Avrupa’nın en kirli havası Iğdır'da

Dünyanın en kapsamlı hava kirliliği raporu olan her yıl İsviçre merkezli hava kalitesi teknolojisi şirketi IqAir tarafından yayımlanan 2021 Dünya Hava Kirliliği Raporu açıklandı. Rapora göre Türkiye dünyanın en kirli havasına sahip 46. ülkesi oldu. 117 ülkede 6476 şehirdeki hava kirliliği izleme istasyonlarından alınan metreküp başına düşen ince parçacıklı madde (PM2.5) yoğunluğu ölçümlerine dayanan rapora göre Ankara dünyanın en kirli 54. başkenti. 

Yapılan ölçümlerde esas vahim tablo şehir sıralamasında ortaya çıktı. Iğdır hava kirliliğinde Avrupa'nın en kirli şehri olurken Iğdır'ı Rusya’daki Krasnoyarsk ve Sırbistan’daki Novi Pazar izledi. Düzce ise Avrupa'nın en kirli beşinci şehri oldu. 

DÜNYANIN EN KİRLİ BAŞKENTİ YENİ DELHİ

2021’in en kirli beş ülkesi, Bangladeş, Çad, Pakistan, Tacikistan, Hindistan olarak sıralanırken Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi art arda dördüncü kez dünyanın en kirli başkenti oldu. Onu Bangladeş’in başkenti Dakka, Çad’daki N’Djamena, Tacikistan’ın başkenti Duşanbe ve Umman’ın başkenti Maskat takip etti. 

ABD’nin büyük şehirlerinden en kirli olanı Los Angeles oldu. Ancak şehirde 2020’ye göre hava kirliliğinde 2020’ye kıyasla yüzde 6’lık düşüş görüldü.

ÇİN'DE HAVA KİRLİLİĞİ AZALDI 

Çin’de 2021’de hava kalitesi önceki yıllara oranla iyileşti. Rapora göre Çin’deki şehirlerin yarısından fazlasında hava kirliliği geçen yıla oranla daha düşük ölçüldü. Emisyon kontrolü ve kömür santrali faaliyetinin ve diğer yüksek emisyonlu endüstrilerin azaltılmasının sayesinde son 5 yıldır hava kirliliğindeki azaltma trendi bu yıl da sürdü.

Orta ve Güney Asya 2021'de dünyanın en kötü hava kalitesine sahipti ve dünyanın en kirli 50 şehrinden 46'sına ev sahipliği yaptı. 2021 Dünya Hava Kirliliği Raporu dünyadaki şehirlerin yüzde 97’sinin Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği hava kalitesi standartlarını karşılamadığını ortaya koydu.

HAVA KİRLİLİĞİ ERKEN ÖLÜMLERE SEBEP OLUYOR

PM2.5 olarak ifade edilen havanın içerisinde bulunan ince parçacıklı madde kirliliği astım, felç, kalp ve akciğer hastalıklarına sebep oluyor. PM2.5 her yıl milyonlarca insanın erken ölmesine sebep oluyor.

Rapora dahil edilen hava kalitesi izleme istasyonlarının yüzde 44’ü devlet kurumları tarafından işletilirken geri kalanı bilim insanları, kar amacı gütmeyen kuruluşlar ve şirketler tarafından yönetiliyor.

TÜRKİYE'DEKİ TEMİZ HAVA EYLEM PLANLARI YETERLİ DEĞİL

Türkiye'de hava kirliliği ile ilgili çalışmalar yürüten Temiz Hava Hakkı Platformu yıllardır çalışmalarında PM2.5 limit değerinin belirlenmesi gerektiğini vurguluyor. Bununla ilgili halk sağlığını esas alan bilimsel çalışmalar yapıyor. Her yıl açıkladıkları ‘Kara Rapor’da Türkiye’deki hava kirliliği durumunu ve halk sağlığına olan etkilerini açıklıyor. Platform bileşenlerinden Greenpeace geçtiğimiz yıl 'Havada Kalmasın' kampanyasında PM2.5 için yönetmeliklerde limit değer belirlenmesi çağrısında bulunmuştu.  Bu yıl ise 'Havanı Koru' kampanyasıyla yetkililere hava kirliliği limitlerinin aşıldığı bölgelerde koruma bölgesi ilan edilmesi çağrısında bulunan Greenpeace Akdeniz, Türkiye’deki temiz hava eylem planlarının yeterli olmadığını belirtti.

Temiz Hava Hakkı Platformu’ndan Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Gamze Varol:

 HAVA KİRLİLİĞİ YAŞAMIMIZI TEHDİT EDİYOR

Dış ortamdaki hava kirleticileri özellikle PM2.5 bebek ve çocuklar başta olmak üzere herkesin sağlığını olumsuz etkiliyor, yaşamlarını tehdit ediyor. 2021 yılında dünyada ilk kez bir çocuğun ölüm nedenleri arasında hava kirliliğinin olduğu açıklandı. Güvenilir, kamuoyunun paylaşımına açık çevre ve sağlık verilerine erişim, hava kirliliğine karşı politika araçlarını geliştirmek için önemli. Türkiye’de kanserojen olduğu kanıtlanmış PM 2.5 ölçümleri çok kısıtlı, evrensel standartları karşılayan bir limit değere sahip mevzuat henüz yürürlükte değil. IqAir raporundaki veriler ise hava kirliliğinin kronikleştiği kentlerimizin Avrupa’nın en kirlisi olduğunu gösteriyor. Buralarda yaşayan insanların sağlık riski katsayısı oldukça yüksek. Bilim insanları bu kirliliğin sebep olduğu sağlık sorunlarının Türkiye’deki boyutunu, ölüm ve kronik hastalık verilerine erişimde sorunlar olması nedeniyle kamuoyu ile paylaşamıyor; hava kirliliğine bağlı hastalık yükü, önlenebilir erken ölüm hesaplamalarını artık yapamıyor.

Greenpeace Akdeniz İklim ve Enerji Proje Sorumlusu Gökhan Ersoy:

LİMİTLERİN AŞILDIĞI İLÇELER KORUMA BÖLGESİ İLAN EDİLMELİ

Geçtiğimiz yıl 91 bin kişi temiz hava kampanyamıza destek verdi ve birlikte partikül maddeler ‘havada kalmasın’, limit değerler belirlensin talebiyle yetkilileri harekete geçmeye davet ettik. IqAir raporunda Avrupa’nın en kirli kentlerine ev sahipliği yaptığımızı gösteren bulgular da bu talebi doğrular nitelikte. Bakanlığın bu talebe kayıtsız kalmaması olumlu bir gelişme olsa da bugünün ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılamıyor. DSÖ limitleri ile karşılaştırdığımızda aradaki fark çok yüksek olduğu gibi 2020 itibari ile yıllık 20 mikrogram limit değere göre politikalarını düzenleyen AB standartları ile de uyumlu değil. Yönetmelik yürürlüğe girmeden PM 2.5 için geçiş takvimindeki hedef limit değerleri güncellemeliyiz. Böylece düzenli limit aşımlarının yıllardır gerçekleştiği ilçelerde koruma bölgesi ilan etmek için evrensel standartları referans alacak bir kıstasa sahip olabilir ve havamızı koruyabiliriz.