Avrupalılara göre Mars’ta suyun izleri bulundu!

Avrupalıların ‘Mars Express’ uydusu sansasyonel bir keÅŸif yaptı: KomÅŸu gezegenin üzerinde su buzu var. Dünyaya gönderilen üçboyutlu fotoÄŸraflarda ayrıca kurumuÅŸ akarsu yatakları ve tuhaf yanardaÄŸ ağızları da dikkat çekiyor.‘Mars araÅŸtırmalarının zirvesine oturduk’ diyen Avrupalı araÅŸtırmacılar, elde ettikleri çok sayıda veriyi deÄŸerlendirmeye baÅŸladı ve gizemli gezegenin sanki uyandığını belirttiler.Avrupalı astronomlar Almanya’nın Darmstadt kentinde, Noel’den bu yana Kızıl Gezegenin etrafında dönen Mars Express uydusunun görüntülerini sundular. FotoÄŸraflar milyarlarca yıl önce Mars’ın üzerinde büyük su kütlelerinin bulunduÄŸunu kanıtlamakta. Ama hepsi bu deÄŸil. Esa araÅŸtırmacıları özel bir enstrümanla yapılan ölçümlerin, Mars’ta bugün bile hala önemli miktarda suyun varlığına iÅŸaret ettiÄŸini açıkladılar. Bu iki önemli açıklamanın ardından ise Esa danışmanı Edelgard Bulmahn ‘Avrupa bu sonuçlarla, Mars araÅŸtırmalarının zirvesine oturdu’ diye konuÅŸtu. Oysa Mars’an inmesi beklenen ‘Beagle 2’ kapsülünün kaybolmasından sonra Avrupa’nın Mars misyonu birçokları için yüzde elli baÅŸarısız olarak kabul edilmiÅŸti. Bu arada Amerikalılar Mars’a inen ‘Spirit’ sondasının zaferini kutluyorlardı. Ne var ki Spirit sondasında ÅŸu sıralar bazı teknik sorunlar yaÅŸanırken, Mars Express uydusu hala heyecan verici bilgiler ve fotoÄŸraflar göndermeye devam ediyor. Mars görüntüleniyorMars’tan elde edilen yeni bilgilerde, Fransız astrofizikçi Jean-Pierre Bibring ve Alman jeolog Gerhard Neukum’un önemli katkıları bulunuyor. Bibring, enfraruj spektrometresiyle Mars’ın üzerindeki su buzunu doÄŸrudan doÄŸruya kanıtlamaya baÅŸardı. Amerikalıların ‘Mars Odyssey’ sondasıyla yapılan benzer ölçümler bilim dünyasınca tartışmalı bulunmuÅŸtu. Neukum ise Mars’tan bugüne kadar elde edilemeyen bir çözünürlükle peÅŸ peÅŸe görüntü alan süper kameranın buluşçusu. Ãœstelik fotoÄŸraflar bilgisayarda iÅŸlendikten sonra izleyiciye sanki Mars’ın üzerinde geziniyormuÅŸ duygusunu veriyor.Åžimdiye dek 100 gigabaytın üzerinde veri alındı. Özel kamera ise Fransa, Almanya, Ä°talya, Portekiz ve Avusturya’yı içine alacak kadar geniÅŸ bir alanı yani 1,8 milyon kilometrekareden daha büyük bir bölgeyi görüntüledi. Bu fotoÄŸraflar üzerinde on metrelik yapılar bile görülebiliyor. Hatta ilave objektifle daha derinlere bakıldığında küçük bir otomobil boyutundaki objeleri bile görmek mümkün. Gizemli gezegen‘Nihayet, dünyadan elde edebildiklerimizden daha iyi topografi fotoÄŸraflarına sahip olduk’ diyor Neukum. Kayaç tabakaları, tepelerdeki yükseklik farkı ve çeÅŸitli kaya türleri bulundu. ‘Gizemli gezegen sanki uyanıyor’ diyor Neukum gururla. ÖrneÄŸin ‘Albor Tholus’ yanardağının fotoÄŸrafında görülen 40km uzunluÄŸundaki bir toz bulutu, kraterin aÄŸzından, sönmüş yanardağın içine doÄŸru dört kilometre kadar uzanıyor. ‘Hecates Tholus’ yanardağının batı yamacında ise çok uzun bir süre öncesine ait bir buzulun izi görülmekte. Stereo kamera eski su kütlelerine ait çok sayıda iz buldu. Görüntülerden biri tuhaf bir tablasal tepeyi gösteriyor. Dik yamaçlarında Neukum önemli bir sonuca iÅŸaret eden izlerden söz ediyor. TaÅŸan su mu?Dağın içindeki su dışarı taÅŸarak yamacı dikleÅŸtirmiÅŸ diyor jeolog. Suyun varlığıyla ilgili diÄŸer bir kanıt ise Mars Express uydusunun 14 Ocakta göndermiÅŸ olduÄŸu fotoÄŸraf üzerinde yer alıyor. ‘Valles Marineris’ kanyonunu güneyindeki yüksek bir platonun ortasında 10x15km büyüklüğünde bir delik var ve bunun içinde bir zamanlar dev bir kayanın bulunduÄŸu sanılmakta. Neukum kayanın, üzerindeki malzemenin ağırlığından önce altındaki su yüzünden çöktüğünden emin. ‘Bu tür arazi formasyonlarını dünyada kireçli bölgelerden biliyoruz’ diyor jeolog. ‘Hellas’ havzasında dev bir yılan gibi kıvrılan kanyonda ise kurumuÅŸ bir akarsu yatağı dikkat çekiyor. Bir zamanlar bol miktarda suyun aktığı vadide geriye lacivert renginde tortullar kalmış. Tüm bu ayrıntılı gözlemler dönüp dolaşıp o önemli soruya geliyor: Mars’n atmosferi bundan 3,8 milyar yıl önce çözülmeye baÅŸladığında su nereye kayboldu? Uzayda buharlaÅŸarak yaÅŸamı da yok mu etmiÅŸti? Yoksa suyun önemli bir kısmı Mars’n derinliklerine mi gömüldü ve olası ilkel yaÅŸam biçimleri yerin altında yaşıyor olabilirler mi?Ä°ÅŸte bu bilmece galiba yeni bilgiler ışığında çözülebilecek: Spektrometre ölçümleri, sadece güney kutbunda su buzu ÅŸeklinde olsa bile Mars’ın üzerindeki su varlığını açıkça gösteriyor. Ancak Neukum, yaÅŸam iksirinin Mars’n diÄŸer bazı bölgelerinde de bulunduÄŸunu ve zaman zaman yeraltından çıktığını tahmin ediyor. Tahminle ilgili ilginç bir kanıt Esa’nın henüz yayımlamış olduÄŸu fotoÄŸraflarda gizli: Bir sıradaÄŸ formasyonunun yamacında beyaz lekeler görünmekte. Bu lekelerin kesinlikte buz olduÄŸuna inanan Neukum’un teorisine göre özellikle çok derin tabakalardaki yoÄŸun su jeotermik ısıyla dışarı taÅŸarak donmakta. Jeolog o kadar heyecanlı ki bu kuÅŸkulu alanları hemen önümüzdeki aylarda Bibring’in spektrometresiyle inceleyip ölçmek istiyor. Spiegel dergisinde yayımlanan yazıda ‘Mars’la ilgili bilgilerimiz tamamen yenilenecek’ diyor Neukum.Â