Batman'a çilek dönüşü

TÜİK verilerine göre işsizliğin en fazla olduğu iller sıralamasında birinci olan Batman’ın kuzeyindeki Sason ilçesinde halk uzun yıllar tütün yetiştiriciliğiyle geçimini sağladı. Ancak 1990’larda bölgedeki köyler boşaltıldı. Halkın çoğu geri dönmedi. 2000’lerde geri gelenleriyse zorlu hayat bekliyordu. Çatışmaların yaşandığı köylerinden geriye çok az şey kalmıştı. Tütüne de kısıtlama getirildi. Bölge dağlık olduğundan geniş arazi isteyen ürünleri yetiştiremediler. Hayvancılıktan da istenilen gelir elde edilemedi.

EN ÇOK PARASINI SEVDİLER

İki yıl önce nüfusu 10 binin altına düşen Sason’un köylerinde hayat Tarım Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Fonu ve Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD)’ın bölgedeki yoksulluğu azaltıp kentlere göçü engellemek için hayata geçirdiği Diyarbakır-Batman-Siirt Kalkınma projesiyle değişti. Yapılan çalışmalar sonunda Batman çayı kenarında yetişebilecek en uygun ürünün çilek olduğu belirlendi. Ancak köylüleri ikna etmek kolay olmadı. İlk denemenin yapıldığı Yeniköy’deki halk neden temkinli yaklaştıklarını “Çilek nedir bilmezdik. Zarar etmek istemedik” diye anlatıyor. Çileğiyle ünlü yerlere yapılan geziler ve uzun bir ikna sürecinden sonra geçen yıl ilk olarak bir dönüm araziye çilek ekildi. Kimilerinin tadına bile ilk defa baktığı çileğin kârı görülünce ilgi arttı. Diğer köylere de yayıldı. Sason’daki bin 100 dekar çilek bahçesi Türkiye’deki üretim alanının yüzde 1.37’sine, çilek üretiminin yüzde 1’ine sahip. Yıllık 3 bin 850 ton çilek üretiliyor. Yaklaşık 6 ayda meyve veriyor ve yıl içinde 3-4 hasat yapılabiliyor. Bu nedenle üreticilere çileğin en çok nesini sevdiklerini sorunca “Parasını!” diye cevap veriyorlar ama şöyle ekliyorlar: “Görüntüsü çok mükemmel. Tadı da enfes.”

‘ÇİLEKLİKÖY’DE GELİR YÜZDE 50 ARTTI

Halkın gelirinde yüzde 50 artış var. Eskiden civar köylere mevsimlik işçi olarak gidenler şimdi kendi bahçelerinde çilek üretiyor. Pazar sorunu yok ama sayısı 40’ı bulan üreticiler bu ay sonunda bir üretici birliği kurup daha organize satış yapmak istiyor. İlk hedefleri soğuk zinciri kurup başka şehirlere de Sason çileği gönderebilmek, Batman’da bir çilek reçeli fabrikası da kurmak. Ayrıca Batman-Sason arasında yol kenarlarında aralıklarla kasalar halinde satış yapılıyor. Lezzetli çileklerin bir kasası 10 lira. Bölgede bir marka haline gelen Sason çileğinin ilk yetiştirilmeye başlandığı Yeniköy’e artık ‘Çilekliköy’ deniyor.

BARIŞ, ÇİLEK HUZUR

YENİKÖYLÜLER, çileğin hayatlarını nasıl değiştirdiğini şöyle anlatıyor: “2004’ten itibaren geri gelenlerin yapacak hiçbir şeyi yoktu. Şimdi geri gelmek isteyenler arttı. Çok huzurlu ve mutluyuz!” Tek sıkıntılarıysa elektrik kesintileri; “Çilek su istiyor. Sulama yapabilmemiz için de elektrik kesintisi olmamalı” diyorlar.

TÜTÜN KOKUSU ARTIK YOK

SASON’un Yeniköy, Köprübaşı, Karameşe ve Dereköy köylerinde başlayan çilek üretimi özellikle küçük bahçesi olan küçük aileleri sevindirdi. Aileler bahçelerindeki çilekleri topluyorlar. Kadınlarsa, “Tütün kokusu yatak odamıza kadar girerdi!” diye şikayet ediyor. Artık eşleri eve tütün kokusuyla değil çilek kasalarıyla geliyor. Böyle olunca mutfaktan çilekli dondurma, hoşaf ve reçel kokusu yükseliyor.