Balat esnafına tasarım dokunuşu

İstanbul’un turistik noktalarından Balat’ta gezenler, yıllardır geçtikleri dükkânların önünde şu sıralar dikkat çekici mobilyalara rastlıyor. Bunun sebebi Kadir Has Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi öğrencilerinin Balat’taki esnafla işbirliği içerisinde yaptığı sıra dışı bir tasarım projesi. Mimar ve akademisyen Başak Bakkaloğlu ve Cem Cemal Çobanoğlu’nun Kadir Has Üniversitesi’nde verdikleri mobilya tasarımı dersi kapsamında hayata geçen ‘Balat Furnitures – Outdoor Furnitures for Tradespeople of Balat’ projesinde öğrenciler, Balat’ın eski esnaflarıyla tanıştı, onların ihtiyaçlarını öğrenip hayatlarını kolaylaştırıcı tasarımlar yaptı. Projenin yürütücülerinden Çobanoğlu, “Kadir Has Üniversitesi, Balat’a çok yakın bir noktada bulunuyor. Öğrencilerin yaşadıkları çevreyle ilişki kurabilmesini arzu ettik, temas içerisinde oldukları esnafla iletişim içerisinde mahalle ruhuna aykırı olmayan tasarımlar yapmalarını istedik” diyor.

ÇÖZÜM ODAKLI TASARIMLAR
Balat semtinin hem eski hem de yeni İstanbul’u bir arada yansıttığını söyleyen Çobanoğlu anlatıyor: “Öğrenciler esnaflarla sohbet ederek dükkânlarının önünü hem fiziken hem de sosyal anlamda nasıl kullandıklarını, davranış şekillerini öğrendiler. Defalarca gidip geldiler, gözlem yaptılar. İhtiyaçları öğrendikten sonra kendi fikirlerini katarak, öneriler yaparak, dükkân önündeki kullanımı rahatlatıcı, sokakla uyumlu, mahalleyi rahatsız etmeyecek mobilyalar tasarladılar. Örneğin bir öğrenci berberin dükkânın önünde havlularını kuruttuğu askı yerine daha kompakt bir tasarımla onun hayatını kolaylaştırdı. Bir diğer öğrenci araştırması sırasında esnaftan dükkânın önünde çiçek bakmak istediğini öğrendi, o da ona uygun koltuğun yanında çiçek bakabildiği bir sandalye tasarladı. Günün bir bölümünde komşusuyla tavla oynayan başka bir esnafa tavla oynamak için katlanabilir mobilyalar tasarlandı. Tasarımların çözüm odaklı, kompakt olması bizim için en önemli noktalardan biriydi.”

Projenin bir diğer yürütücüsü olan Başak Bakkaloğlu ise süreci “Esnaflardan ‘üstüne para vereyim, benim için tasarlamayın’ diyen de çıktı, dükkânı komple yaptırmak isteyen de... Hepimiz için enteresan bir deneyim oldu” sözleriyle anlatıyor. Cem Cemal Çobanoğlu mimarlık ve tasarım öğrencilerinin derslerde daima hayali bir müşteri tarafından istenen şeyler üzerinden tasarım yaptıklarını, bu projeyle gerçek bir müşteriyle temas edebildiklerini ifade ediyor.

ESNAFIN TAMAMI EŞYALARI KULLANIYOR

Öğrenciler yaptıkları eşyaları esnafa vererek onların bu tasarımları nasıl kullandıklarını gözlemledi. Esnaftan çok güzel tepkiler aldıklarını söyleyen Çobanoğlu, tasarım yaptıkları kişilerin neredeyse tamamının bu eşyaları kullandığını, bunun da projenin amacına ulaştığını kanıtladığını ifade ediyor.