Avrupalılar

Pamukbank Fotoğraf Galerisi dünyaca ünlü bir fotoğraf ustasının dünyaca ünlü bir sergisini İstanbul'a getiriyor

20. yüzyılın en etkileyici fotoğraf sanatçılarından Henri Cartier-Bresson'un 1920'li yılların başından 1970'lere kadar uzanan elli yıllık bir süreçte çektiği fotoğraflardan oluşan ‘‘Avrupalılar-Europeans’’ başlıklı sergi bugün Darphane-i Amire'deki Sıra Odalar'da açılıyor.

Pamukbank Fotoğraf Galerisi'nin Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı işbirliğiyle gerçekleştirdiği ‘‘Avrupalılar-Europeans’’ sergisi, Cartier-Bresson'un Avrupa'yı meydana getiren halkların ortak kimliklerini ve benzerliklerini sorguladığı yaklaşık iki yüz fotoğraftan oluşuyor. Ustanın, Avrupalı olmanın ne anlama geldiğini kavrayabilmek amacıyla Portekiz'den İrlanda'ya, Norveç'ten Türkiye'ye, Yunanistan'dan İspanya'ya, tüm Avrupa'yı adım adım dolaşarak görüntülediği yaşlı kıtanın portresi, 50 yıllık bir tarihsel kesite tanıklık ediyor.

‘‘Avrupa yaşamına özgü kırılgan gerçekliğin’’ ancak o topraklar üzerinde kökler oluşturarak yakalanabileceğine inanan Cartier-Bresson, kentlerde ve kırsal kesimde yaşayan Avrupalılar'ın gündelik hayatlarında, savaşların gölgesinde, toplama kamplarında verdikleri yaşam mücadelesini, taşıdıkları ulusal kimliğin dışında kalan ortak yönlerini dile getirdiği fotoğraflarıyla, yüzyılımızın en etkileyici fotoğraf sanatçılarından biri olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.

1908 yılında Fransa'da doğan, küçük yaşta sanata ilgi duyan Cartier-Bresson, ailesinin de desteğiyle dönemin ünlü ressamlarından ders aldı. Gertrude Stein, Max Jacob, Salvador Dali, Max Ernst gibi yazar, şair ve ressamlardan, gerçeküstücülük akımından derinden etkilendi. 1929'daki bir yıllık zorunlu askerlik döneminden sonra Kamerun ve Fildişi Sahili'ne gidip bohem bir hayat süren Cartier-Bresson, ilk fotoğraf makinesini de bu dönemde edindi. Hastalanıp Avrupa'ya döndükten sonra resim tutkusu yerini artık fotoğrafa bırakmıştı. Meslek hayatı boyunca yanından ayırmayacağı Leica fotoğraf makinesiyle Doğu Avrupa ülkelerini; Fransa, İtalya ve İspanya'yı baştan aşağı dolaştı. İlk fotoğraf sergisini 1933'te açtı. 1934'te gittiği Meksika'da bir yıl kalarak, toplumun uç noktalarında yaşayan insanları ‘‘yakalayan’’ Cartier-Bresson, ardından New York'ta fotoğrafçı Walker Ewans ile bir sergi açtı. Belgesel fotoğrafçılığın usta ismi Paul Strand ile tanışıp onun yanında asistanlık yaptı. 1936'da Fransa'ya döndü. Yönetmen Jean Renoir'ın asistanı olarak yankı uyandıran filmlerin yapımında çalıştı. İki ünlü foto muhabiri, David Cappa ve David Seymour ile yaptığı işbirliği sonucunda 1947 yılında Magnum Fotoğraf Ajansı kuruldu.

II. Dünya Savaşı sırasında orduya yazılan sanatçının Film ve Fotoğraf Birimi ele geçirildi, kendisi gözetim altına alındı. Üç yıl sonra Fransa'ya dönebilen Cartier-Bresson, savaş tutuklularına yardım eden bir yeraltı örgütünde çalıştı. Savaş sona erdikten sonra ABD'yi bir uçtan diğerine gezme düşünü gerçekleştirdi. Bu arada, New York Çağdaş Sanatlar Müzesi'nde bir sergi açtı. Gezgin ruhlu sanatçı daha sonra Uzakdoğu'yu, Hindistan, Burma, Çin ve Endonezya'yı karış karış gezdi. Yaklaşık yirmi yıl daha yüzleri ve yerleri belgelemeyi sürdüren Cartier-Bresson, 1973'te ünlü Leica'sını rafa kaldırdı ve resme döndü. Bugün Paris'te yaşayan fotoğraf üstadı, Leica'sını sadece dayanamayıp insanları görüntülemeyi istediği zaman, arada sırada eline alıyor.

Fotoğrafın sanat olarak kabul görmesini sağlayan, modernist ve postmodernist fotoğrafta yüzyılın dehası sayılan Henri Cartier-Bresson'un ilk kez Paris Maison Europeenne de la Photographie'de açılan ve 90. doğum yıldönümü kutlamaları çerçevesinde çeşitli dünya metropollerinde izleyiciye sunulan ‘‘Avrupalılar’’ sergisi 30 Eylül'e dek Darphane-i Amire'de açık kalacak.