Avrupa'nın petrol devleri İran yaptırımlarını umursamıyor
Güncelleme Tarihi:
Hollandalı-İngiliz petrol devi Shell'in başını çektiği Avrupa'nın petrol devleri, İran'a uygulanan uluslararası yaptırımlara rağmen ülkenin petrol piyasalarını terk etmedi hatta, ticaretini önemli ölçüde artırdı.
Hollandalı-İngiliz petrol devi Shell, Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB) ve ABD’nin uyguladığı yaptırımlara rağmen İran’dan ham petrol alımını artırmak için harekete geçti. Shell, geçtiğimiz yaz kamuya ait İran Ulusal Petrol Şirketi'nden (NIOC) en az 1.5 milyar dolarlık ham petrol alımı yaptı.
Guardian tarafından incelenen belgelere göre, Tahran rejimine karşı uygulanan yaptırımlar doğrultusunda BP ve Hindistan’ın en büyük holdinglerinden Reliance Industries, İran ile ticari işlemlerini kesti. Ancak aynı dönemde petrol ticaretine getirilen kısıtlamalara rağmen Shell, Tahran ile ticaretini artırdı.
İran'ın petrol ihracatı nükleer programın finansmanı açısından çok önemli. Shell yaptırımlara aykırı hareket etmekle suçlanmadı. Ancak NIOC ile imzalanan anlaşmanın gelecekte şirket üzerine uygulanacak siyasi baskının kaynağı bekleniyor. Küresel çapta ekonomik analizler yayımlayan IHS Global Insight'ın Ortadoğu uzmanı Sam Ciszuk, Washington’un yaptırımlara uyulup uyulmadığı konusunda firmaları mercek altına yatıracağını belirtti.
TALEP DÜŞTÜ, İNDİRİM ARTTI
İran ham petrolünün etkileri ise piyasalarda açıkça görülüyor. Shell'in ticaret birimi Stasco’nun rakamları, yaptırımlara rağmen Mayıs-Ağustos döneminde Shell’in önceki üç aya göre İran'dan ham petrol alımında 100 milyon dolarlık bir artış görüldüğüne işaret etti. Shell düşen taleple birlikte fiyatlarda görülen büyük indirimlerden de faydalanarak ham petrol alımını yüzde 27 artırdı.
Shell’in İran’da yaptığı 3 Mart tarihli alımın bilgilerine göre, yeni yaptırımların yürürlüğe girmesinden önce Stasco, indeks fiyatı üzerinden varil başına 2.85 dolar indirimle 2.1 milyon varil ham petrol aldı.
AB ve ABD’nin yaptırımlarının yürürlüğe girmesinin ardından 5 Temmuz’da ise, Shell aynı hacim, aynı petrol kalitesi ve nakliyat güzergâhı üzerinden aynı 3 Mart’ta yaptığı alım işleminin aynısını gerçekleştirdi. Ancak bu sefer, varil başına indirim oranı 5.50 doları buldu. Petrol bazlı ürünler üzerindeki talepler ve farklı şirketlerin artıma işlemlerindeki karmaşıklıklar indirim fiyatını etkiledi.
Shell, uluslararası petrol fiyatına indirim olarak gösterilen resmi satış fiyatı üzerinden İran ham petrolünü aldı ve fiyat indirimi konusunda daha sonra görüşmeler yapmadı. Şirket, Ağustos 2010'a kadar geçen 12 aylık süreçte İran’dan aynı miktarda ham petrol aldı.
TOTAL VE API DE TİCARETİNİ ARTIRDI
ABD’nin tahminlerine göre, dünyanın en büyük dördüncü petrol ihracatçısı olan İran’ın ihracatlarının yüzde 80’ini ham petrol oluşturuyor. Tahran'a uygulanan son yaptırımlar doğrudan nükleer, balistik veya füze faaliyetleriyle bankaları, sigortacıları ve İran’ın ham petrol ticaretinde yer alan nakliyatçıları ilgilendiriyor.
Yaptırımların hayata geçmesinin ardından bankalardan akreditif elde edilmesinin zorlaşması ve sigortacıların kargolar için işlem yapmaktan çekinmesi, İran petrolüne olan talebi azalttı. Ancak ticaret verileri Fransız ve İtalyan şirketlerinin de İran’dan yüksek indirimlerle petrol aldıklarını gösteriyor. Total ve API petrol şirketleri Mayıs ve Ağustos aylarında, bir önceki üç aya oranla alımlarını sırasıyla yüzde 12 ve 70 artırdı.
Fransız Total şirketinden bir yetkili, şirket verileri hakkında açıklama yapmadı ancak şunları söyledi: “Ham petrol alırken piyasa fiyatlarına uyuyoruz. Yaptırımlardan fayda sağlamak gibi bir niyetimiz yok. İran’a rafine edilmiş ürünlerin satışını durdurduk ancak AB ve ABD’nin uyguladığı yaptırımlar Fransız kanunları içinde ham petrol ticaretini etkilemiyor.”
Planet'i Facebook'ta takip etmek için: Planet'i Twitter'da takip etmek için:
http://www.facebook.com/#!/HurriyetPlanet
http://twitter.com/HurriyetPlanet