Bazilika nedir? İşte İznik Gölü'nde bulunan bazilikanın tarihi…

Aziz Neophytos’un adına inşa edildiği belirlenen batık bazilika, suların çekilmesiyle gün yüzüne çıktı. Tarihi M.Ö. 4’üncü yüzyıla uzanan Bithynia, Selçuklu, Roma ve Osmanlı gibi pek çok medeniyete ev sahipliği yapan İznik’te 2014 yılında havadan çekilen fotoğraflar sayesinde İznik Gölü içerisinde 2 bin yıllık bazilika olduğu ortaya çıktı.

Bazilika formunda kilise kalıntısı olduğu belirlenen yapı, 50 metre açıkta, 6 metre derinlikte yer alıyor. 740 yılında yaşanan depremde göl sularına gömülen bazilika, 2014 yılının en önemli keşifleri arasında gösterildi.

İZNİK’TEKİ BAZİLİKANIN TARİHİ

Bazilika, Havadan Fotoğraflama Çalışmaları sırasında, Askania Gölü olarak anılan İznik Gölü’nün kıyıdan yaklaşık 20 metre açığında tespit edilmiştir. Günümüzde “Senato Sarayı” olarak tanımlanan bu anıtsal yapı, yaklaşık 30×19 metre boyutlarında, diğer bir ifade ile yaklaşık 600 metrekarelik kapalı bir alanı kaplamaktadır. Yapılan keşiflerde bazilika planı, kullanılan malzeme ve ölçüleri ile Roma İmparatorluğu toprakları genelinde yaygın olarak uygulanan Erken Hıristiyanlık dönemi kiliselerinden biri olduğunu göstermektedir. Bazilikanın yakındaki bir benzeri, ilçemizde günümüze kadar ulaşabilmiş en eski kilise olarak kabul edilen Hagia Sophia (Ayasofya) Kilisesi’dir.

Aziz Neophytos adına yapılan bazilikanın, İznik Gölü’nün sularına İS 740 yılındaki depremle gömüldüğü tahmin ediliyor. Hristiyanlık kutsal kitabı İncil'in yüzlercesi toplatılarak Matta, Markos, Luka, Yuhanna isimleri ile 4 taneye düşürüldüğü ve diğerlerinin yakıldığı 1. konsil (iznik konsili) bu bazilikada yapıldığı söylenmektedir.

BAZİLİKA  NEDİR?

Bazilika, çeşitli dönem yapılarında karşılaşılan bir plan tipi. Hristiyanlık öncesi yapılarda dini niteliği olmayan bir toplanma yeri özelliği gösterirken Erken Hristiyan ve Orta Çağ mimarilerinde, yan geçitleri bulunan (yan nef), galerili veya galerisiz kilise anlamında kullanılmıştır. Bazilikal planda ölçü birimi genellikle transept karesidir. Pek çok romanesk kilise bu ilke üzerine kurulmuştur. Transept karesinin ölçülerine -bazen küçük sapmalarla- koronun, transept kollarının, naos (orta nefin), kemer gözlerinin ölçülerinde rastlanır. Bazilikal plan tipi Gotik sanat döneminde doruk noktasına ulaşmıştır. Kubbeli bazilika naosun (ana nef) üzeri kubbe ile örtülü bazilika. İstanbul'da bulunan, Justinianus devri yapıtı Aya İrini kilisesi bir kubbeli bazilikadır.