AYM'den kelepçe tazminatı
Güncelleme Tarihi:
ANAYASA Mahkemesi (AYM), Konya’da sivil giyimli polis memurlarının kimlik sormaları üzerine çıkan tartışmada kelepçelenerek polis merkezine götürülmesi sırasında el bileklerinde sıyrık ve yaralanma meydana gelen ve üç gün iş göremez raporu alan M.U. adlı vatandaşın bireysel başvurusunu kabul etti. AYM, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlal edildiğine, vatandaşa net 20 bin lira manevi tazminat ödenmesine ve polisler hakkında soruşturma yapılmasına karar verdi.
AYM, ihlal kararının bir örneğini ‘insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlali sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama (soruşturma) yapılmak üzere’ Konya Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderdi. AYM’nin örnek kararı, keyfi ve yaralayan gözaltı uygulamalarına kırmızı kart anlamına gelirken, mağdur olan vatandaşlara da tazminat yolunu açıyor. AYM’nin 3 Nisan tarihinde oybirliğiyle alınan kararında özetle şöyle denildi:
TEK BAŞINA KELEPÇE KÖTÜ MUAMELE DEĞİL AMA
“Tek başına kelepçe takılması eylemi her olayda kötü muamele olarak nitelendirilemeyecek olmakla birlikte başvurucunun el bileklerinde meydana gelen yaralanmanın boyutu polis memurunun başvurucuya karşı kullanmış olduğu ‘Seninle görüşeceğiz, seni böyle bırakırsam, kelepçesiz karakola götürmeden gönderirsem’ şeklindeki ifade ile birlikte değerlendirildiğinde kelepçelemenin başvurucunun küçük düşürülmesi ve başvurucuya bir nevi ders verilmesi amacıyla ve kasıtlı olarak vücut bütünlüğüne zarar verecek şekilde gerçekleştirildiği izlenimi oluşturmaktadır.
YARALANMA VAR
Somut olayda, adli sürece konu olayın meydana geliş koşullarının ve maddi gerçekliğin tespit edilmesi yönünde derhâl soruşturma işlemlerine başlanarak delillerin toplandığı anlaşılmaktadır. Tespit edilen somut olayın meydana geliş koşulları kapsamında, kamu görevlileri tarafından gerçekleştirilen bir kuvvet kullanımı ve bunun karşısında başvurucuda meydana gelen bir yaralanma söz konusudur.
Başvurucunun yaralanmasına kendisinin sebep olmuş olabileceği ihtimaline binaen soruşturma makamları tarafından kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiği anlaşılmaktadır. Yapılan inceleme kamu görevlileri tarafından uygulanan kuvvet kullanımının koşullarının oluşup oluşmadığı, kuvvet kullanımının zorunlu olup olmadığı ve kuvvet kullanımı zorunlu ise bu zorunlu sınırın aşılıp aşılmadığı yönünde bir değerlendirme içermemektedir. Bu kapsamda soruşturmanın kötü muamele iddialarının gerektirdiği derinlikte yürütülme gerekliliğini sağlamadığı anlaşılmaktadır.
ETKİLİ CEZA SORUŞTURMASI YOK
Sonuç olarak başvurucuya karşı insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele oluşturan eylemlere yönelik olarak sorumluların belirlenmesi ve gerekiyorsa cezalandırılması yönünde etkili bir ceza soruşturması yürütülmediği sonucuna ulaşılmıştır. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 17. maddesinin üçüncü fıkrasında güvence altına alınan insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının maddi negatif yükümlülük ve etkili soruşturma usul boyutunun ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.”