Balonbalıkları yüzenleri ısıracak
Güncelleme Tarihi:
Türkiye’nin denizleri balonbalığı istilası altında. Prof. Dr. Vahdet Ünal, balonbalıklarına karşı av seferberliği başlatılmasını öneriyor. Balıkçıların etkilendiğini, yazın da tatilcilerin etkileneceğini söylüyor. Doğal Hayatı Koruma Vakfı ise “Yakalanan balıkların denize atılması ve karaya çıkartılmaması en etkin çözüm” diyor.
Balonbalıkları Hint Okyanusu’ndan Kızıldeniz’e, ardından da Süveyş Kanalı’nı izleyerek Akdeniz’e ulaşıyor. Akdeniz’de bu balıklarla beslenen başka canlı olmadığı için sayıları hızla artıyor. Dünyada yaklaşık 191 türü olan balığın şimdiye kadar 8 çeşidi Türkiye’de görüldü. Boyut ve görünüş olarak farklılıklar gösterse de hepsi zehirli. Fakat bu zehiri kendileri üretmiyor, yedikleri besinlerden aldıkları bir bakteri yüzünden ortaya çıkıyor. Tetrodotoxin adı verilen zehirin panzehiri de bulunmuyor.
Yapılan araştırmalarda bu toksinin siyanürden 1000 kat, arsenikten 1200 kat daha zehirli olduğu bulundu. 50 kilogramlık bir insan için ölümcül doz 2 miligram. Yani 200 gram zehirli balonbalığı bile öldürücü olabilir. Balık önce solunum felcine yol açıyor. Zehir ölümcül dozdaysa 17 dakikayla 24 saat arasında ölüm gerçekleşiyor.
‘DOĞAL AFET GİBİ’
Balon balıkları diğer balıklar, karides, kalamar, ahtapot gibi canlıları doymaksızın tüketiyor. Ayrıca başka balon balıklarını ve denizdeki çöpleri de yiyor. Balıkçılar; hem bu balıkların bulunduğu yerde başka balık bulamıyor, hem de balonbalığı yakaladıklarında maddi zarar yaşıyor. Çünkü balonbalıkları dişleriyle, balıkçıların yakaladıkları diğer balıkları yiyor, ağlarını yırtıyor ve paraketalarını kopartıyor.
Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vahdet Ünal, kıyı balıkçılarıyla yaptığı araştırmada bu balığın zararlarını ölçtü. 2011 yılında 2 milyon Euro olarak hesaplanan zarar, 2013 yılında 5 milyon Euro’ya ulaşmış. “Balonbalığı sorunu bir doğal afet gibi algılanmalıdır” diyen Ünal, bu balığın balıkçıların parmaklarını kaptığını ve denizde insanları ısırdığını da söyledi ve uyardı: “Yazın suların ısınmasıyla kıyı şeridinde balonbalıklarının artması ve bu tür vakaların artması söz konusu olabilir.”
Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Özkaya ise önlemsiz her günün aleyhlerine işlediğini belirterek “Mümkün olduğunca azaltmalıyız yoksa Akdeniz’de yiyecek balık kalmayacak” dedi.
‘HALDE SATILIYOR’
Taşıdıkları zehir dolayısıyla ülkemizde balonbalıklarının karaya çıkarılması ve satılması yasak. Ancak bu yasak sıklıkla deliniyor. İskenderun Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Turan, balonbalıklarının tezgahlarda satıldığına şahit olduğunu söylüyor: “Özellikle bir metre olan bir balonbalığını düşünün. Bunun derisini yüzüyorlar, fileto haline getirip lagos ya da değişik balık filetosu olarak satıyorlar!”
Uzmanlar balonbalıklarının öldürülerek denize geri atılmasını tavsiye ediyor. Doğal Hayatı Koruma Vakfı WWF-Türkiye’ye göre “Yakalanan balıkların denize atılması ve karaya çıkartılmaması en etkin çözüm.”
‘HAMMADDE OLARAK İHRAÇ EDİLEBİLİR’
Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim üyesi ve Akdeniz Koruma Derneği üyesi Yrd.Doç.Dr. İnci Tüney Kızılkaya ise Kanada’da bir ilaç firmasının balonbalıklarının zehrini ağrı kesici hammaddesi olarak kullanılmasıyla ilgili araştırmalar yürüttüğünü söyledi. Gerekli planlamalar yapılarak ülkemizde bulunan balıklardan ekonomik kazanç sağlanabileceğini anlatan Kızılkaya, “İlgili kurumların balıkçılara vereceği özel izinlerle bazı balıkçılar sadece balonbalığı balıkçılığı yapıp, özel kurumlarda bu toksin balıklardan izole edilip, hammadde olarak ihraç edilebilir, ya da bu toksinin başka alanlardaki kullanımı araştırılabilir” dedi.