Aynı yerde dört hortum
Güncelleme Tarihi:
ABD’de hortum sezonunun zirvesinde, son 10 yılın en ölümcül doğal afetlerinden biri yaşandı. Amerikalı yetkililer günler öncesinden bilinmesine rağmen okulları zamanında tahliye edemediler. Okullarda mahsur kalan öğrenciler hayatını yitirdi. 320 kilometreye varan rüzgarın yerle bir ettiği eyalette kayıp sayısı önce 51, sonra 91 olarak açıklandı ancak daha sonra bu rakam '7'si çoçuk en az 24' olarak düzeltildi. Hortumun dümdüz ettiği Moore kasabası, 3 Mayıs 1999'da da benzer bir felakete maruz kalmış, olayda 36 kişi hayatını kaybetmişti.
ABD Ulusal Meteoroloji Dairesi Fırtına Tahmin Merkezi, önceki gün yerel saatle 14.45’te (TSİ 22.45), Teksas’ın kuzeyindeki Oklahoma eyaletinin 55 bin nüfuslu Moore kasabasını 16 dakika sonra şiddetli bir hortumun vuracağını açıkladı.
 |
Hortum, Moore kasabasını 14 yıl önce de vurmuştu |
Hortumun kasabaya ulaşmasına 5 dakika kala uyarıda kullanılan dil daha da sertleştirildi. Oklahoma, Teksas’ın iç kesimlerinden başlayıp Güney Dakota’ya uzanan “Hortum Yolu” üstünde bulunduğundan bu afete alışkın bir yer.
Üstelik hortum uyarıları ortalama 10 dakika önce yayınlanırken, bu kez 16 dakika önce gelmişti. Ancak bu defa kırsal kesimdeki açık alanlarda korunaklı inşa edilen binalar yerine, bodrum bile yapılmayan kasaba hortuma hedef oldu ve ölü sayısı bu yüzden arttı. Bölgenin zemini sert olduğundan inşaat maliyeti artıyor, kasabada evlere bodrum bile yapılmıyor.
HORTUM FELAKETİNDEN SONRA OKLAHOMA / FOTO GALERİ
İKİ OKUL, BİR HASTANE
Moore’da mahalleler dümdüz oldu, iki okul ve bir hastane yıkıldı, trafoların ve enerji nakil hatlarının patlamasıyla yangınlar çıktı. Bir okulda öğrenciler tahliye edilmeye başlanmıştı. Geride üç, iki ve birinci sınıflar kalmıştı. Öğrencilerin çoğu şimdi öldü. En büyüğü 9 yaşındaki çocukların cesedi enkazdan çıkarılırken, aileleri kurtarma çalışmalarını gözleri yaşlı izledi. Hızı saatte 320 km’ye varan rüzgâr, otomobilleri ve büyükbaş hayvanları füze gibi kilometrelerce öteye fırlattı. Bir çiftçi, “Atlarım havada uçtu” derken geride 80 atından bir tanesi bile kalmadı. Eyalet başkenti Oklahoma City’de de hortum uyarı sirenleri 3 kez çaldı, bölgenin en işlek otoyolu acil müdahale araçları dışında trafiğe kapatıldı.
BÜYÜK AFET
60’ı çocuk 240’ı aşkın yaralı hastaneye kaldırıldı. Ölü sayısında ise önce 51, sonra 91 ve dün son olarak “7’si çocuk en az 24” açıklaması yapıldı. Bazı cesetlerin kargaşada iki kez sayıldığı bildirildi. Moore Belediye Başkanlığı ofisinden “Bizim için dua edin” diye açıklama yapıldı. “Büyük afet” ilan eden ABD Başkanı Obama, bölgeye federal yardım gönderilmesi talimatını verdi. 35 bin kişi hâlâ elektriksiz ve susuz. Avrupalı liderlerin yanısıra Papa Francesco da taziye ve destek mesajı yayınladı.
.jpg)
320 km hızla ABD’nin imajını ezdi geçti
ABD’nin Oklahoma eyaletini vuran hortum, ülkenin imajına da darbe indirdi. Hortum son iki yılın en şiddetlisi olsa da;
En çok hasarın meydana geldiği Moore kasabası 1998’den beri üç şiddetli hortumun daha hedefi olmasına rağmen, fırtına sığınağı gibi önlemler zorunlu tutulmamıştı.Uzmanlar hortumun kasabaya ulaşmasından 16 dakika önce uyarı yayınlanmasına karşın okullarda çok sayıda çocuk öldü.Yetkililer ölü sayısını önce 51, sonra 91 olarak açıkladılar. Bu sayı “en az 24” diye düzeltildi.
Felaketin ortak rotası
Oklahoma eyaletinin Moore kasabasına 3 Mayıs 1999 (kırmızı), 8 Mayıs 2003 (mavi) ve 20 Mayıs 2013’te vuran hortumların rotası hemen hemen aynı.
Enerjisi Hiroşima’nın 600 katı
ABD’nin Ortabatı bölgesinde hortumlar nisan-mayıs aylarında sık sık görülse de, bunların ancak yüzde 1’i önceki günkü kadar yıkıcı oluyor.
Hortumların oluştuğu bölge ve temel karakteristikleri genel hatlarıyla biliniyor, ama rotaları öngörülemiyor. Ama daha fazla fırtına sığınağı inşa edip uyarı sistemini geliştirerek can kayıplarını azaltmak mümkün.
Uzmanların son tespitlerine göre hortum, Fujita ölçeğine göre en şiddetli kademe olan EF5 kategorisine giriyor.
Bilim insanlarına göre yaklaşık bir saat süren 3 km genişliğindeki hortum sırasında kent üzerinde ortaya çıkan enerji, 2’nci Dünya Savaşı’nda ABD’nin Hiroşima’ya attığı atom bombasının yaydığının en az 8 katı. 600 katı diyen uzmanlar da var.
1500 TÜRK YAŞIYOR Meteorolojik afetin vurduğu Oklahoma eyaletinde yaşayan Türk vatandaşlarıyla üye oldukları sivil toplum örgütleri de felaketzedeler için düzenlenen yardım kampanyalarına destek verdi. Oklahoma Türk-Amerikan İşadamları Derneği Başkanı Abdülkadir Akkuş, bölge halkı için acil ihtiyaç duyulan, su, battaniye, çocuk bezi ve yiyecek için yardım kampanyası başlattıklarını söyledi.
Akkuş, "Hortum bize 10 mil uzaklıkta gerçekleşti. Biz yolculuk sırasında hortumun bir ara etkisinde kaldık. Ani bastıran yağmur neticesinde hiçbir yeri göremiyorsunuz. Hortumun, nereden gelip nereye gideceği de belli olmadığından önlem almak veya kaçmak da elde değil" dedi.
Oklahoma Eyalet Üniversitesi öğretim üyesi ve Oklahoma Türk-Amerikan Derneği Başkanı Prof. Dr. Dursun Delen de bölgede 1500 civarında Türk'ün yaşadığını belirterek, olaydan zarar gören Türk ailesi bulunmadığını söyledi.
Yine o yol
EF5 şiddetindeki hortumlar, saatte 376 km’ye ulaşan rüzgârlarıyla evleri temelinden söküp otomobilleri 100 m uzağa fırlatabiliyor. EF4 şiddetindeki hortumlarda rüzgâr hızı saatte 270 ile 320 km arasında oluyor.
Moore kasabası, 1999’da da EF5 kategorisinde bir hortumla yıkılmış, 40 kişi ölmüş, binlerce ev yıkılmış, 1.3 milyar dolarlık hasar meydana gelmişti. Bu, kasabayı 1998’den beri vuran dördüncü hortum oldu. 2011’de Missouri’nin Joplin kentini vuran EF5 şiddetindeki hortum 161 can almıştı. Uzmanlar son hortumun, 1999’daki ile neredeyse aynı rotayı izlediği ve bunun sıradışı bir durum olduğunu açıkladı.
Nasıl oluşuyor
Kuzeydeki Rocky Dağları’ndan gelen kuru ve soğuk havanın, güneydeki Meksika Körfezi’nden gelen ılık ve nemli tropik havayla buluştuğu yerlerde, gökgürültülü fırtınalar oluşuyor. Bu fırtınalara giren rüzgâr, bir huni oluşturuyor. Ortada oluşan çok düşük basınçlı bölge daha çok havayı çekiyor ve giderek güçleniyor.
Hortum, gökten yere uzanan bir sütuna benzer şekilde döne döne dar bir alanı görece kısa bir süre için vurup gökyüzüne doğru kayboluyor.
Megafondaki umut
Arama-kurtarma çalışmaları gece de sürdü. Hava soğuyunca aileler yakınlardaki kiliselerde beklemeye başladı. St. Andrews kilisesine ara ara gelen bir yetkili, kurtarılan çocukların isimlerini megafonla okudu. Kendi çocuğunun ismi okunan aileler sevince boğulurken, ötekilerin bekleyişi sürdü.
Dondurucuda can verdiler
KFOR’un haberine göre dört kişilik biri aile, hortum yaklaşınca bebekleriyle evlerindeki dondurucunun içine sığındı ve hepsi orada can verdi. Plaza Towers İlkokulu’nda bir öğretmen ise hortum vurduğunda 6 öğrencisinin üzerine kapanarak onları korudu. Kendisi ağır yaralandı.
