’Avusturya modeli’ arabulucular geliyor

Proje ile, boşanmadan mirasa, ufak tartışmalardan ticari anlaşmazlıklara kadar özel hukuk anlaşmazlıklarının Avusturya ve ABD’de olduğu gibi ’arabulucular’ aracılığıyla çözülmesi, bu sağlanamazsa mahkemeye gidilmesi öngörülüyor.

BAŞBAKAN Tayyip Erdoğan’ın önceki gün TBMM’de okuduğu 60. Hükümetin programındaki "mahkemesiz adalet" projesi çerçevesinde, özel hukuk anlaşmazlıkları hakime gitmeden "arabulucu" önünde çözülecek. Amerikan hukukunda da uygulanan, ancak Avusturya Federal Kanunu model alınarak hazırlanan yeni düzenleme Adalet Bakanlığı’nca tartışmaya açıldı. "Hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuk kanun tasarısı" ile getirilen yeni model şöyle:

ÖNCE ARABULUCUYA

Boşanma, nafaka, mal paylaşımı, miras, gibi her türlü özel hukuk anlaşmazlıklar hakim önüne gitmeden taraflar anlaşıp "arabulucu" (mediatör) önünde çözecek. Taraflar, başkaca bir usul öngörülmemişse, arabulucu veya arabulucuları kendileri seçecek. Arabulucu önünde uzlaşamayan taraflar daha sonra mahkemeye gidebilecekler.

ÜCRET SABİT

Taraflar, dava açılmadan önce veya davanın görülmesi sırasında aralarında anlaşıp arabulucuya gidecek. Hukuk mahkemeleri önce tarafları arabulucuya başvurmak konusunda aydınlatacak ve teşvik edecek. Aksi karar verilmedikçe, arabulucu ücreti taraflarca eşit ödenecek. Ücret, Arabulucu Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenecek.

TİCARİ DAVALAR DAHİL

Örneğin, alt komşusu ile çocuk gürültüsü, halı çırpma, balkon yıkama yüzünden tartışanlar mahkemeden önce mediatör önünde uzlaşma yolunu arayabilecekler. Ticari davalarda ise, şirket birleşme ve ayrılmalarında da taraflar isterlerse, mahkemeden önce arabulucuya gidilebilecek. Havaalanı ve baraj yapımıyla ilgili de arabulucular uzlaşma arayabilecek. Örneğin çevre arabulucuları bir baraj yapılacaksa, "Ekolojik ve yer seçimi açısından uygun mu, ırmak yataklarına zarar veriyor mu?" diye araştırma yapabilecek.

ÖZEL EĞİTİM VERİLECEK

Avukatlar, çevre mühendisleri, psikologlar, mühendisler, işletmeciler, mimarlar, biyologlar ve doktorlar gibi üniversite mezunu meslek grupları özel eğitimle arabuluculuk yapabilecekler. Bu kişiler "Arabulucu siciline" kayıtlı ofiste çalışacaklar. Mediatör önünde konuşulan konularda "gizlilik" esas olacak. Anlaşma sağlanamazsa konuşulan konular delil olmayacak. Arabulucu tanık olarak dinlenemeyecek. Gizlilik yükümlüğüne aykırı hareket ederek, bir kişinin hukuken korunan menfaatinin zarar görmesine neden olan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. Bu suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olacak. Sabıkasız, 30 yaşını doldurmuş, hukuk eğitimi almamışlar olanlar için 250 saatlik arabuluculuk özel eğitimini tamamlayıp Bakanlıkça yazılı-uygulamalı sınavda başarılı olanlar arabulucu olabilecek.

Avusturya modelinde ücret 180 Euro

ÖRNEK alınan Avusturya’da, bu modele 2004’te geçildi. Avusturya’da arabulucuya danışmanın bir saatlik maliyeti 130-180 Euro. Arabulucuların eğitim ücreti 4-8 bin Euro. Eğitim süresi ise 360 saat. Eğitim veren tam 40 kuruluş var. Avusturya’daki arabulucu sayısı ise 270.

Hizmet nasıl yürütülecek

ARABULUCUK hizmetleri, Bakanlık merkez teşkilatında Arabuluculuk Daire Başkanlığı tarafından yürütülecek. Arabuluculuk Kurulu da, Müsteşar, Hukuk İşleri Genel Müdürü, Daire Başkanı, Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu’nca mahkemelerde görev yapmakta olan 1. sınıfa ayrılmış hakimler arasından seçilecek bir hakim, Türkiye Barolar Birliği temsilcisi, Türkiye Noterler Birliği temsilcisi, Yüksek Öğretim Kurulu tarafından seçilen özel hukuk alanından üç profesör, Adalet Bakanı’nca seçilecek iki arabulucudan oluşacak. Kurul başkanı Müsteşar olacak.