Babacan koltuğu bırakmadı

Dışişleri Bakanı Ali Babacan, yılbaşında bizzat Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın aldığı bir kararla, uzun zamandır sürdürmekte olduğu “AB Baş müzakereciliği” görevini, AKP Genel Başkan Yardımcısı Egemen Bağış’a devretti.
Başbakan Erdoğan’a yakınlığı ile tanınan Bağış, “Devlet Bakanı” sıfatını da alarak, resmen “Türkiye’nin AB baş müzakerecisi” oldu.

Bu görev devir-teslimi, Ankara’nın siyasi koridorlarında, “2009 yılını AB reform yılı yapmaya kararlı olan Erdoğan, bu işin patronluğunu da en yakınlarından birine devrediyor” olarak yorumlandı.
Ancak işin aslı böyle değil;
Bu görev devir-teslim bu operasyonunun kamuoyuna pek de yansımayan çok kritik bir yönü var.
Siyasi kariyerine Abdullah Gül’ün aracı olmasıyla başladığı bilinen ve Gül’e olan yakınlığı ile tanınan Babacan, “baş müzakerecilik” sıfatını bırakmakla beraber, hala AB ile ilişkilerin “en üst patronu” olmayı sürdürüyor.
Çünkü, Dışişleri Bakanı olan Babacan, aynı zamanda Türkiye’nin “AB ile müzakerelerinde heyet başkanı” konumunu bırakmış değil.

Bu sistem, Abdullah Gül’ün Dışişleri Bakanlığı döneminde benimsenmişti. Gül, Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olarak, AB ile müzakerelerin başladığı günden itibaren, “AB müzakere heyeti başkanlığı” görevini de üstlenmişti. O dönemde Devlet Bakanı olan Babacan, “Gül’ün başkanlığı altında, baş müzakereci” olarak görevlendirilmişti.

Şimdi aynı sistem, “Babacan’ın başkanlığı altında” yeniden oluşturulmuş oldu.
Ve sanılanın aksine, Babacan AB’den kopmadı. Hatta, AB ile ilişkilerdeki konumunu daha da güçlendirip, pekiştirdi.
Nitekim, Başbakan Erdoğan’ın dört yıllık bir aradan sonra, AB ile ilişkileri yeniden ısıtmak adına yaptığı Brüksel ziyaretine Babacan’ın da dahil edilmesinin ardında bu yatıyor.

“DIŞİŞLERİ BAKANIN HEYET BAŞKANI OLMASI” KURAL DEĞİL

Babacan’ın, “Dışişleri Bakanı” sıfatıyla  “müzakere heyeti başkanlığını” üzerine alması, Türkiye’nin seçimi.
Çünkü, AB ile yapılan müzakerelerde “Dışişleri Bakanı, aynı zamanda AB müzakere heyeti başkanı olacak” gibi genel bir kural yok. Kimin heyet başkanı, kimin baş müzakereci olacağını, nasıl bir hiyerarşi uygulanacağını, katılım müzakerelerini yapan ülkenin kendisi seçiyor.

Daha önce AB ile katılım müzakerelerini yürüten ülkelerde sistem de birbirinden çok farklı. Kimisinde, AB Bakanları da bizzat “AB müzakere heyeti başkanı” olurken, kimi ülkede bu görevi Dışişleri Bakanı, hatta Başbakan üstlenebiliyor.

Dışişleri Bakanlığı, AB ile müzakereler başlamadan önce, sistemin nasıl kurulacağı tartışılırken, diğer aday ülkelerin uygulamalarına ilişkin bir raporu Başbakanlığa sunmuştu.
Dışişleri’nin raporunda yer alan diğer ülke uygulamaları şöyle;

ÇEK CUMHURİYETİ: AB şlerinden sorumlu bakanlık bulunmaktadır. Müzakere sürecine ilişkin en yetkili kurum Avrupa Entegrasyon Konseyi olarak belirlenmiştir. Konsey, her müktesebat başlığı için, üyelerini belirlediği çalışma komiteleri oluşturmuştur. Müzekere Heyet Başkanı dışişleri bakan yardımcısıdır.

ESTONYA: Burada Avrupa işlerinden sorumlu bakanlık bulunmaktadır. Müzakere sürecine ilişkin en yetkili kurum ise başbakanlığa bağlı Avrupa Entegrasyonu Ofisi  olarak belirlenmiştir.

GÜNEY KIBRIS: Müzakere sürecinde en yetkili kurum olarak, Dışileri Bakanlğı değil, oluşturulan “müzakere heyet Başkanlığı ofisi” olmuştur. Müzakereler de bizzat bu ofisin oluşturduğu heyetçe yürütülmüştür.

LETONYA: Müzakere için sorumlu kurumlar Dışişleri Bakanlığı Avrupa Entegrasyonu Konseyi, Üst Düzey Yetkililer Konseyi ve Avrupa Entegrasyonu Bürosu olarak belirlenmiştir.

LİTVANYA: Müzakere sürecinde en etkili yetkili kurum olarak Avrupa Komitesi belirlenmiştir. Komitenin görevleri, sürecin koordinasyonunun yanısıra, kontrolü ve müzakerelerin sonuçlandırılması olarak ortaya konmuştur. Komite aynı zamanda AB ile ilişkiler konusunda halkı bilgilendirme görevini üstlenmiştir.

MACARİSTAN:Müzakere sürecinde en yetkili kurum olarak, Dışişleri Bakanlığı Entegrasyon ve Dış Ekonomik İlişkiler Müsteşarlığı görevlendirilmiştir.

MALTA: Adaylık ve müzakere sürecinde en yetkili kurum hükümete bağlı olarak oluşturulan AB Ortaklık Komitesi Kabinesi olarak belirlenmiştir. Bakanlardan oluşan kabine, başbakanın başkanlığında çalışmıştır.

POLONYA: Avrupa Birliği ile ilgili işlerden sorumlu bir bakanlık kurulmuştur. Müzakere sürecinde en yetkili kurum olarak Avrupa Entegrasyonu Komitesi-Avrupa Sekreterliği görevlendirilmiştir. Müzakere  sürecinin koordinasyonu da aynı kurum tarafından yürütülmüştür. Söz konusu komiteye Avrupa işlerinden sorumlu bakan başkanlık etmiştir

SLOVENYA: Avrupa işlerinden sorumlu devlet bakanlığı bulunmaktadır.Müzakere sürecinden ve koordinasyonundan sorumlu kuruluş, Avrupa İşleri Hükümet Ofisi olarak belirlenmiştir. Müzakere çalışmaları ofisin bünyesinde yer alan Müzakere Departmanı tarafından yürütülmüştür.