Beşiktaş'taki Nakşibendi Mezarlığı

Nakşibendi lider Esad Coşan'ın gömülmek istendiği Süleymaniye Camisi bahçesinin yanısıra Beşiktaş Yahya Efendi Sokak'taki ‘Şeyh Yahya Dergahı’nın içinde bulunan mezarlık da, ‘Nakşi Mezarlığı’ olarak biliniyor.

Beşiktaş'ta, Çırağan Caddesi'yle Yahya Efendi Sokak'ın kesiştiği noktada yer alan Yahya Efendi Türbesi yıllardır nakşibendi mezarlığı olarak kullanılıyor. 430 yıllık türbeyle aynı adı taşıyan caminin bahçesine son bir yılda Bakanlar Kurulu kararı ve Cumhurbaşkanı onayıyla üç yeni gömü yapıldı. Türbe yetkilileri, yüzyıllar boyunca dergah içinde yapılan gömülerle oluşan mezarlığı, genellikle Nakşibendi tarikatı üyesi olanların tercih ettiklerini söylediler.

Kanuni'nin sütkardeşi

Kanuni Sultan Süleyman'ın ‘sütkardeşi’ olarak bilinen Şeyh Yahya Efendi 1495'te Trabzon'da doğdu. Kanuni Sultan Süleyman, babası Yavuz Sultan Selim Trabzon valisi olduğu zaman doğdu ve Yahya Efendi'nin annesinden süt emdi.

Trabzon'da Müftü Ali Çelebi'den eğitim alan Yahya Efendi, daha sonra İstanbul'a gelerek, Zenbilli Ali Efendi'den ders aldı. 1526'da Canbaziye Medresesi'nde müderrislik yaptı. Bu görevden emekli olduktan sonra inzivaya çekildi. Beşiktaş'ta satın aldığı bugünkü türbe ve mezarlığın bulunduğu araziye bir ev ile mescit, sonra da medreseler, hamam ve çeşme yaptırdı. Tekkesi çok ziyaret edilen bir yerdi. Özellikle, denizcilerin, seferden döndükten sonra tekkeye gitmeleri adet olmuştu.

Konuşan kitabe

Şeyh Yahya Efendi Türbesi'nin girişinde yer alan kitabede Yahya Efendi'nin dini yanı şöyle anlatılıyor:

‘‘Dünya ve ahiret ilimlerinde zamanının önde geleniydi. Kanuni Sultan Süleyman ve Sultan II'nci Selim devirlerinde, devletin başarılı olmasında manevi reislik yapmıştır. Pek çok keramet ve menkıbeleri bilinmektedir. Hızır Aleyhisselam'dan ‘ledün ilmi’ni (tanrının kendisine özgü olan bilgisi) öğrendiği kitaplarda yazılıdır. Tasavvufta irşadın (doğru yolu gösterme, uyarma) Hızır Aleyhisselam yoluyla olması sebebi ile Şeyh Yahya Efendi, ‘Üveysi’ tarikatından olarak bilinir.’’

Yahya Efendi'nin şiirlerinden oluşan bir divan kitabı da bulunuyor. Yahya Efendi'den sonra Mehmed Nuri Şemseddin şeyh oldu ve tekke nakşi görüşünü benimsedi.

Mimar Sinan'ın eseri

1570 yılında Yahya Efendi'nin ölümü üzerine zamanın padişanı IInci Selim, Mimar Sinan'a Beşiktaş'taki evinin bulunduğu yere türbe yaptırdı. Türbe, II'nci Mahmud, Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan ve son olarak 2'nci Abdülhamid tarafından onarıldı.

‘Şeyh Yahya Efendi' türbesinin içinde 11 sanduka yer alıyor. Bu sandukalar, Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı ve Yahya Efendi'nin manevi kızı ‘Tasasız Raziye Sultan’, II'nci Abdülhamid'in kızı Hatice Sultan ve oğlu Bedreddin Efendi, Yahya Efendi ve büyük oğlu Şeyh İbrahim Efendi, annesi Afife Hatun, Şeyh Mehmed Nuri Şemseddin Nakşibendi, Şeyh Hasan Hayri Efendi, Şeyh Yahya Efendi'nin küçük oğlu Şeyh Ali Efendi, hizmetkarı Derviş Ali, eşi Şerife Hatun'a ait. Türbe girişinde bulunan sandukalarda ise Yahya Efendi'nin torunları ve türbenin türbedarlarının mezarları yer alıyor.

Aynı çatı altında yeralan ikinci türbede ise Güzel Ali Paşa ve yakınlarının sandukaları bulunuyor.