Ayder Yaylası’nı kurtaracak dönüşüm!

1987 yılında Bakanlar Kurulu Karar ile turizm merkezi ilan edilen Çamlıhemşin ilçesinde bulunan Ayder Yaylası, 1994 yılında Milli Park, 1998 yılında ise Doğal SİT Alanı ilan edilerek koruma altına alındı. 2006 yılında da Bakanlar Kurulu kararıyla, 'Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesi' ilan edilen Ayder Yaylasısı için bu gelişmelerin ardından yasaya göre 2 yıl içerisinde Koruma Amaçlı İmar Planı oluşturulması gerekiyordu. Ancak, aradan 21 yıl geçmesine rağmen yayla için imar planları hazırlanmadı.

YIKIM İHALESİNE KATILAN FİRMA OLMAYINCA KAÇAK YAPILAR YIKILAMADI

Koruma planlarının uygulanması halinde yapılaşma tipi ve yoğunluğunun ancak projeler dahilinde yapılabileceği Ayder Yaylası, her geçen gün doğal özelliğini yitirdi. Kaçak ve beton yapıların inşa edildiği yayla ve çevresinde yüzlerce kişi, kaçak yapılaşma ile SİT ve Milli Park yasalarına muhalefetten yargılandı. Çamlıhemşin Belediyesi Meclisi, Ayder Yaylası’ndaki 290 yapıdan 158’i hakkında, kaçak ve ruhsata aykırı olduğu gerekçesiyle yıkım kararı aldı. Kaçak ve ruhsata aykırı yapıların yıkılması için Kamu İhale Kanunu'nun ilgili maddesi uyarınca hizmet alımı yoluyla açık ihaleye çıkıldı. Ancak yıkım ihalesine katılan firma olmayınca kaçak yapılar yıkılamadı.

PROJEDE SONA GELİNDİ

5 ayrı koruma kararına rağmen kaçak yapıların yükseldiği Ayder Yaylası'nda Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından uygulanacak Kentsel Dönüşüm Projesi için 5 farklı yayla modeli hazırlandı. Yaylada, TOKİ öncülüğünde, 5 bakanlığın ortaklaşa uygulayacağı Kentsel Dönüşüm Projesi ile altyapı ve ulaşım sorunları çözülecek, dikey yerine en fazla 2 katlı yatay yapılar inşa edilecek. Proje kapsamında ilk olarak 1700 araçlık otopark ile kaplıca oteli yapılacak. Yıl sonuna doğru başlayacak kentsel dönüşüm projesinde sona gelindi. 

‘KENTSEL DÖNÜŞÜMÜ İSTİYORUZ’

Ayder'deki yapı sahipleri ve turizmciler, kentsel dönüşüm projesini desteklediklerini belirterek, projenin son halinin de kendileriyle paylaşılıp, görüşlerinin alınmasını istedi.

Yaylada turizm işletmesi bulunan Yalçın Şahin, kentsel dönüşümü beklediklerini ancak proje hakkında henüz bilgi sahibi olmadıklarını söyledi. Kendilerinin görüşlerinin alındığını anlatan Şahin, "Kentsel dönüşümü istiyoruz. Ayder'de bir düzenleme olmalı. Buraya gelen turistlerin otopark, tuvalet, konaklama, yeme içme sorunları var. Bunların hepsinin düzene girmesini istiyoruz. Ama bu çalışmalar yürütülürken buranın bilge kişileri, eski insanları dinlensin. Ayder'de hayvanların geçeceği yürüyeceği dolaşacağı yer kalmadı. Yöre halkının fikirlerin alınarak bu bölgede yaşananlarla ilgili fikir sahibi olmaları gerekiyor" dedi.

'BURADAKİ ARAZİLER BİZE ATALARIMIZDAN KALMIŞ'

Sevim Yılmaz ise Ayder'de doğup büyüdüğünü belirterek destek verdikleri kentsel dönüşüm projesinin son halinden haberdar olmadıklarını söyledi. Yılmaz, "Buradaki araziler bize atalarımızdan kalmış. Hiçbir şekilde kullanamıyoruz. Bu yıl bir salıncak koyuldu, masalar atıldı onu da kaldırdılar. Bize burada yürütülen çalışmalarla ilgili danışılmasını istiyoruz. İyi mi olacak kötü mü olacak hiç bilmiyoruz. Bize bir bilgilendirme yapılsa iyi olur" diye konuştu.

'AYDER’İ BU HALE GETİREN BİZİZ'

Yahya Soysal da "Ayder’i bu hale getiren biziz. Ayder esnafın hiçbirisi de Ayder’in bu konumundan memnun değil. O yüzden de devlet bu işe el attı. Devletten başkası da bu işi çözemez. Devletinde vatandaşını mağdur etmeyeceğine inanıyoruz" ifadelerini kullandı.

Kentsel dönüşümün nasıl yapılacağının kendilerine anlatılmasını beklediklerini söyleyen Muhammet Sarı, "Bir belirsizlik var. Kimse hiçbir bilgi verilmiyor. En basit yapılaşmanın bile nereye yapacağı belli değil. Bizlerle istişare etmelerini bekliyoruz" dedi.

PROF. DR. YÜKSEK: KENTSEL DÖNÜŞÜM ŞANS

Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Peyjaz Mimarlığı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Turan Yüksek, kentsel dönüşüm projesinin Ayder için bir şans olduğunu belirterek çalışmaların otoparkla başlamasının son derece güzel bir gelişme olduğunu söyledi.

Prof. Dr. Yüksek, "Bütün gelişmiş ülkelerin milli parklarında otopark son derece önemli ve kritik bir yer teşkil ediyor. Otoparkın yerin altında olması habitat bozulmasını da önleyeceğini düşünüyorum. Yaylayı yılda 2 milyon kişi ziyaret ediyor. 200 bine yakın araç girişi oluyor. Dolayısıyla trafik yoğunluğu var. Bu yüzden de otopark son derece önemli. Yoğun trafiğin azaltılması için yaylada hafif raylı sistem uygulanmasını öneriyoruz. Bu sistemle daha fazla yolcuyu toprağa bitkiye daha az egzoz emisyonu salınarak alana daha güvenli ve daha ekonomik olarak taşınabileceğini söyleyebiliriz" dedi.

'YAYLANIN DİĞER SORUNLARI DA ÇÖZÜLMELİ'

Ayder Yaylası'nda sadece kentsel dönüşümün yetmeyeceğini diğer sorunlarının da çözülmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Yüksek, şunları dedi:

"Ayder'de çok ciddi bir atık var. Bu atığın geri dönüştürülmesi ile ilgili biriminde çalışması gerekiyor. Bir başka konuda Ayder'de 12 ay boyunca turizm faaliyetlerinin yürütülmesine istiyorsak yaylanın ısıtma sorununu da çözmek lazım. Şu anda kömürle ısıtılıyor. Bu da kış aylarında bazı sıkıntılara sebep olabiliyor. Buradaki ısıtma probleminin de bu dönüşümle beraber planlamaya sokulması gerekir. Buradaki düzenlemeleri yaparken de yerel halkın işletme sahiplerinin yerel paydaşların mutlaka isteklerinin sorunlarının dinlenmesi ve çare aranacaksa önce mutlaka en ağır sorundan başlanarak yapılmasını tavsiye edebiliriz. Bir yanda turizm faaliyetleri diğer yanda inşaatın sürmesi mutlaka bazı aksamalara sebep olacaktır. Ziyaretçi sayısının daha düşük olduğu aylarda çalışmanın yoğunluğu mesai arttırılarak devam ettirilir, ziyaretçi sayısının yoğun olduğu zamanlarda da ziyaretçileri diğer vadilere yönlendirerek turizm aksamaları giderilebilir."

'YEREL HALK DİNLENMELİ'

Yaylada yerel paydaşlarla çok iyi bir diyalog kurulması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Yüksek, "Onların dinlenmesi sorun tespitinin sağlıklı bir şekilde yapılması gerekir. Sorun tespitinden sonra çarenin mutlaka konunun uzmanları tarafından irdelenmesi en doğru yöntemin yaylada uygulanması gerekir. Yaklaşık 15 yıl önce yaylada eko turizm ve çevresel etkileri ile ilgili çok ciddi çalışmalar yaptık. Her çalışmamızda özellikle paydaş olan yöre halkını onların dertlerini anlamayı özellikle önemsedik. Eğer hizmet oraya gidecekse mutlaka paylaşın, dinlenmesi onların da sorunun çözümüne yönelik önerilerinin planlamaya katkı sağlayacaksa çözüme dahil edilmesi gerekir. Ayder'in planlamasında mutlaka gerçek planlamacıların olması, ekolojiyi bilen toprağı bilen iklimi bilen eko turizmi bilen insan davranışlarının ekosistem üzerindeki davranışlarının olumsuz etkilerinin nasıl olabileceğini ön görebilen, yerel halkın sosyal kültürel ve ekonomik yapısıyla bağlantı kurabilen proje yöneticilerinin ve uzmanlarının buraya dahil edilmesi sağlıklı ve sürdürülebilir bir eko turizme katkı sağlayacak projeler için önemli olduğunu düşünüyorum" diye konuştu.

'AYDER'İ KİRLETTİK, REZİL ETTİK'

Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, 8 Ağustos 2017'de, katıldığı AK Parti Rize İl Başkanları Genişletilmiş İl Danışma Meclisi toplantısında, Ayder Yaylası ile ilgili, "Şu anki Ayder Yaylası bizim temsilimiz olamaz. Allah'ın bize verdiği Ayder bambaşka, ama biz Ayder'i kirlettik, rezil ettik. Ayder'i kentsel dönüşüm, değişimle şanına yakışır bir hale getireceğiz. Aynı değişim dönüşümü de Uzungöl'de yapmamız lazım" değerlendirmesinde bulunmuştu.

AYDER YAYLASI

Ayder Yaylası, Çamlıhemşin ilçesinin 19 kilometre güneydoğusunda, 1350 metre yükseklikte yer alıyor. Fırtına Deresi boyunca eşsiz doğa güzellikleri izlenerek ulaşılan Ayder Yaylası, çevresini saran çam ormanları, şelaleleri, yöresel mimarideki evleri, çiçekleri ve bu çiçeklerden elde edilen balı ve şifalı kaplıcasıyla sırtını Kaçkarlar'a dayamış, çam örtülü yamaçlarla kaplı bulunuyor. Yaz aylarında yerli ve yabancı turistler 55 derece sıcaklıktaki şifalı kaplıca suyundan yararlanıyor. Kaplıca suyunun romatizmal, iç, kadın ve cilt hastalıklarına iyi geldiği belirtiliyor. Yaylada trekking, cip safari, foto safari, kampçılık, dağcılık gibi birçok turizm aktivitesi de yapılıyor. Ünlü turizm merkezi Ayder Yaylası'nda, görüntü kirliliği oluşturduğu gerekçesiyle tartışılan, 1 Eylül'e kadar süre verilen salıncakların tamamı da kaldırılmıştı.

AYDER OTOPARK PROJESİ

Ayder Yaylası'nda, TOKİ tarafından uygulanacak Kentsel Dönüşüm Projesi, yer altı otopark inşaatı ile başlayacak. Yaylanın girişinde Kaplıca Mahallesi'nde dağ yamacının içine inşa edilecek yer altı otoparkının üzeri çimle kaplı olacak, dışarıdan görünmeyecek. Yaylaya ulaşanlar, 1700 kapasiteli katlı otoparka araçlarını bıraktıktan sonra üstteki seyir terasına çıkacak.  Ziyaretçiler, buradaki trambüslerle yayla merkezine ulaşacak. Ulaşım sorununa çözüm olarak yaylanın alt kodunda çift yönlü yeni yol yapılacak. Ayder Yaylası ve civardaki Ausor, Hüser ve Kavron yaylalarına gitmek isteyenler, bu yolu kullanacak. Yaylaya araç girişi sınırlandırılacak.