Azerbaycan'ın asırlık devlet adamı
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Aralık 12, 2003 22:10
Azerbaycan eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, 10 Mayıs 1923 tarihinde Nahcivan'da dünyaya geldi.
Demiryolu işletmesinde çalışan Alirza (Alirıza) ile İzzet Hanım'ın 4. çocuğu olan Aliyev'in 4 erkek, 3 kızkardeşi vardı.
Cumhurbaşkanlığı adına açılan www.prezident.az sitesinden alınan bilgilere göre, Azerbaycan Sanayi Enstitüsü'nde sürdürdüğü mimarlık öğrenimini 1941'de, İkinci Dünya Savaşı nedeniyle yarım bırakan Aliyev, ordudaki görevi sırasında tümgeneralliğe kadar yükseldi, yüksek öğrenimini ise daha sonra Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin Tarih bölümünü bitirerek, tamamladı.
Azerbaycan Devlet Güvenlik Komitesi (KGB) Başkan Yardımcılığına 1964'de getirilen Haydar Aliyev, 1967'de de bu kurumun başkanlığına yükseldi.
AZERBAYCAN KGB'SİNDE İLK AZERİ TÜRK
Aliyev'in generallik rütbesini alması ve Azerbaycan KGB'sinde en üst düzeyde göreve getirilmesi, Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti'nde ilk kez bir Azeri Türkünün bu görevlere yükselmesi açısından önem taşıyordu.
Askerlik hayatına Temmuz 1969'da nokta koyan Aliyev, hemen ardından Azerbaycan Komünist Partisi Merkezi Komitesi Birinci Sekreterliğine seçildi.
POLİTBÜRO ÜYESİ
Fiili olarak Moskova'ya bağlı Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti'nin başkanlığı kabul edilen bu görevini yaklaşık 14 yıl sürdüren Aliyev, 1982'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkezi Komitesi Siyasi Bürosu'na (Politbüro) üye seçilerek, Moskova'ya gitti.
Haydar Aliyev, Moskova'da Kasım 1987'ye kadar sürdürdüğü görevi sırasında, SSCB Bakanlar Kurulu Başkanı'nın Birinci Yardımcılığı'na kadar yükseldi.
Yaklaşık 20 yıl SSCB Yüksek Sovyeti (parlamento) üyeliğinde bulunan Aliyev, parti içinde karşılaştığı sorunlar nedeniyle 1987'de Politbüro'dan ve Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcılığı'ndan istifa etti.
Sovyet Kızılordusu'nun Ocak 1990'da Bakü'de yaptığı katliama sert tepki gösteren Aliyev, Moskova'da yabancı basına açıklama yaparak olayı kınadığını belirtti.
BAĞIMSIZLIKTAN SONRA
Azerbaycan'ın bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Nahcivan'a dönen ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nde milletvekili seçilen Aliyev, Nahcivan Parlamentosu'nun başkanlığına getirildi.
Komünist Parti'den 1991'de istifa eden Aliyev, aynı dönemde Nahcivan Parlamentosu Başkanlığı görevi nedeniyle Azerbaycan Parlamentosu'nun Başkan Yardımcılığı görevini de yürüttü.
Ermenistan'ın, Rus birliklerinin desteğiyle Azerbaycan'a saldırmasıyla başlayan Azeri-Ermeni çatışmaları sürerken, ülkedeki askeri isyan belirtileri ve karışıklıkların artması üzerine Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey başta olmak üzere dönemin yöneticileri Aliyev'i Bakü'ye davet etti.
Azerbaycan Milli Meclisi'nin 15 Haziran 1993 tarihli toplantısı sırasında Milli Meclis Başkanı seçilen Aliyev, 24 Haziran 1993'den itibaren de Elçibey'in Nahcivan'a gitmesi nedeniyle Cumhurbaşkanlığı görev ve yetkilerini üstlendi.
Aliyev, Azerbaycan topraklarını işgal etmeye devam eden Ermenistanile Mayıs 1994'te Kırgızistan'ın başkentinde "Bişkek Protokolü"nü imzalayarak, iki ülke arasındaki sıcak savaşın bir ateşkes anlaşmasıyla son bulmasını sağladı.
CUMHURBAŞKANLIĞINDA 2. DÖNEM
Azerbaycan'da 11 Ekim 1998'de yapılan seçimlerde de başarı kazanarak ikinci kez cumhurbaşkanı seçilen Aliyev, devlet kademelerinde çeşitli değişiklikler yaparken, başta Azeri mültecilere gönderilen yardımların dağıtılması konusu da dahil olmak üzere zaman zaman ayyuka çıkan yolsuzluk söylentilerinin üzerine gitti.
Aliyev, çeşitli konuşmalarında ülkenin geçiş döneminde bulunduğunu vurgulayarak, bu nedenle hala çözülememiş sorunların bulunmasının normal olduğunu ifade ederek, istikrar ve halkın refahının artırılmasını amaçlayan ekonomik gelişmeye öncelik verdiklerini dile getirdi.
ATATÜRK BARIŞ ÖDÜLÜ SAHİBİ
Cumhurbaşkanlığının ikinci döneminin başlangıcında rahatsızlanan ve Ankara'da GATA'da bir süre tedavi gören Aliyev, "Kafkasya'da istikrarın sağlanması için attığı adımlar ve dünya barışına verdiği hizmetler" nedeniyle 1999 Atatürk Barış Ödülü'ne layık görüldü.
SAĞLIK SORUNLARI
NATO'nun 50. yıldönümü kutlamalarına katılmak için gittiği Washington'da Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan ile biraraya gelen ve Ermenistan-Azerbaycan sorununun barış yoluyla çözümünde "olumlu" sinyaller veren Aliyev, bu süreçte "açık kalp ameliyatı" geçirdi.
Aliyev, ABD'de geçirdiği operasyonun ardından uzun bir süre çalışmalarına ara vererek Antalya'da dinlendi.
Aliyev, son olarak 21 Nisan'da Cemşid Nahcivansky Askeri Lisesi'nin 30. yıldönümü nedeniyle Respublika Sarayı'nda düzenlenen törende yaptığı konuşma sırasında iki kez rahatsızlık geçirerek, kürsüden ayrılmak zorunda kaldı.
Daha sonraki süreçte, 3 Mayıs'ta Ankara'ya giden Aliyev, GATA'da yaklaşık bir hafta devam eden muayene ve tedaviden sonra Bakü'ye döndü.
Aliyev, son olarak 8 Temmuz'da muayene olmak amacıyla GATA'ya gitti.
Aliyev'in sağlığı ile ilgili çeşitli söylentiler de bu dönemden sonra hız kazandı. Yine aynı dönemde Rus internet gazetelerinde Aliyev'in yaşamını yitirdiğine dair çıkan haberler üzerine Gürcistan parlamentosunun "yas ilan etmesi ve saygı duruşunda bulunması", Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze'nin Aliyev'in tedavisi GATA'da sürdüğü sırada, 1 Ağustos'ta "Aliyev için başsağlığı dilemesi" bu konuda yaşanan ilginç gelişmeler arasında yerini aldı.
Aliyev, ABD'de tedavi gördüğü sırada, ülkesinde 15 Ekim'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden bir süre önce, oğlu İlham Aliyev lehine adaylıktan çekilmişti.
Eşi Zarife Aliyev'i 1985'de kaybeden Aliyev'in bir oğlu, bir kızı ve 6 torunu bulunuyor.
Cumhurbaşkanlığı adına açılan www.prezident.az sitesinden alınan bilgilere göre, Azerbaycan Sanayi Enstitüsü'nde sürdürdüğü mimarlık öğrenimini 1941'de, İkinci Dünya Savaşı nedeniyle yarım bırakan Aliyev, ordudaki görevi sırasında tümgeneralliğe kadar yükseldi, yüksek öğrenimini ise daha sonra Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin Tarih bölümünü bitirerek, tamamladı.
Azerbaycan Devlet Güvenlik Komitesi (KGB) Başkan Yardımcılığına 1964'de getirilen Haydar Aliyev, 1967'de de bu kurumun başkanlığına yükseldi.
AZERBAYCAN KGB'SİNDE İLK AZERİ TÜRK
Aliyev'in generallik rütbesini alması ve Azerbaycan KGB'sinde en üst düzeyde göreve getirilmesi, Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti'nde ilk kez bir Azeri Türkünün bu görevlere yükselmesi açısından önem taşıyordu.
Askerlik hayatına Temmuz 1969'da nokta koyan Aliyev, hemen ardından Azerbaycan Komünist Partisi Merkezi Komitesi Birinci Sekreterliğine seçildi.
POLİTBÜRO ÜYESİ
Fiili olarak Moskova'ya bağlı Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti'nin başkanlığı kabul edilen bu görevini yaklaşık 14 yıl sürdüren Aliyev, 1982'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkezi Komitesi Siyasi Bürosu'na (Politbüro) üye seçilerek, Moskova'ya gitti.
Haydar Aliyev, Moskova'da Kasım 1987'ye kadar sürdürdüğü görevi sırasında, SSCB Bakanlar Kurulu Başkanı'nın Birinci Yardımcılığı'na kadar yükseldi.
Yaklaşık 20 yıl SSCB Yüksek Sovyeti (parlamento) üyeliğinde bulunan Aliyev, parti içinde karşılaştığı sorunlar nedeniyle 1987'de Politbüro'dan ve Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcılığı'ndan istifa etti.
Sovyet Kızılordusu'nun Ocak 1990'da Bakü'de yaptığı katliama sert tepki gösteren Aliyev, Moskova'da yabancı basına açıklama yaparak olayı kınadığını belirtti.
BAĞIMSIZLIKTAN SONRA
Azerbaycan'ın bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Nahcivan'a dönen ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nde milletvekili seçilen Aliyev, Nahcivan Parlamentosu'nun başkanlığına getirildi.
Komünist Parti'den 1991'de istifa eden Aliyev, aynı dönemde Nahcivan Parlamentosu Başkanlığı görevi nedeniyle Azerbaycan Parlamentosu'nun Başkan Yardımcılığı görevini de yürüttü.
Ermenistan'ın, Rus birliklerinin desteğiyle Azerbaycan'a saldırmasıyla başlayan Azeri-Ermeni çatışmaları sürerken, ülkedeki askeri isyan belirtileri ve karışıklıkların artması üzerine Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey başta olmak üzere dönemin yöneticileri Aliyev'i Bakü'ye davet etti.
Azerbaycan Milli Meclisi'nin 15 Haziran 1993 tarihli toplantısı sırasında Milli Meclis Başkanı seçilen Aliyev, 24 Haziran 1993'den itibaren de Elçibey'in Nahcivan'a gitmesi nedeniyle Cumhurbaşkanlığı görev ve yetkilerini üstlendi.
Aliyev, Azerbaycan topraklarını işgal etmeye devam eden Ermenistanile Mayıs 1994'te Kırgızistan'ın başkentinde "Bişkek Protokolü"nü imzalayarak, iki ülke arasındaki sıcak savaşın bir ateşkes anlaşmasıyla son bulmasını sağladı.
CUMHURBAŞKANLIĞINDA 2. DÖNEM
Azerbaycan'da 11 Ekim 1998'de yapılan seçimlerde de başarı kazanarak ikinci kez cumhurbaşkanı seçilen Aliyev, devlet kademelerinde çeşitli değişiklikler yaparken, başta Azeri mültecilere gönderilen yardımların dağıtılması konusu da dahil olmak üzere zaman zaman ayyuka çıkan yolsuzluk söylentilerinin üzerine gitti.
Aliyev, çeşitli konuşmalarında ülkenin geçiş döneminde bulunduğunu vurgulayarak, bu nedenle hala çözülememiş sorunların bulunmasının normal olduğunu ifade ederek, istikrar ve halkın refahının artırılmasını amaçlayan ekonomik gelişmeye öncelik verdiklerini dile getirdi.
ATATÜRK BARIŞ ÖDÜLÜ SAHİBİ
Cumhurbaşkanlığının ikinci döneminin başlangıcında rahatsızlanan ve Ankara'da GATA'da bir süre tedavi gören Aliyev, "Kafkasya'da istikrarın sağlanması için attığı adımlar ve dünya barışına verdiği hizmetler" nedeniyle 1999 Atatürk Barış Ödülü'ne layık görüldü.
SAĞLIK SORUNLARI
NATO'nun 50. yıldönümü kutlamalarına katılmak için gittiği Washington'da Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan ile biraraya gelen ve Ermenistan-Azerbaycan sorununun barış yoluyla çözümünde "olumlu" sinyaller veren Aliyev, bu süreçte "açık kalp ameliyatı" geçirdi.
Aliyev, ABD'de geçirdiği operasyonun ardından uzun bir süre çalışmalarına ara vererek Antalya'da dinlendi.
Aliyev, son olarak 21 Nisan'da Cemşid Nahcivansky Askeri Lisesi'nin 30. yıldönümü nedeniyle Respublika Sarayı'nda düzenlenen törende yaptığı konuşma sırasında iki kez rahatsızlık geçirerek, kürsüden ayrılmak zorunda kaldı.
Daha sonraki süreçte, 3 Mayıs'ta Ankara'ya giden Aliyev, GATA'da yaklaşık bir hafta devam eden muayene ve tedaviden sonra Bakü'ye döndü.
Aliyev, son olarak 8 Temmuz'da muayene olmak amacıyla GATA'ya gitti.
Aliyev'in sağlığı ile ilgili çeşitli söylentiler de bu dönemden sonra hız kazandı. Yine aynı dönemde Rus internet gazetelerinde Aliyev'in yaşamını yitirdiğine dair çıkan haberler üzerine Gürcistan parlamentosunun "yas ilan etmesi ve saygı duruşunda bulunması", Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze'nin Aliyev'in tedavisi GATA'da sürdüğü sırada, 1 Ağustos'ta "Aliyev için başsağlığı dilemesi" bu konuda yaşanan ilginç gelişmeler arasında yerini aldı.
Aliyev, ABD'de tedavi gördüğü sırada, ülkesinde 15 Ekim'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden bir süre önce, oğlu İlham Aliyev lehine adaylıktan çekilmişti.
Eşi Zarife Aliyev'i 1985'de kaybeden Aliyev'in bir oğlu, bir kızı ve 6 torunu bulunuyor.