Balkanlar'dan Kabil'e Mehmetçik

KORE SAVAÅžI'YLA BAÅžLADI

Uluslararası topluma askeri açıdan entegrasyonun ilk adımını 1950-1953 yılları arasındaki Kore Savaşı sırasında BirleÅŸmiÅŸ Milletler'i (BM) destekleyerek atan Türkiye, savaÅŸ sonrasında da NATO'ya üye olarak, uluslararası güçlere askeri katılımını gerçekleÅŸtirdi.Â

BALKANLAR'DA BARIŞ GÜCÜ GÖREVİ

Türkiye, daha sonra ''soğuk savaş döneminin ardından kitlesel tehditlerin yerini belirsiz tehditlere'' bırakmasıyla birlikte Somali, Arnavutluk, Bosna-Hersek ve Kosova'da patlak veren olaylara karşı oluşturulan uluslararası barış güçlerinin içinde yer aldı.

SOMALÄ°'DE KOMUTANLIK

Somali'deki gruplar arasında yaşanan düşmanlığın durdurulması ve insani yardımlar için güvenli bir ortamın sağlanması amacıyla, BM'nin 2 Ocak 1993-24 Şubat 1994 tarihleri arasında gerçekleştirdiği ''Ümit Operasyonu''na 300 askerle katılan Türkiye, bir süre de barış gücünün komutanlığını yürüttü.

ARNAVUTLUK'TA GÃœVENLÄ°K

Daha sonra, BM Güvenlik Konseyi'nin Arnavutluk'a yapacağı yardımlarla ilgili karar doğrultusunda İtalya liderliğindeki çok uluslu güce katılan TSK, 20'si karargah personeli olmak üzere 779 askerden oluşan bir deniz piyade taburuyla, Nisan 1997'den itibaren yardım faaliyetlerinde bulundu. Tiran ve ülkenin kuzey bölgesinde görev yapan Türk birliği, Arnavutluk'taki Türk vatandaşlarının emniyetli bir şekilde tahliye edilmesinin ardından, 1 Ağustos 1997'de Türkiye'ye  döndü.
   Â
BOSNA-HERSEK'TE Ä°NSANÄ° YARDIM
   Â
Türkiye, Bosna-Hersek'teki olayların ardından da insani yardım harekatı için emniyetli bölgelerin tesisi ve korunması maksadıyla kurulan BM Koruma Kuvveti'nde (UNPROFOR) yer aldı.Â

TSK, 4 Ağustos 1993-31 Aralık 1995 tarihleri arasında 1400 askerden oluşan bir alayla bölgede konuşlanırken, Bosna-Hersek'te Dayton Barış Anlaşması'nın uygulamaya konulmasıyla birlikte barış gücünü de takviye etti. Türk birliği, 20 Aralık 1995'te tugay seviyesinde IFOR'a katıldı. Türk tugayı, IFOR'un görevini 20 Aralık 1996'da tamamlamasının ardından, tabur seviyesine indirilerek, SFOR'a tahsis edildi. Bosna-Hersek'teki Türk taburu, halen 701 personeliyle Zenica'da barışın sağlanması için görev yapıyor.

DENÄ°ZDEN DENETLEME

Türk Deniz Kuvvetleri de Adriyatik Denizi'nde UNPROFOR ve IFOR paralelinde 13 Temmuz 1992-2 Ekim 1996 tarihleri arasında icra edilen ''Sharp Guard'' harekatına 2 firkateyn, akaryakıt gemileri ve mayın karşı tedbirleri gemileriyle katıldı. Bu görevde, 18 firkateynin yanı sıra 2 denizaltı, 4 akaryakıt gemisi ve yaklaşık 5 bin asker yer aldı.

F-16'LAR BALKAN SEMALARINDA

Türkiye, Bosna Hersek hava sahası üzerindeki uçuş yasağının uygulanması ve denetlenmesi amacıyla da bir F-16 filosunu 25 Nisan 1993'te bölgeye göndererek, rotasyon esasına göre 12 filo ile yaklaşık 2500 personel görevlendirdi.
   Â
KOSOVA KRÄ°ZÄ°
   Â
TSK, Kosova'da bir süre devam eden krizin silahlı çatışmaya dönüşmesi üzerine NATO'nun 24 Mart 1999 tarihinde hava harekatı başlatması üzerine de bu operasyona 10 adet F-16 uçağıyla destek verdi. Harekat kapsamında, 3 adet KC-135 tanker uçağını İncirlik'te, 8 adet F-16 uçağını da Bandırma'da hazır tutan Türkiye, Adriyatik'teki bir Türk firkateyni ile mayın avlama gemisini de harekatta görevlendirdi. Türkiye, Kosova krizine çözüm bulunması ve NATO ile Yugoslavya Federal Cumhuriyeti arasında imzalanan barış anlaşmasının uygulanması amacıyla oluşturulan yaklaşık 42 bin kişilik güce de bir mekanize piyade taburuyla katıldı.

TSK, destek verdiği barış harekatlarının yanı sıra görev birliklerini desteklemek ve emniyetlerini sağlamak için de çeşitli vazifeler aldı.

Kosova'da görevli birliklerin ikmal yollarının emniyetini saÄŸlamak için bir birlik katkısında bulunan TSK, Arnavutluk'taki irtibat karargahının iç emniyetini saÄŸlamak üzere de bir askeri inzibat takımını, Makedonya'daki KFOR geri karargahının emniyetini saÄŸlamak için ise bir piyade takımını buralarda konuÅŸlandırdı. Türkiye, Makedonya ve Arnavutluk'a yönelik mülteci akınlarının ardından, Arnavutluk'ta görevlendirilen AFOR'a 18 Mayıs-7 Eylül 1999 tarihleri arasında bir sahra hizmet bölüğüyle katıldı.Â

TSK, Makedonya'daki ''Zorunlu Hasat Operasyonu''na da çokuluslu tugay kapsamında görev almak üzere 27 AÄŸustos 2001'de bir bölük timiyle katıldı. Petrovac bölgesinde konuÅŸlanan birlik, 6 Ekim 2001'de görevini tamamlarken, TSK, Makedonya'daki uluslararası gözlemcilere destek saÄŸlamak maksadıyla 27 Eylül 2001'de baÅŸlayan ''Amber Fox'' harekatına 4 karargah personeli gönderdi.   Â

Türkiye, son olarak ABD'deki terörist saldırılara karşı baÅŸlatılan ''Sürekli Özgürlük'' harekatına katılarak, dünya barışına verdiÄŸi önemi bir kez daha ispatladı.Â

Afganistan'da barışı sağlamak üzere oluşturulan Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti'nde (ISAF) 276 kişilik bir birlikle yer alan TSK, Haziran ayı sonunda kuvvet komutanlığını devralmaya hazırlanırken, 6 ay süresince Kabil ve çevresinde görev alacak askeri personel ve teçhizatın intikalleri de sağlandı.
   Â
BM ASKERİ GÖZLEM MİSYONLARI
   Â
Türk Silahlı Kuvvetleri, barış harekatlarının yanı sıra BM çerçevesinde de bir çok askeri gözlem görevi yerine getirdi.

Bosna-Hersek'ten Doğu Timor'a kadar 5 hassas bölgede BM adına askeri gözlem misyonunda bulunan Türkiye, Gürcistan'da AGİT, Batı Şeria'da da İsrail ve Filistin adına barışın sürdürülebilmesi için 30 personelle çalışıyor.

Ä°RAN-IRAK SINIRI

Türkiye, BM kapsamındaki ilk gözlem görevini İran-Irak savaşın ardından Ağustos 1988-Mayıs 1991 tarihleri arasında birliklerin geri çekilme faaliyetlerini 10'ar gözlemciyle izleyerek gerçekleştirdi. Daha sonra, UNIKOM bünyesinde Irak-Kuveyt sınırı ile Abdullah Körfezi'nde görev alan TSK, 21 Mayıs 1991'den bu yana bölgede 69 personel görevlendirdi.

KUVEYT
 
Türkiye, Kuveyt'te halen 6 subayla gözlem görevini yerine getiriyor.

GÃœRCÄ°STAN ABHAZYA

Gürcistan-Abhazya arasındaki ateşkes anlaşmasının uygulanmasını kontrol etmek üzere ise UNOMIG kapsamında 15 Ekim 1994 tarihinden itibaren 69 personel görevlendiren TSK, ihlalleri BM Genel Sekreterliği'ne bildirmek üzere 5 Türk gözlemciyi bölgede bulunduruyor.

GÜRCİSTAN-ÇEÇENİSTAN SINIRI

Rusya Federasyonu'nun Çeçenistan'a yönelik harekatının ardından başlayan mülteci akınını kontrol etmek üzere Gürcistan sınırında oluşturulan AGİT gözlemci misyonuna 20 Şubat 2000'de 1 gözlemciyle katılan TSK, bölgedeki askeri gözlemci sayısını 7 Nisan 2002'den itibaren 2'ye çıkardı.

BATI ÅžERÄ°A

Türkiye, Batı Şeria'daki El-Halil şehrini İsrail kuvvetlerinin boşaltarak Filistin yönetimine devrini izlemek ve rapor etmek üzere kurulan Geçici Uluslararası Mevcudiyet'e de 1 Şubat 1997'den itibaren katılırken, bölgede halen 12 Türk personel görev yapıyor.

DOÄžU TÄ°MOR

Doğu Timor'daki askeri gözlemciler grubuna ise 1 Şubat 2000'de dahil olan Türkiye, bugüne kadar 4 subay görevlendirdiği bölgede, 2 personelle güvenlik ve istikrarın sağlanması faaliyetlerini izliyor.

ASKERÄ° DANIÅžMA MÄ°SYONU

Türkiye, askeri gözlem görevlerinin yanı sıra askeri danışma görevlerini de yürütüyor. TSK, BM Bosna-Hersek Misyonu (UNMIBH) çerçevesinde oluşturulan askeri danışma timinde 8 Ocak 2001'ten itibaren 1 Türk subayı, Bosna-Hersek'te konuşlanan Uluslararası Polis Gücü'nde (IPTF) de 2 jandarma subayıyla görev yapıyor.