Bedavacı polis Avrupalı sayılmıyor

Avrupa Konseyi Hukuk İşleri Müdürü Camilla Tessenyi'den geçtiğimiz yıl Polis Akademisi Rektörü Tuncay Yılmaz'a ‘‘Uluslararası Polis Etiği’’ konulu ortak bir sempozyum teklifi geldi. 28-29 Kasım 2001'de yapılan ve Avrupa Konseyi'nin Türkiye'de ilk kez düzenlediği sempozyumdaki bildiriler, birkaç hafta önce ‘‘Polis Meslek Etiği’’ adıyla İngilizce ve Türkçe kitap olarak yayımlandı.


AVRUPA POLİSİNİN MÜDAHALE REHBERİ


1- Herkesin yaşama hakkına saygı duyar

2- Yasal olmayan emirleri yerine getirmez

3- Ayırımcılık yapmaz

4- Minimum kuvvet kullanır

5- Her şart altında işkence ve insanlıkdışı veya küçük düşürücü muamele ve ceza veremez, kışkırtamaz, bunlara hoşgörülü olmaz

6- Ancak gereken durumlarda ve sadece meşru amaca ulaşacak derecede güç kullanabilir

7- Suçluyu ortaya çıkarma ve gözaltına alma Avrupa İşkence ve İnsanlıkdışı veya Küçük Düşürücü Muamele veya Cezaları Önleme Komitesi tarafından onaylanan kurallara dayanır

8- Anlayacağı bir dilde yakalama nedeni anlatılır

9- Yakalananların güvenlik, sağlık, temizlik ve doğru beslenmesinden sorumludur. Avukata, doktora ulaşma ve gözaltına alındığına dair üçüncü şahıslara bilgi verme haklarını uygular

10- Cinsiyet, yaş, fiziksel veya zihinsel engellilik açısından zarar görebilecekleri ayrı tutar



(Avrupa İşkence ve İnsanlık Dışı veya Küçük Düşürücü Muamele veya Cezaları Önleme Komitesi'nin (CPT) prensipleri)


TÜRK POLİSİNİN ETİK SORUNLARI


1- İç güvenlik hizmetiyle doğrudan ilgisi olmayan konularda polisin görevlendirilmesi etik açıdan doğru değil. Ama Türk polisi bu tür işler yapıyor. Örneğin:

Sosyal tesislerde işletmecilik, valilik ve kaymakamlıklarda büro işleri

Makam veya servis şoförlüğü

Karakol temizliği, kalorifercilik

Amirlerin özel emirleri

Akıl hastalarının hastaneye sevki, spor müsabakalarına biletsiz girişin önlenmesi, konser güvenliğinin sağlanması

Radyo ve televizyon yayınlarının izlenmesi

Adli, idari ve askeri tebligat işlemleri

Vergi dairelerinin, kamu bankalarının ve özel kuruluşların vezne güvenliği ve para nakli

Adres tespiti, pasaport işlemleri, dernek ve araç tescili

2- Polise verilen yetkiler, yüksek standartta davranışlar gerektiriyor. Polis kendisinin kanunların üstünde olmadığı konusunda devamlı uyarılmalı. Örneğin park yasağı olan bir yere polisin aracını parketmesi toplum tarafından polisin kendisini kuralların üzerinde gördüğü şeklinde algılanıyor.

3- Polis, onurlu, adil, tarafsız ve hoşgörülü olmalı.

4- Olayların aydınlatılması yükümlülüğü polisin üzerinde bir baskı oluşturuyor. Ama bu durum, polisin yetkilerini zorlamasını gerektirmemeli.

5- Teknolojinin gelişmesi polise büyük imkanlar tanıyor. Ama büyük yetkiler tanımıyor. Polis bu yeni imkanları yetkilerinin sınırları içinde kullanmalı.

6- Muhbirlerin kullanılması konusunda standartlar geliştirilmeli.

7- Vatandaşlar, geçmişinden, ırkından, inancından, cinsiyetinden ve cinsel tercihinden dolayı polis tarafından ayırıma tabi tutulmamalı. Etnik azınlıklar, gay ve lezbiyenler ayrıma tabi tutulmamalı.

8- Polis, mağdurlara da anlayış ve sempati göstermeli.

9- Polisin gece kulüplerine, futbol maçlarına, konserlere ücretsiz girmesi, restoranlarda bedava yemek yemesi, ücretsiz seyahat etmesi etik açıdan kabul edilemez.

10- Polis adaylarının seçiminde etik değerlere bağlılık önem taşımalı. Adaylar uyuşturucu testlerinden geçirilmeli. Eğitim sürecinde etik kurallara yer verilmeli, bunların zaten bilindiği varsayılmamalı.

(Polis Akademisi öğretim üyesi Yard. Doç. Dr. Vahit Bıçak'ın bildirisinden)