Beklenen kar neden bir türlü gelmiyor? Hangi bölgelerde yağış görülebilir? ‘Deniz suyu sıcaklığının 6-7 derecelere kadar inmesi gerekiyor çünkü…’

Bu yıl Avrupa'da soğuk hava ve kuvvetli yağışlara neden olan Sibirya yüksek basıncı, kıtada hava sıcaklıklarında önemli düşüşe yol açtı. Özellikle Balkanlar ve Orta Avrupa'da etkili kar yağışları görüldü. Ancak kapımıza kadar gelen kar, ülkemizde özellikle de İstanbul'da beklendiği gibi yağmadı.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından yapılan son değerlendirmelere göre, bu hafta da yurdun büyük bir bölümünün parçalı ve az bulutlu geçeceği tahmin ediliyor.

Peki neden kar ülkemizde tam anlamıyla etkili olmuyor?

‘KAR YAĞIŞI İÇİN METEOROLOJİK OLARAK SİSTEM OLUŞMUYOR’

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Deniz Demirhan, “Bir bölgeye kar yağması için o bölgede yer seviyesinde bir nem ve yukarı seviyede sıcaklık farkı oluşması lazım. Özetle soğuk bir havanın oluşması gerekiyor. Bu soğuk havanın oluşabilmesi için meteorolojik koşulların ve jet akımlarının İstanbul üzerine doğru gelmesi gerekli. Yönlenmemesinin sebebi de tamamen meteorolojik olarak sistemin oluşmaması…” ifadelerini kullandı. 

ISI ADASI KAR YAĞIŞININ OLUŞMAMASINDA ETKEN OLABİLİR Mİ?

“Balkanlar’dan gelen soğuk havanın Karadeniz üzerindeki nemi de alıp İstanbul’da kar dönüşmesi gerekirdi. Ancak kar değil karla karışık yağmur gördük. Bunun nedenlerinden biri ısı adası etkisi olabilir” diyen İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Güven Özdemir, şöyle devam etti:

-- Isı adası etkisiyle kentsel alanlardaki sıcaklıklar, uzak bölgelerdeki sıcaklıklardan 2 ila 5 derece daha yüksek oluyor. Isıyı emen binaların, yolların ve diğer yapıların eşit olmayan dağılımı nedeniyle bazı alanlar diğerlerinden daha sıcak olurken, diğer alanlar ağaçlar ve yeşillikler nedeniyle daha serin kalıyor. 

-- 1989’da İstanbul özelinde ısı adaları ile yaptığım çalışmada ilçe bazlı veriler elde etmiştim. Ancak bugüne bakıldığında betonlaşma, çarpık kentleşme, aşırı nüfus artışı yüzünden ısı adalarının kıyas kabul etmeyecek kadar arttığı görülüyor. Isı adalarının tüm şehri sardığını ve ısı adası sınırlarını birleştirerek devasa bir ısı adası oluşturduğunu söyleyebilirim.

‘DENİZ SUYU SICAKLIĞI KAR ÜRETME OLASILIĞINI AZALTIYOR’

Deniz suyu sıcaklıklarının okyanuslar ile denizlerde yüksek seyrettiğini ifade eden Dr. Özdemir, bu durumun kar oluşmasını engellediğini söyledi ve şu bilgilerin altını çizdi: 

-- Deniz suyu sıcaklıklarının geçmiş yıllara göre mevsim normallerinin üstünde olduğu görülüyor. Suyun sıcaklığının havaya göre azalma ve artma değişim etkisi nedeniyle de denize yakın bölgeler, denizden uzak bölgelere göre daha az kar alıyor. 

-- Suyun özgül ısısı yüksektir. Bu nedenle sıcaklık çok fazla değişmeden büyük miktarda ısıyı emer. Bu özellik, kıyıya yakın havanın sıcaklığını azaltarak donma noktasının altına düşme olasılığını ve kar üretme sıklığını azaltır. Buna karşılık denizden uzak ve yüksek kesimlerde ise aşırı sıcaklık düşüşlerine ve soğuk hava ile kar yağışlarına yol açar. Ayrıca kıyı bölgeleri, daha ılıman sıcaklık nedeniyle kar yerine yağmur ya da karla karışık yağmur alabilir. İstanbul'da kar yağışının olması için de deniz suyu sıcaklıklarının 6-7 derecelere kadar inmesi gerekiyor. Bugünlerde İstanbul'da deniz suyu sıcaklıkları 10-11 derecede seyrediyor. 

Okyanus ve denizler gün geçtikçe ısınırken bir başka problem de Meksika Körfezi’nden başlayarak İngiltere’nin kuzeyine kadar devam eden sıcak su akıntısı Gulf Stream'de (Körfez Akıntısı) yaşanıyor. Nature Climate Change dergisinde yayımlanan en son makaleye göre, Körfez Akıntısı 2025 yılında tamamen durabilir. Dr. Güven Özdemir, “Eğer bu akıntı durursa; sonucunda kuraklık ön plana çıkacak ve yağışlarda azalma meydana gelecek. Zaten bunu yavaş yavaş görmeye başladık. Küresel ısınmanın yavaşlaması sağlanamazsa akıntının hızında yavaşlama ile birlikte debisinde de azalma önem arz edecek ve iklim değişimine neden olma ihtimali artacak. Bu senaryoya bağlı olarak Avrupa’nın her yerinde iklim değişimi olurken Türkiye de bundan etkilenecek. Bunun neticesinde yağışların azalması ve buna bağlı olarak kuraklığın belirgin bir şekilde katlanarak artma ihtimali söz konusu olacak” ifadelerini kullandı.

YURDUN HANGİ BÖLGELERİNDE KAR BEKLENİYOR?

Ulusal Atmosferik Araştırma Merkezi’nin (NCAR) her yıl dünyadaki tüm bölgeler için tahminlerde bulunduğunun altını çizen Dr. Deniz Demirhan, “Ülkemiz özelinde 2023-2024 kışı için paylaşılan verilere bakıldığında şu ana kadar tahminlerin doğru olduğu görülüyor. Bu tahminler çerçevesinde Marmara Bölgesi'nde çok fazla kar yağışı olmayacağı üzerinde duruluyordu. Bu tahminin bugün doğru olduğunu görüyoruz. Sadece Marmara'nın güneydoğu ucunda fazla kar yağışı bekleniyordu. Bunu da Uludağ ve çevresinde yaşamış olduk. Verilere göre İstanbul'da kar yağışı beklenmiyor” dedi.

NCAR’e göre yağışın beklendiği yerlere de değinen Dr. Demirhan, “Güneydoğu Marmara'nın uç kesimleri ile Batı ve Orta Karadeniz'de yağmur görülüyor. İstanbul'da yağışların daha az olması bekleniyor. Ege ve Akdeniz kıyılarının daha az yağış alma ihtimali bulunuyor. Kar yağışının ise Doğu Anadolu'nun kuzeyinde, Doğu Karadeniz'in iç kesiminde, Güneydoğu Anadolu’nun ise güneydoğu bölümünde ortalamaların üzerinde olması bekleniyor” ifadelerini kullandı.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün Aralık ayı yağış değerlendirmelerine de dikkat çeken Dr. Deniz Demirhan, “Marmara Bölgesi'ndeki yağışlara bakıldığında ortalamalara göre yüzde 7’lik bir azalma meydana geldi. Bu veriden hareketle Aralık'ta az yağış aldığımızı söyleyebiliriz. Hatta bu konuda endişelenebiliriz. Aralık ayının sıcaklık analizine bakıldığında ise Marmara'da uzun yıllar ortalama sıcaklık 7 dereceyken bu yıl 10 derece olmuş. Yani 3 derecelik bir sıcaklık artışı yaşanmış” dedi.

Fotoğraflar: iStock