BeÅŸ kere hatim indiren ünlü komünist

Romancı Vedat Türkali, seksen üç yıllık yaÅŸamından ilginç ve çarıpcı kesitleri ‘‘Komünist’’ adlı anı kitabında anlattı. Tam beÅŸ kere hatim indirdiÄŸini belirten Türkali, Türkiye Cumhuriyeti'nin yakın dönem siyasi ve entelektüel tarihine deÄŸiÅŸik bir pencere açıyor.TKP'nin tarihini anlattığı ‘‘Güven’’ adlı iki ciltlik romanıyla uzun süre ‘‘çok satanlar’’ listesinde yer alan Vedat Türkali, yeni kitabı ‘‘Komünist’’te bu kez kendi tarihini anlatıyor.Kendi deyimiyle arkadaşı Komünist Mehmet yoksul hayatından gelen gerçekleri ateÅŸledi ve onu komünist yaptı. Kitapta Mihri Belli’den Åžefik Hüsnü’ye, Yusuf Atılgan’dan eski eÅŸi Merih Pirhasan’a kadar birçok portre yer alıyor. Vedat Türkali, Samsun'da dindar bir aile ortamınında yetiÅŸiyor. Kendi ifadesine göre, babası ‘‘namazında, orucunda, yobaz denecek ölçüde Müslüman, Kemalist reformlara tiksinerek karşı çıkan, ÅŸeriat yanlısı biri’’sidir: ‘Bir ablam hafızdı; ben de Kuran'ı beÅŸ kez hatmetmiÅŸimdir.’’Delikanlılık günlerinin pembe düşlü coÅŸkusuyla karara varmamız da çok uzun sürmedi. Sarıyer'de Tahsin'lerin ana-oÄŸul kaldıkları iskeleye bakan evin balkonlu en üst katında hafta sonları, Yusuf, Asaf, Haig, Osman, Merih, Tahsin, ben toplanıp kendimize göre hücre çalışmalarına baÅŸlamıştık bile! Yaptığımız, Hikmet Kıvılcımlı'nın kitaplarını okuyup Marksisit bilgimizi geniÅŸletirken ülkemizin sorunlarına çözüm üretmeye çalışmaktı!’’Birlikte Parti'ye girdikleri Yusuf Atılgan Maltepe Askeri Lisesi'ne atandıktan sonra kendileriyle hücre faaliyetlerine girmeyen ve soÄŸuk davranan Yusuf Atılgan'ın bu durumuna bir anlam veremezler. Hatta aralarına bir soÄŸukluk girer. Ä°stanbul Sıkıyönetim'den gelen bir emirle odasında yapılan aramadan sonra gözaltına alınır Yusuf Atılgan. Yargılamadan sonra altı ay ceza verilip Ordu'dan çıkarılır Atılgan. Vedat Türkali'nin anıları, ünlü 1951 tevkifatı ile noktalanıyor. Åžimdi söz sırası, diÄŸer ‘‘eski tüfekler’’de. Bakalım onlar Türkali'nin yazdıkları hakkında neler söyleyecekler?Kapı kapı illegal TKP arıyordumSamsun'dan üniversiteye giden ilk isimler arasında yer alan Türkali, Ä°.Ãœ. Edebiyat Fakültesi'ne kaydolur. Ancak, Türkali'nin aklı-fikri ‘‘gizli çalışan bir TKP’’ bulabilmektir. Halbuki, o yıllarda Komüntern kararıyla TKP'nin Kemalist bir çizgi izlemesi ve illegaliteye son vermesi kararlaÅŸtırılmıştır. Bu karar, Türkali'nin hiç de hoÅŸuna gitmeyecektir: ‘‘Birkaç arkadaÅŸ, Tahsin Berkem, Asaf Ertekin, Osman Paçalı, Yusuf Atılgan, Haig Açıkgöz, Merih, ben, tüm aramamıza karşın, gizli çalışan bir TKP örgütü bulamadığımıza göre, böyle bir örgütü biz kendi aramızda kuramaz mıyız diye çoktandır düşünmeÄŸe baÅŸlamıştık.’ Bir komünist, bir komünistle camide nasıl buluÅŸurdu‘‘Şefik Hüsnü'ye son gidiÅŸimde, Kapalıçarşı'da bir sokakta sayacı Ahmet Fırıncı'nın adresini verdi; gidip onunla görüşecektim. Ahmet Fırıncı da (Dede Ahmet)ad olarak tanıdığım eskilerdendi. Uzun süre Moskova'da kalmış, Merkez Komitesi üyesi olduÄŸunu bildiÄŸim biriydi. Gittim. Kendimi tanıtır tanıtmaz üst üste yığılmış derileri attı yere, başına çömeldik karşılıklı; dükkana alış veriÅŸe gelmiÅŸ biriydim, arkam sokakta konuÅŸuyorduk. Bir akÅŸam geç bir saatte, Fatih Camii'nin arka kapısında, Boz Mehmet'in beni bekleyeceÄŸini söyledi(...) Dede Ahmet Fırıncı'nın söylediÄŸi gün, saatte gittim buluÅŸma yerine, kimseciÄŸin bulunmadığı karanlık bir duvar dibinden çıktı Boz Mehmet.’’Â