Basın yasa tasarısı komisyondan geçti

''Basın özgürlüğünü ve bu özgürlüğün kullanımını düzenlemek'' amacıyla hazırlanan ve 5680 Sayılı Basın Kanunu'nu yürürlükten kaldıran ''Basın Kanunu Tasarısı'', TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul edildi. AKP Zonguldak Milletvekili Köksal Toptan baÅŸkanlığında toplanan Adalet Komisyonu'na Hükümet adına Devlet Bakanı BeÅŸir Atalay katıldı.  Basın örgütlerinin temsilcilerinin de hazır bulunduÄŸu komisyon toplantısında, alt komisyon metni esas alınarak görüşme yapıldı.  Alt komisyonun tasarının üçüncü maddesine ''basın özgürdür'' ibaresinden sonra gelmek üzere eklediÄŸi ''sansür edilemez'' ibaresi metinden ''böyle bir hükme gerek yok'' gerekçesiyle çıkarıldı.     Komisyonda, ''Süreli yayınlar ve süresiz yayınlar yoluyla iÅŸlenen suçlardan eser sahibi sorumludur'' hükmü uzun tartışmalara neden oldu.  Basın örgütleri temsilcileri ve bazı milletvekilleri bu hükmün zaman zaman yazdıkları haberler deÄŸiÅŸtirilerek basın yayın organlarında kullanılan muhabirler açısından çok büyük sakınca doÄŸuracağı görüşü dile getirildi.  Muhabirlerin hem hak etmedikleri bir sorumlulukla karşı karşıya kalabilecekleri hem de ekonomik güçlükleri dolayısıyla karşılaÅŸacakları para cezalarını ödeyemeyecekleri ifade edildi.  Ancak, uzun tartışmalarda diÄŸer eser sahipleri ile muhabirlerin yazdıkları haberler bakımından bir ayrım yapabilecek formül bulunamadı.  Bakan Atalay da bu maddenin gazetecilerin kaygılarının aksine basın özgürlüğüne katkı saÄŸlayacağı görüşünü dile getirdi. Tasarının ilgili maddesi aynen kabul edildi.      TASARI NELER GETÄ°RÄ°YOR?      TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul ettiÄŸi ve ''Basın özgürdür. Bu özgürlük, bilgi edinme, yayma, eleÅŸtirme, yorumlama ve eser yaratma haklarını içerir'' denilen tasarıda, ''Basın özgürlüğünün kullanılması ancak demokratik bir toplumun gereklerine uygun olarak, baÅŸkalarının şöhret ve haklarının, toplum saÄŸlığının ve ahlakının, milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliÄŸi ve toprak bütünlüğünün korunması, devlet sırlarının açıklanmasının veya suç iÅŸlenmesinin önlenmesi, yargı gücünün otorite ve tarafsızlığının saÄŸlanması amacıyla sınırlanabilir'' hükmüne yer verildi.         ZORUNLU BÄ°LGÄ°LER      Tasarıya göre, her basılmış eserde, basıldığı yer ve tarih, basımcının adları, varsa ticari unvanları ve iÅŸyeri adreslerinin göstermesi zorunlu olacak. Ä°lan, tarife, sirküler ve benzerlerinde bu hüküm uygulanmayacak.    ÂHaber ajansı yayınları hariç her türlü süreli yayında, ayrıca yönetim yeri, sahibinin, varsa temsilcisinin, sorumlu müdürün adları ve yayının türü de belirtilecek.      Tasarı uyarınca, her süreli yayının bir sorumlu müdürü olacak. Sorumlu müdür, birden fazla ise her birinin sorumlu olduÄŸu bölüm belirtilecek. Sorumlu müdür olmak için, ''18 yaşını bitirmiÅŸ olmak, TC vatandaşı olmayanlar için karşılıklılık ilkesi doÄŸrultusunda Türkiye'de yerleÅŸim yeri sahibi olmak ve devamlı oturmak, en az ortaöğretim veya dengi bir eÄŸitim kurumundan mezun olmak, kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak ve yüz kızartıcı suçlardan mahkum olmamak'' koÅŸulları aranacak.               SÃœRELÄ° YAYIN SAHÄ°PLİĞİ      Tasarıya göre, gerçek ve tüzel kiÅŸiler ile kamu kurum ve kuruluÅŸları da süreli yayın sahibi olabilecek. Süreli yayın sahibi olabilmek için Türk vatandaÅŸlığı gibi bir koÅŸul aranmayacak.     Süreli yayınların çıkarılabilmesi için kaydedilmek üzere yönetim yerinin bulunduÄŸu yerin Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı'na bir beyanname vermesi yeterli olacak.      Süreli yayın sahibi beyanname verdiÄŸi tarihten itibaren bir sene içinde süreli yayın yayımlayamaz veya yayımlandıktan sonra yayıma 3 yıl süreyle ara verirse beyanname hükümsüz kalacak ve saÄŸladığı hak ortadan kalkacak.      Basımcı, bastığı her türlü yayının imzalı iki nüshasını, dağıtım veya yayımın yapıldığı gün, mahallin Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı'na teslim etmekle yükümlü bulunacak. Bu yükümlülük, basılmış eserin, içerik ve biçim yönünden herhangi bir deÄŸiÅŸikliÄŸi içeren daha sonraki basımları ile tıpkı basımları için de geçerli olacak.         CEZAÄ° SORUMLULUK      Basılmış eserler yoluyla iÅŸlenen suç yayım anında oluÅŸacak. Süreli ya da süresiz yayın yoluyla iÅŸlenen suçlardan eser sahibi sorumlu tutulacak.      Süreli yayınlarda eser sahibinin belli olmaması veya yayım sırasında ceza ehliyetine sahip bulunmaması ya da yurtdışında bulunması nedeniyle Türkiye'de yargılanamaması veya verilecek cezanın eser sahibinin diÄŸer bir suçtan dolayı kesin hükümle mahkum olduÄŸu cezaya etki etmemesi hallerinde, sorumlu müdür sorumlu olacak. Ancak bu eserin sorumlu müdürün karşı çıkmasına raÄŸmen yayımlanması halinde, bundan doÄŸan sorumluluk yayımlatana ait olacak.      Aynı durumla süresiz yayınlarda karşılaşılması halinde yayımcı, yayımcının belli olmaması veya basım sırasında ceza ehliyetine sahip bulunmaması ya da yurt dışında olması nedeniyle Türkiye'de yargılanamaması hallerinde ise basımcı sorumlu olacak.       HABER KAYNAÄžI AÇIKLANMAYA ZORLANAMAYACAK       Tasarıya göre, süreli yayın sahibi, sorumlu müdür ve eser sahibi, bilgi ve belge dahil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamayacak.      Basılmış eserler yoluyla iÅŸlenen fiillerden doÄŸan maddi ve manevi zararlardan dolayı süreli yayınlarda eser sahibi ile yayın sahibi ve varsa temsilci, süresiz yayınlarda ise eser sahibi ile yayımcı, yayımcının belli olmaması halinde ise basımcı müştereken ve müteselsilen sorumlu olacak.      Bu hüküm, süreli ve süreli olmayan yayınlarda yayın sahibi, marka veya lisans sahibi, kiralayan, iÅŸleten veya herhangi bir sıfatla yayınlayan, yayıncı gibi hareket eden gerçek veya tüzel kiÅŸiler hakkında da uygulanacak. Tüzel kiÅŸi ÅŸirketse, anonim ÅŸirketlerde yönetim kurulu baÅŸkanı, diÄŸer ÅŸirketlerde en üst yönetici, ÅŸirket ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulacak.     Zararı doÄŸuran fiilin iÅŸlenmesinden sonra yayının her ne surette olursa olsun devredilmesi, baÅŸka bir yayınla birleÅŸtirilmesi veya sahibi olan gerçek veya tüzelkiÅŸinin herhangi bir surette deÄŸiÅŸmesi halinde, yayını devir alan, birleÅŸen ve her ne surette olursa olsun yayın sahibi gibi hareket eden gerçek ve tüzel kiÅŸiler ve anonim ÅŸirketlerde yönetim kurulu baÅŸkanı, diÄŸer ÅŸirketlerde üst yönetici, bu fiil nedeniyle hükmedilecek tazminattan müştereken ve müteselsilen sorumlu olacak.          DÃœZELTME VE CEVAP HAKKI      Süreli yayınlarda kiÅŸilerin ÅŸeref ve haysiyetini ihlal edici veya kiÅŸilerle ilgili gerçeÄŸe aykırı yayım yapılması halinde, bundan zarar gören kiÅŸinin yayım tarihinden itibaren 2 ay içinde göndereceÄŸi suç unsuru içermeyen, üçüncü kiÅŸilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmayan düzeltme ve cevap yazısını, sorumlu müdür hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, günlük süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde, diÄŸer süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren 3 günden sonraki ilk nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, aynı puntolarla ve aynı ÅŸekilde yayımlayacak.       CEZALAR      Tasarı'da 300 milyon liradan 40 milyar liraya kadar deÄŸiÅŸen miktarlarda ağır para cezaları da öngörüldü. Sorumlu müdür hakkında verilen ağır para cezasının ödenmesinden yayın sahibi de müteselsilen sorumlu olacak.          Düzeltme ve cevap yazısının yayımlanmaması ya da buna iliÅŸkin diÄŸer koÅŸulların yerine getirilmemesi durumunda hakim, masraflar yayın sahibi tarafından karşılanmak üzere bu yazının tirajı 100 binin üzerinde olan iki gazetede ilan ÅŸeklinde yayımlanmasına karar verebilecek.       SÃœRELÄ° YAYINLARIN DAÄžITIMI      Tasarıya göre, süreli yayınların dağıtımını yapan kiÅŸiler, kendilerinden dağıtımı istenen yayınları, dağıtımını yaptıkları diÄŸer yayınlar için aldıkları satış fiyatı, tiraj ve sayfa sayısına göre belirlenen dağıtım ücretini aÅŸmayacak bir bedel karşılığında dağıtmakla yükümlü olacaklar. Bu yükümlülüğe aykırı davrananlar, dağıtımından kaçındıkları yayının toplam bedelinin 10 misli oranında ağır para cezasıyla cezalandırılacaklar.      Süreli yayınları perakende olarak satışa sunan gerçek veya tüzel kiÅŸiler, aynı anda diledikleri kadar dağıtım ÅŸirketiyle anlaşıp diledikleri yayınları satabilecekler. Hiç kimse bu kiÅŸilere rakip yayınları satmama yükümlülüğü getiremeyecek ve bu yayınları satmama koÅŸullarına baÄŸlı ve bu sonucu doÄŸuracak edimlerde bulunamayacak.           EL KOYMA DAÄžITIM VE SATIÅž YASAÄžI      SoruÅŸturma için her türlü basılmış eserin en fazla 3 adedine Cumhuriyet Savcısı ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk kuvvetleri el koyabilecek.      SoruÅŸturma ve kovuÅŸturmanın baÅŸlatılmış olması ÅŸartıyla Atatürk Aleyhine Ä°ÅŸlenmiÅŸ Suçlar Hakkında Kanun, Ä°nkılap Kanunları ve TCK ve Terörle Mücadele Yasası'ndaki devlet aleyhine iÅŸlenen suçlar ile ilgili olarak basılmış eserlerin tamamına hakim kararıyla el konulabilecek.      Hangi dilde olursa olsun Türkiye dışında basılan süreli ve süresiz yayın ve gazetelerin yukarda belirtilen suçları içerdiklerine iliÅŸkin kuvvetli delil bulunması halinde bunların Türkiye'de dağıtılması veya satışa sunulması, Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı'nın talebi üzerine sulh ceza hakiminin kararıyla yasaklanabilecek.       DAVA SÃœRELERİ     Tasarı ile basılmış eserler yoluyla iÅŸlenen ve bu kanunda öngörülen diÄŸer suçlarla ilgili ceza davalarının, günlük süreli yayınlar yönünden 3 ay, diÄŸer basılmış eserler yönünden 6 ay içinde açılması zorunlu hale getiriliyor. Bu süreler, basılmış eserlerin Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı'na teslim edildiÄŸi tarihten itibaren baÅŸlayacak.      Basılmış eserler yoluyla iÅŸlenen veya bu kanunda öngörülen diÄŸer suçlardan dolayı açılan davalardan ağır ceza iÅŸlerinden olanlar; ağır ceza mahkemelerinde, diÄŸerleri ise asliye mahkemelerinde görülecek. Basılmış eserler yoluyla iÅŸlenen veya bu kanunda öngörülen diÄŸer suçlara iliÅŸkin davalar acele iÅŸlerden sayılacak. Â