BBC Dünya Servisi 80 yaşını kutluyor

Program, Dünya Servisi'nin İngilizce ve 27 yabancı dil yayını müdürlerinin katıldığı sabah haber toplantısının canlı nakliyle başlıyor.

Gün boyunca da Londra'daki merkez bina Bush House'un otoparkına kurulan çadırda ünlü doğa belgeselcisi Sir David Attenborough'dan, yazar VS Naipaul'a çeşitli konuklar ağırlanacak, dinleyicilerle buluşacak.

Bu kutlamayla Dünya Servisi aynı zamanda 71 yıldır yayın yaptığı Bush House'a veda ediyor.

Önümüzdeki aylarda kademe kademe taşınılacak yeni merkez, Oxford Circus yakınlarındaki Broadcasting House olacak.

Son yıllarda dev bir projeyle yenilenip genişletilen Broadcasting House, BBC Dünya Servisi'nin Aralık 1932'de, İmparatorluk Servisi adıyla yayınlarına başladığı mekandı.

O dönemde kısa dalga radyo yayını yeni bir teknolojiydi.

Dönemin BBC Genel Müdürü John Reith'in karamsar tahminlerine rağmen ("Programlar ne çok ilginç ne de çok iyi olacak" demişti.) yayınlar beğenildi.

TARİHE TANIKLIK
Bunu izleyen 80 yıl içinde BBC Dünya Servisi pek çok tarihi ana tanıklık etti.

Fransa hükümeti Haziran 1940'ta Nazi Almanyası'na teslim olduğunda General Charles De Gaulle, sesini ülkesine Dünya Servisi'nin B2 stüdyosundan duyurdu.
General burada dört yıl boyunca, her gece beş dakika yayın yaptı.
 
2. Dünya Savaşı'nda servisin adı Yurtdışı Servisi'ne çevrildi ve Türkçe ile beraber Arapça, İspanyolca, Almanca, İtalyanca, Fransızca, Afrikaan dili, Portekizce ve daha pekçok dilde yayınlar başladı.

Kısa süre içinde yayın yapılan dil sayısı 34'e ulaştı. Broadcasting House'a sığamaz hale gelen servis, 1940'ta bir Alman kara mayınının binanın hemen önünde patlayıp yangın çıkarmasıyla kendine yeni bir ev aramaya başladı.

Önce Maida Vale'de eski bir buz pateni salonuna, sonra da dönemin gazete endüstrisinin kalbi olan Fleet Street'in bir ucundaki görkemli Bush House binasına taşındı.

O dönemde binanın haftalık kirası 30 sterlindi.

BBC dil bölümleri savaş boyunca Avrupa'da Nazilere direnen gruplara gizli mesajlar yayınladı.

Örneğin "Le lapin a bu un apéritif" (Tavşan aperitif aldı) ya da "Mademoiselle caresse le nez de son chien" (Matmazel köpeğinin burnunu okşadı) gibi mesajlarla direnişçilere bir operasyonun başlayıp başlamayacağı, belgeler ve insanların güvenle hedefe ulaşıp ulaşmadığı bildirildi.

TARAF TUTMA BASKILARI
Savaştan sonra dünya haberciliğine ağırlık veren servis, 1956 Süveyş Krizi'nde tarafsızlık konusunda dönemin hükümeti ile ters düştü.

Başbakan Anthony Eden, Arapça Servisi'nden İngiliz askerler lehine yayınlar yapmalarını istedi. Dünya Servisi, bütçesinde 1 milyon sterlin kesinti yapılacağı tehditlerine rağmen tarafsız kaldı; dünya için ayrı, İngiltere için ayrı haber yazmayı reddetti.

Benzer bir tartışma 1982'deki Falklands Savaşı sırasında da yaşandı; öyle ki İngiltere hükümeti Arantinli askerlere yönelik psikolojik propagandasını yayınlayabilmek için bir BBC kanalına el koydu.

Dünya Servisi, Soğuk Savaş boyunca pekçok çatışmanın göbeğinde buldu kendini. Bu arada Bulgarca bölümünden Georgi Markov, KGB tarafından şemsiye ucuna yerleştirilen zehirle öldürüldü.

Çek muhalif Vaclav Havel, evine telefon alması yasaklanınca mahallesindeki postaneden BBC'yi arayarak röportajlar vermeye başladı.

Rus ajanlar yıllar sonra, dil derslerine sansürlenmiş BBC haber bültenlerini dinleyerek başladıklarını itiraf edecekti.

BBC Dünya Servisi 1956'da Macaristan'daki ayaklanmanın bastırılmasından, 1994'teki Ruanda soykırımına, depremlere, sellere dek pekçok felakette dinleyicilerinin sesi oldu; onların kişisel mesajlarını ve yardım duyurularını yayınladı.

Bu arada yabancı dil bölümü sayısı 68'e kadar çıkan BBC Dünya Servisi, artık 27 dilde hizmet veriyor.

Bu dillerse çalışmalarını kısa dalga radyo yayınları yerine TV, internet ve sosyal medyada yoğunlaştırıyor.

BBC Türkçe'nin 1939'dan beri sürdürdüğü radyo yayınları da kurumsal stratejiler doğrultusunda 27 Mayıs 2011'de son buldu.

BBC Türkçe şimdi internet ve TV üzerinden verdiği hizmetleri, önümüzdeki günlerde genişletip çeşitlendirerek sürdürmeye hazırlanıyor.