Bakan İdris Güllüce'ye İztuzu hatırlatması

İztuzu Kumsalını Koruma Platformu'nun yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verildi:

29 Ocak 2015 tarihinde basında yer alan haberlere göre Çevre ve Şehircilik Bakanı Sayın İdris Güllüce; “"İztuzu ihalesini iptal edeceğim. Yeni aldığımız karar şu: İztuzu Plajı'nda hiçbir ticari faaliyet, şezlong, şemsiye olmayacak. Caretta'ları Muğla Üniversitesi'ne emanet edeceğiz. Gerekli protokolü imzalayacağız. Canı isteyen İztuzu Plajı'nda denize girebilir. Ama orası carettaların sahası olarak korunacak. Asla zarar verilmesine izin verilmeyecek” dedi. Bu açıklamayı izleyen 3 hafta içerisinde konuyla ilgili yeni bir haber basında yer almadı.

İKUP olarak Sayın Bakanı’nın açıklamasını “İztuzu Kumsalının ticari çıkarlar için feda edilmeyeceği” doğrultusunda yorumlamak istiyoruz ve bunu destekliyoruz, alkışlıyoruz. Ancak açıklamanın ayrıntılarına girildiğinde katılmadığımız çok çok önemli konular var. Bunun için aşağıdaki açıklamalarımızı kamuoyunun bilgisine sunmayı gerekli görüyoruz:

1. Korunan alanların yönetimine kaynak sağlayan, ancak korunan unsurlara hiçbir zarar vermeyen ticari etkinlikler dünyadaki en önemli korunan alanlarda bile önemli olanaklar olarak değerlendirilmekte ve gerçekleştirilmektedir. Yasalara aykırı olmayan ve korumaya kaynak sağlamayı amaçlayan, ancak korunan unsurlara hiçbir olumsuz etki yapmayan tüm ticari etkinliklerin İztuzu ve Dalyanağzı Kumsallarında da uygulanmasının gerekli olduğunu düşünüyoruz.

2. İztuzu Kumsalı 1990 lı yılların başlarından beri, dünyada en iyi korunan deniz kaplumbağalarının üreme kumsalı olması yanı sıra, yerli ve yabancı ziyaretçilerin dinlenmesine ve zevk almasına olanak sağlayan bir “dinlence kumsalı” olarak da ün kazanmıştır. Kullanmanın koruma işlevini önemli ölçüde etkilemediği bir korunan alan olarak ününü yıllar boyu korumuş, dünyadaki en iyi kumsallardan birisi olarak günümüze kadar değerlendirile gelmiştir.

3. İztuzu ve Dalyanağzı Kumsallarında ziyaretçilerin gereksinmelerini karşılayan altyapı tesisleri (büfe, ilk yardım odası, tuvalet, şezlong, şemsiye v.b.), 1990 lı yılların başında Dalyanağzı, 1997 yılında da İztuzu Kumsalında, o zamanlar Çevre Bakanlığımız bünyesinde olan Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından tasarlanmış ve yaptırılmıştır. Şezlong ve şemsiyelerin sayıları ve nerelere yerleştirilecekleri, bilimsel veriler değerlendirilerek kararlaştırılmıştır. Bu tesisler Dalyanağzı Kumsalında 25 yıl, İztuzu Kumsalında da yaklaşık 20 yıl Bakanlık bünyesindeki Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından işletmecilere kiralanmış, korunan unsurlara önemli sayılabilir olumsuz etkiler yapmadan kullanılagelmiştir.

4. 4,5 km uzunluğundaki kumsalın yaklaşık yüzde onunun, kontrollü biçimde dinlence amaçlı kullanılması ve buna olanak sağlamak için şezlong ve şemsiyelerin yerleştirilmeleri, kaplumbağaların üremesine olumsuz etki yapmadığı gibi, kumsalın çevresel ve ekolojik özelliklerinin korunmasına önemli olumlu katkılar yapmaktadır. İztuzu Kumsalında yapılan bilimsel çalışmalar, kaplumbağa yuvalarının kumsal çizgisinden 10 ila 30 metre uzaklık arasında kalan şeritte yoğunlaştığını göstermiştir. Kumsalın dinlence amaçlı kullanılan her iki ucunda da koruma önlemleri bu alanda yoğunlaştırılmıştır. Bu alanda hiçbir şezlong ve şemsiye olmadığı gibi, ziyaretçilerin havlularını sermelerine bile izin verilmemektedir.

5. İztuzu Kumsalında deniz kaplumbağalarının üremesi 1990 lı yılların başından beri çok iyi düzeyde yönetilmektedir. Yeni yuvalar aynı akşam belirlenmekte ve anında, tilki ve domuz gibi hayvanların yuvaları kazarak yumurtalara zarar vermemesi için kafesler içerisine alınmaktadır. Deniz suyu tarafından ıslatılma olasılığı olan, kıyı çizgisinden 10 metre uzaklıktaki ilk şeritteki ve 30 metre uzaklıktan sonraki, şemsiye ve şezlongların bulunduğu yerlerdeki yuvalar, aynı akşam daha güvenli yerlere taşınmakta ve orada güvence altına alınmaktadır. Bu nedenle şemsiye ve şezlonglar kaplumbağaların üremelerine olumsuz etki yapmamaktadır. Bunun kanıtı olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın yaptırdığı araştırmaların raporlarında yer alan kaplumbağa yuvalama verilerine göz atmak yeterlidir. 1990 lı yılların başında 200 lerde olan toplam yuva sayısı, 2010 lu yıllarda 300 ü aşmış, 2013 yılında bir rekor sayıya, 552 ye ulaşmıştır. Denize ulaşan yavru sayısının yuvalara bırakılan toplam yumurta sayısına oranı 2006 yılında % 19,22 iken, 2013 yılında yüzde 68,11 e yükselmiştir. Bu sayılar kumsalda yuva yapan kaplumbağaların, özellikle son yıllardaki korunmalarının en üst düzeyde olduğunu, mevcut uygulamalarla dünya çapında çok önemli bir başarı düzeyi yakalandığını göstermektedir.

6. Dalyanağzı ve İztuzu Kumsallarında şezlong ve şemsiyeler kaldırılırsa bu uygulamanın, kaplumbağaların üremesine yapacağı çok önemli olumsuz etkilerin yanı sıra, kumsalın diğer özelliklerinin korunması ve çevre temizliği açılarından da büyük sorunlara yol açması beklenmelidir. Kumsalın her iki ucundaki şezlong ve şemsiyeler, biryandan ziyaretçilerin bu dar alanlara yoğunlaşmasını (kumsalın yüzde doksanının kullanılmamasını ya da çok az kişi tarafından kullanılmasını) sağlamakta, diğer yandan gölgede kalarak ısı değişiminden etkilenme olasılığı olan yuvaların kolaylıkla belirlenmesini olanaklı kılmaktadır. Eğer şezlong ve şemsiyeler kaldırılırsa ziyaretçiler kumsalın tüm uzunluğunu kullanmaya başlayacaktır. Küçük Dalyan gibi birkaç ağaç bulunan bölgeler, sağladıkları gölge nedeniyle yeni yoğunluk alanları olacaktır. Ziyaretçiler istedikleri yerlere havlularını serecek, yanlarında getirdikleri şemsiyeleri kumsala çakacaklardır. Araştırma sonuçları Caretta c. caretta türü deniz kaplumbağalarının yuvalamak için kumsalın tüm uzunluğunu kullandığını göstermektedir. 2013 yılı araştırma raporunda yer alan bilgilere göreyse Küçük Dalyan yöresi Yumuşak Bağalı Nil Kaplumbağalarının yuvalarının yoğunlaştığı yerlerdir. Kumsalın bu kesimlerinin kontrolsüz kullanımları kuşkusuz hem Caretta ların, hem de Nil Kaplumbağalarının yuvalarına, üremelerine olumsuz etki yapacaktır. Ziyaretçiler ayrıca, koruma altında olan kum zambaklarını toplayacak, kumsalın diğer ekolojik değerlerine zarar vereceklerdir. Kimi ziyaretçiler getirdikleri yiyecek ve içeceklerin çöplerini kumsalda bırakacaktır. 4.5 km uzunluğundaki kumsaldaki bu tür olumsuzlukları engellemek için kaç kişiden oluşacak bir denetleme ordusuna, bekçilere gerek vardır? Bu bekçilerin aylıklarını kim ödeyecektir? Dalyanağzı ve İztuzu Kumsallarında şezlong ve şemsiye kullanımını yasaklama kararı, çok anlamlı deyimimizle hiç kuşkusuz “kaş yapayım derken göz çıkarmak” la sonuçlanacaktır.

7. Dalyan, sahip olduğu eşik kumsalının da katkısıyla 1990 lı yıllardan başlayarak ülkemizin az sayıdaki “doğa turizmi” merkezlerinin önde gelenlerinden birisi olmuştur. Dalyan halkının önemli bir oranı geçimini turizmle ilişkili uğraşlardan sağlamaktadır. Dalyanağzı ve İztuzu Kumsallarındaki günü birlik kullanımı destekleyen altyapının ortadan kaldırılması Dalyan’ın ziyaretçiler açısından çekiciliğini azaltacak ve turizmi olumsuz etkileyecektir. Eğer bu karar uygulanırsa karar verenler, bu olumsuzluğun da sorumlusu olacaklardır. İKUP olarak bu karardan bir an önce vazgeçilmesini diliyor, bir “dinlence kumsalı” için olmazsa olmaz nitelikteki büfe, şemsiye ve şezlong gibi kullanımların, konunun uzmanı bilim insanlarının da katkılarıyla gerekiyorsa sayılarının ve yerlerinin yeniden belirlenerek ivedilikle uygulanmasını istiyoruz.

8.Başından beri İKUP olarak söylemimiz korunan alanlarda ticari faaliyetlerin yapılmaması değildir. Doğal olarak korunan unsurları olumsuz etkileyebilir hiçbir ticari ya da ticari olmayan etkinliğe izin verilmemelidir. Ancak, korunan unsurlarla çelişmeyen, hatta korumaya olumlu katkı yapan ticari faaliyetlerin desteklenmesi ve geliştirilmesi çok doğru bir yönetim kuralıdır. Burada önemli olan ticari faaliyetlerden sağlanan kazancın, torunlarımıza aynen bırakmakla yükümlü olduğumuz bu çok değerli doğal varlıklarımızın daha iyi korunması ve geliştirilmesi için kullanılması, tüm vatandaşlarımıza ait olan bu varlıkların kazanç kapısı olarak görülmemesi ve kazançların bazı kişilerin ceplerine gitmemesidir. Yaklaşık 27 yıldır “Özel Çevre Koruma Bölgesi” olan İztuzu Kumsalının fiziksel ve ekolojik özelliklerini, endemik bitki ve hayvan türlerini, nelerin ne amaçla korunduklarını ziyaretçilerin bilgisine sunan bir kitapçık bugüne kadar neden hazırlanamamıştır? Kumsallardaki Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın tanıtım barakaları neden birer tanıtım merkezleri olamamıştır? İztuzu ve Dalyanağzı Kumsallarından elde edilecek kazançlar, öncelikle bu tür yayınların hazırlanması ve bilgilendirme merkezlerinin etkin çalıştırılması, yeni araştırmalar, koruma programları ve çevre yönetimi için kullanılmalıdır.