÖNEMLİ ANLARA ŞAHİT OLDULAR
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Kutup Araştırmaları Enstitüsü Müdürü ve 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Koordinatörü Prof. Dr. Burcu Özsoy da seferi başarıyla sonuçlandırdıklarını anlatarak şöyle devam etti:
“Türkiye’den çıkıp Güney Amerika’ya geçiş yaptık. Akabinde de Antarktika’ya vararak evimize intikal ettik. Planladığımız üs ziyaretlerimiz vardı. Üs ziyaretlerimizi gerçekleştirdik. TÜBİTAK Kutup Araştırmaları Yarışması’nda birinci olan öğrencilerimizin de laboratuvarları ziyaret etme ve bilim insanları ile tanışma şansları oldu.”