Bedavaya dev teleskop

Ä°stanbul Ãœniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü'nde ÅŸu aralar bir telaÅŸ var ki sormayın. Hayır, uzaya falan gitmiyorlar ama hani nerdeyse onun kadar heyecanlılar. Çünkü, Türkiye'nin rüyasında bile görse inanamayacağı ve dünya literatüründe önemli bir yeri olan güneÅŸ teleskobunu, beÅŸ kuruÅŸsuz Türkiye'ye getirmeyi baÅŸardılar.Ãœniversitenin elindeki güneÅŸ teleskobuyla, güneÅŸ bir film karesine sığdırılabilirken, Kanarya Adaları'ndaki Gregory Coude adı verilen teleskopla bir kareye güneÅŸin ancak ellide biri sığacak. Bu özelliklere sahip bir teleskop, Rusya haricindeki komÅŸu ülkelerimizin hiçbirinde yok. 150 bin dolarlık bu teleskobun hiç para ödenmeden Türkiye'ye getirilmesi bundan sonra da hiç para harcanmayacağı anlamına gelmiyor. Ä°ÅŸi hesap kitap yapmak olmayan bilim adamları kendi imkanlarıyla teleskobu buraya kadar getirebildiler. Ama çıplak bir teleskopla yapılabilecek ÅŸeyler sınırlı. Bazı aksesuvarlara ihtiyaç olacak. Ãœniversitenin bundan sonraki ihtiyaçlarını kendi içlerinde çözebilme ihtimalleri yok, zaten parası da yok. Mesajın açık ve net olduÄŸunu düşünüyoruz ve size telefon numarası veriyoruz. Kendilerine 0 212 522 35 97-528 38 47 numaralı telefondan ulaÅŸabilirsiniz.Türkiye'de güneÅŸ çalışmaları 1940'larda baÅŸladı. Åžu anda da sadece BoÄŸaziçi Ãœniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Ä°stanbul Ãœniversitesi Gözlemevi'nde devam ediyor. Bütün dünyada belirli gözlemevlerine güneÅŸi gözlemesi için belirli zaman dilimleri verilmiÅŸ. GüneÅŸ bu sayede 24 saat kesintisiz gözleniyor. Türkiye'ye ait saat dilimi sabah 9-11 arası. Bu gözlemlerde güneÅŸ üzerindeki leke çizimi ve fotoÄŸraf çekimi yapılıyor. Türkiye'den sonra güneÅŸi izleme sırası önce Rusya'ya, sonra Pakistan'a, ardından Hindistan'a geçiyor ve bu böyle devam ediyor. Daha sonra bu bilgiler iki merkezde toplanıyor ve araÅŸtırmacıların faydalanması için bir kitapçık haline getiriliyor.Lise yıllarındaki fen bilgilerinizi yoklarsanız, güneÅŸin çapının 1.5 milyon kilometre olduÄŸunu belki hatırlayabilirsiniz. Türkiye'nin elinde bulunan teleskoplarla güneÅŸ üzerinde yapılan çalışmalar 1000 kilometreye kadar inilip incelenebiliyor. Ancak Gregory Coude teleskopu çok çok daha geliÅŸmiÅŸ: O teleskopla bu mesafe 200 kilometreye kadar inebiliyor. Dünya üzerinden yapılan çalışmalarda zaten bundan fazlasını yapmak zor, çünkü gezegenin çevresindeki atmosfer bu görüntünün daha fazla olabilmesini engelliyor. Ä°ÅŸte bu 800 kilometrelik fark bilim adamlarını heyecanlandırmaya yetiyor da artıyor bile. Artık güneÅŸin atmosferindeki fiziksel ÅŸartlar, bu atmosferi oluÅŸturan kimyasal elementlerin analizi, güneÅŸ lekelerinin manyetik alanlarının çok hassas ölçümü gibi konularda çok önemli çalışmalar yapılabilecek.MONTAJCI Ä°SPANYA’DANGregory Coude teleskobu Ä°spanya'dan gemiyle parçalara ayrılmış bir durumda Türkiye'ye getirildi. Montajı Ä°stanbul Ãœniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü'nde yapılacak. Fakat bu montaj iÅŸlemi portatif bir raf kadar çabuk ve kolay olmuyor. Teleskopun monte edilmesi tam bir yıl sürecek. Bu iÅŸ için teleskopu iyi tanıyan, söküp takan, emekliliÄŸi yakın bir teknisyen Ä°spanya'dan Türkiye'ye gelecek. Bütün bunlar tereyaÄŸdan kıl çeker gibi olmadı. Ä°stanbul Ãœniversitesi Fen Fakültesi Uzay Bilimleri Bölümü, mayıs ayında Kanarya Adaları'ndaki Gregory Coude teleskobunun söküleceÄŸini öğrendi, bu teleskobu ele geçirmeyi kafasına koydu. Ortada üniversite bütçesinden kendilerine ayrılmış tek bir kuruÅŸ bile yoktu. Teleskobu bedavaya getirmek gerekiyordu! Teleskopları yapan Göttingen Enstitüsü'ne baÅŸvurdular, ‘‘sökeceÄŸiniz bu teleskobu bize hibe edin, güneÅŸi daha iyi gözlemleyelim’’ dediler. Göttingen Enstitü, onları iyi tanıyordu. Çünkü Ä°Ãœ Uzay Bilimleri'nden mezun birçok genç, Göttingen'e gidip çalışmalar yapmıştı. Bölüm BaÅŸkanı Prof. Dr. Adnan Öktem'in ağırlığı da devreye girince, enstitü hibeyi yapmaya karar verdi. Ama teleskobun taşınma ve montaj iÅŸi için tabii üzerine para vermiyorlardı! Bu parayı bulmak Türk uzaycılarına kalmıştı. Sponsor bulmak için kolları sıvadılar. Sonunda Optonik adlı bir firma, teleskobun gemiyle Türkiye'ye naklini üstlendi. Arkas adlı bir baÅŸka ÅŸirket de teleskobun üniversitenin bahçesinde 240 gün kalması için bir konteyner verdi. Peki 240 gün sonra ne olacak? Yeni sponsorlar bulunacak, teleskop için bir bina yapılacak, ek aksesuvarlar alınacak ve güneÅŸ daha yakından izlenmeye baÅŸlanacak...TELESKOP NEREYE KONULACAKBilimsel astronomi gözlemlerin yapılabilmesi için gözlem yapılan yerin bazı özellikleri olması gerekiyor. Rakım (deniz seviyesinden yükseklik) bu konuda çok önemli. Yani teleskopun koyulacağı yerin belli bir yükseklikte olması gerekiyor. Bunun için en ideal yerlerden biri Antalya'daki 2547 rakımlı Tübitak Ulusal Gözlemevi.Prof. Dr. Adnan Öktem 1978'den beri Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü'nde çalışıyor. Åžu anda Bölüm BaÅŸkanı. Teleskobun Türkiye'ye hibe edilmesinin en büyük sebeplerinden biri, Öktem'in Göttingen Enstitüsü ile çok yakın iliÅŸkisinin olması ve enstitüyle ortak pekçok bilimsel araÅŸtırma yapması. Yandaki fotoÄŸrafta Prof. Dr. Adnan Öktem ÅŸu anda üniversitede bulunan eski teleskobun önünde görülüyor. Önümüzdeki yıl bunun yerine yeni teleskopla çalışmayı umuyor.Kanarya Adaları’na yeni teleskopGregory Coude teleskobu Almanya'da Göttingen Enstitüsü tarafından 1985'de yapılmış ve gözlem ÅŸartları uygun olduÄŸu için de Kanarya Adaları'ndan biri olan Tenerife'deki Astrofizik Enstitüsü'nün 2700 metre yükseklikteki Teide Gözlemevi'ne yerleÅŸtirilmiÅŸ. Bu teleskopun oradan sökülme sebebi ise, yine Almanların çok daha geliÅŸkin yeni bir teleskop yapması.Â