Balıkesir mavi çiçeğini arıyor

Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü akademisyenleri, Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından belirlenen tehlike kategorilerine göre 'çok tehlikede (CR)' kategorisinde yer alan ve Türkiye'de de tükenmekte olan nadir bir tür için alarma geçti. Bilimsel adı 'Amsonia orientalis' olan ve halk arasında 'doğu razyası, mavi yıldız, mavi çiçek' olarak bilinen bitki, şu an sadece Balıkesir Üniversitesi bahçesinde bulunuyor. İçerdiği çeşitli alkaloitlerden dolayı antikanser ve antitümör özelliğe sahip bitkinin ilaç yapımında kullanılabilir içeriğe sahip olduğu belirtildi.

19 YIL ÖNCE ÜNİVERSİTE BAHÇESİNE DİKİLMİŞ

Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gülendam Tümen, 19 yıl önce Osman Yıldırım ile birlikte Paşaalanı mevkiindeki dere yataklarında bitkiyi bulduklarını söyledi.

Bitkiden 20- 30 kök alarak üniversite bahçesine diktiklerini belirten Tümen, "Mavi çiçekten dönemin Fen Edebiyat Fakültesi, şu anki Eğitim Fakültesinin içinde olan binamızın yanına diktik ve bitki 19 yıldır orada yaşıyor. Ama Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi'ne, Orman Bakanlığı tarafından verilen Balıkesir ve Kütahya biyoçeşitlilik çalışmaları sırasında, bütün aramamıza rağmen 3 lokalitede bulunan bu bitkiyi bulamadık. Bitkinin doğada yok olduğunu düşünüyoruz. Hatta 19 yıl sonra Osman Yıldırım da bizimle birlikte aradı. Bitki şu anda bizim ektiğimiz eski Fen Edebiyatın bahçesinde yaşıyor ve çiçek açma zamanı. Bizim Balıkesir halkından istediğimiz şu. Bu bitkiye bakıp acaba çevrelerinde başka bir lokalite de bulabilir miyiz. Çevrelerinde dikkatlerini çeker, mavi mavi açıyor, çok güzel bir görüntüsü var. O zaman yeniden doğada bulmuş olacağız çiçeği" dedi.

Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Satıl, bitkinin anavatanının Hindistan olduğunu söyledi. Çiçeğin, şu an sadece Türkiye ve Yunanistan'da bulunduğunu ifade eden Satıl, "O nedenle de nadir bitkilerden sayılıyorlar. Ancak yoğun şehirleşmelerden dolayı türlerin yayılış alanları yok edildi. Balıkesir'de tek bir lokalitede biz bu çiçeği Paşaalanı mevkii dere yatağında tespit etmiştik. Ancak orada yoğun bir şehirleşme ve dere yatağı ıslahı oldu. Dereler betonlaştırılınca türün doğal yayılış alanı ortadan kalktı. Balıkesir'de 2 yıl süren arazi çalışmaları neticesinde bu türü bulamadık, doğal bir habitatı yok. 19 yıl önce bölüm hocamız tarafından fakültenin bahçesine dikilen tür, şu an açtı. Bunların koruma altına alınması lazım. İki tür koruma var. Biri, in-situ dediğimiz türün yayılış alanında korunması. Türün yayılış alanı kayıp olduğu için bunu yapamıyoruz. Diğer koruma yöntemi ise ‘ex situ’ dediğimiz, türün yayılış alanı dışında, botanik bahçeler gibi yerlerde yapılan koruma çalışması. Şu an bu türün yaşam alanlarına uygun bir habitatda koruma altına alınması lazım. Dünya Koruma Birliği tarafından bu tür çok tehlikede, yani CR kategorisinde bulunmaktadır. Aynı zamanda bu bitkinin tıbbi önemi var. İçerdiği çeşitli alkaloitlerden dolayı antikanser ve antitümör özelliğe sahip tıbbi bir bitkidir. Yani bu amaçla ilaç yapımında kullanılabilir. Ayrıca gördüğünüz gibi mavi morumsu çiçeği ile de bir albenisi var. Bunun kültür formları batıda ve Amerika da park ve bahçelerde çiçekçilikte kullanıyor. Ülkemizde de çiçekçilerde kültür formlarını bulmamız mümkün" diye konuştu.