Barışın Nobel’i 3 kadına
Güncelleme Tarihi:
Nobel Barış Ödülü, bu yıl üç kadın hakları savunucusu bir politik lider, bir aktivist ve bir de gazeteciye gitti.
Bu kişiler on yılı aşkın süren iç savaşın harabeye çevirdiği Liberya'nın hem yaralarını saran hem de altyapısını kuran Devlet Başkanı Ellen Johnson Sirleaf, yine Liberyalı kadın aktivist ve lider Leymah Gbowee ve Yemenli kadınların hakları için yıllardan beri mücadele eden gazeteci Tawakkuh Karman.
ELLEN JOHSON SIRLEAF
Liberya Devlet Başkanı Ellen Johnson Sirleaf, 2005’te ülkesinin özgür seçimlerde göreve gelen ilk kadın lideri olarak, iç savaş sonrası dönemde kadın hakları mücadelesinde sembol haline geldi.
72 yaşındaki Sirleaf, göreve geldiği günden bu yana elektrik, temiz su ve diğer önemli altyapıları olmayan ülkesinde yaptığı dönüşümler uluslararası kamuoyunun takdirini topladı.
Yolsuzluğu kamuoyunun düşmanı ilan eden ve amacını anayasal reform olarak belirleyen Sirleaf, demokrasi yanlısı görüşleri nedeniyle 1980’lerde iki defa hapse girdi.
Ancak Afrika’nın bağımsızlığına kavuşan en yeni ülkesine demokrasi getirmek, Sirleaf için kolay olmadı. Yurt dışında kadın Nelson Mandela olarak kabul edilse de, bir dizi yolsuzluk skandalı ve verilen bazı sözlerin yerine getirilememesi, Liberya içindeki popülaritesini aşağı çekti.
Sirleaf, 2009 yılında yayımlanan ve kendisini 30 yıl boyunca kamuda görev almaması gerekenler listesinde gösteren Doğruluk ve Bütünleşme Komisyonu’nun raporunu görmezden geldi. Taylor’un 1989’daki isyan hareketini ilk başlarda desteklediği için eleştirilere maruz kalan Sirleaf, insanlık suçlarının belirgin hale gelmesiyle isyan hareketine karşı sert bir tutum sergiledi.
Sirleaf, kısa bir süre önce Jeune Afrique dergisine yaptığı açıklamada, “Altyapı sorununu büyük ölçüde çözdük ancak hala uzun bir yol gitmemiz lazım” dedi.
Harvard Üniversitesi’nde iktisat okuyan Sirleaf, William Tolbert ve ardından devlet başkanlığına gelen William Tubman’ın hükümetlerinde maliye bakanlığı yaptı. Sirleaf, Dünya Bankası’nda da görev almış bir isim.
LEYMAH GBOWEE
Libya barış aktivisti Leymah Gbowee, 13 yıl süren ve 250 bin insanın ölümüne neden olan iç savaş boyunca kadınları yerel diktatörlere karşı aynı hareket altında birleştirdi. Aynı zamana, Afrika’nın en kanlı savaşlarından birinde erkekleri barışa sevk etmeyi başardı.
Gbowee, 2003’te sona eren savaşı, “Güçlerimiz Yüksek Olsun” adlı biyografisinde anlatmıştı. 39 yaşındaki Gbowee, “Bu kitap, kimsenin yapamayacağı bir zamanda, yaşanabilecek en kötü şeyler zaten yaşanmış olduğundan korku duymadan kadınlardan oluşan bir orduyu anlatıyor. Ahlaki açıklığı, istikrarı ve cesareti savaşa karşı sesimizi yükseltmek için nasıl kullandığımızı ve topraklarımıza mantığı nasıl geri getirdiğimizden bahsediyor” dedi.
Gbowee, iç savaş 1989’da patlak verdiğinde henüz 17 yaşındaydı. Yerel diktatörlerden Charles Taylor’ın Devlet Başkanı Samuel Doe’ye başkaldırmasıyla başlayan iç savaş, Dwobee’nin hayatını tepe taklak etti. Tıp okumak ve doktor olmak isteyen Dwobee, 1997 yılında Taylor’ın Liberya’nın başına geçmesiyle barış için tek şansın kadınların başlatacağı barış hareketi olduğunu anladı.
Müslüman ve Hıristiyan kadınları bir araya getiren Dwobee, 2002 yılında “seks grevi” başlattı. Liberyalı kadınlar, iç savaş sona erinceye ve barış tekrar geri gelinceye kadar eşleriyle cinsel ilişkiye girmeyi reddetti. Bu hareket, anında ateşkes ilan edilmesini sağladı. Hükümet ile isyancılar arasında temaslar başlarken, uzun yıllar başarısız olan barış görüşmeleri hayata geçti.
Dwoobe, merkezi Gana’da bulunan Afrika Kadın, Barış ve Güvenlik Ağı’nın (WIPSEN-A) derneğinin kurucusu ve başkanı. Altı çocuk sahibi olan Dwobee, Harward Üniversitesi Kennedy School of Government tarafından Mavi Kurdele ödülüne layık görülmüştü. Aynı zamanda, 2009 Gruber Kadın Hakları Ödülü’nün de sahibi.
TAWAKKUL KARMAN
Yemenli aktivist Tawakkul Karman, Devlet Başkanı Ali abdullah Salih’e gösterilen isyan hareketinin en sıcak oluğu Taiz kentinde yaşıyor. Gazeteci olan Karman, aynı zamanda İslami Parti üyesi. Babası, Salih hükümetinde görev almış bir isim.
Yemen’de uzun yıllar insan hakları ve özgürlük için mücadele veren Karman, 2006 yılından bu yana Salih hükümetine karşı kampanya yürütüyordu. Karman aynı zamanda Yemenli gençlik gruplarının organize edilmesi ve ulusal konseyde muhalefetin güçlenmesine katkıda bulundu.
Karman, 23 Ocak günü evinde tutuklandı. Ancak kadın hakları için protestoların çok nadir görüldüğü Yemen’de Karman’ın serbest bırakılması için büyük protestolar yapılınca, bir gün sonra serbest bırakıldı.
Yemenli muhalifler, Karman’ı, “Demir Leydi”, “Devrimin Annesi” ve “Yemen Devriminin Ruhu” lakaplarıyla onurlandırdı. Başkent Sanaa’da Şubat ayında düzenlenen bir protesto gösterisinde AP’ye konuşan Karman, “Rejimi devirerek Yemen halkının haysiyetini koruyacağız” dedi.
Nobel Ödülü’nü başlatan İsveçli bilim insanı Alfred Nobel, 1895 yılındaki vasiyetinde, “Nobel Ödülü’nün uluslar arasındaki kardeşliği, orduların ortadan kaldırılması veya güçlerinin azaltılması ve barış konferanslarının düzenlenmesi veya desteklenmesini çalışmalarını onurlandırması gerektiğini” belirtmişti.