Avrupa'da sıcak hava rekorlar kırıyor! Türkiye'de 2023 kışı nasıl geçecek? '12 Ocak'a dikkat!'

İklim değişikliği, küresel sorunlar listesinde ilk sırada. Bir yanda ani ve anormal yağışlar bir yanda aşırı sıcaklıklar, ülkemiz de dahil tüm dünyayı olumsuz etkiliyor.

Örneğin sonbaharda Kasım ayının sonuna kadar pek yağış görülmedi. Adeta güz mevsimini tam yaşamadan kışa geçtik. Ancak Aralık ayında da kış sert yüzünü bir türlü göstermedi. Ne doğru düzgün yağmur yağdı ne de kar...

AVRUPA EN SICAK OCAK AYINI YAŞIYOR

Üstelik durum sadece bize özgü değil. Avrupa kıtasının geneli, tarihin en sıcak kışını yaşıyor. İngiliz The Guardian gazetesinin görüşlerine başvurduğu iklim bilimci Maximiliano Herrera, aralarında Polonya, Danimarka ve Çekya'nın da olduğu sekiz ülkede en sıcak Ocak ayının yaşandığını açıkladı.

Herrera, Ocak ayında ortalama hava sıcaklığının 1 derece olduğu Polonya'nın Korbielow bölgesinde, normalde Mayıs’ta ölçülen 19 derecenin bu yıl Ocak’ta kayıtlara geçtiğini söyledi. Ocak’ta ortalama sıcaklığın 3 derece olduğu Çekya'nın Javorník bölgesinde ise termometreler 20 dereceyi gördü. Belarus’ta da Ocak’ta normalde 0 derece dolaylarında izlenen sıcaklık Vysokaje’de yılın ilk günü 16 derece olarak ölçüldü.

Diğer yandan Almanya'da bulunan 900'den fazla ölçüm istasyonunda da 31 Aralık-2 Ocak tarihleri arasında bölgesel sıcaklık rekorları kırıldı. Yüksek sıcaklıklar Kuzey İspanya ve Güney Fransa'da da etkisini gösterdi. Örneğin Bilbao'da termometreler 24 dereceyi gördü.

Herrera bu durumu “Avrupa tarihinin en aşırı sıcaklık olayı” olarak nitelendirirken, İngiltere Meteoroloji Müdürlüğü'nde görevli Meteorolog Alex Burkill ise “Geniş bir alanda daha önce hiç görülmemiş aşırı sıcaklık söz konusu” ifadelerini kullandı.

Avrupa'da durum böyleyken ABD'de tam tersi bir süreç yaşanıyor. Aralık ayında ölümcül kar fırtınası, Kuzey Amerika'yı adeta esir aldı. Çoğu Buffalo'da olmak üzere pek çok bölge buzla kaplandı. Hayalet kente dönen yerleşim yerlerinde Amerikalılar 30 santimetreyi aşan kar kalınlığı nedeniyle evlerinden bile çıkamadı. Başta ABD olmak üzere Kanada ve Meksika'da soğuk hava nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 50'yi geçti.

TÜRKİYE’DE DE DURUM AYNI

Türkiye’de de durum pek farklı sayılmaz. Geçen yıl Eylül’ün başlarında Bolu, Kayseri, Iğdır ve Ardahan'ın yüksek kesimlerinde kar görülürken, sıcaklıklar ani bir şekilde düşmüştü. Hatta Aralık-Ocak ayları arasında 29 yıl sonra Antalya’ya ‘yol kapatan’ kar bile yağmıştı. Şimdilerde ne yağmur var ne de kar...

Peki Avrupa’ya neden kış bir türlü gelmiyor? Türkiye'ye ne zaman kar yağacak? Önümüzdeki aylarda bizi neler bekliyor?

At least seven countries saw their warmest January weather on record on New Year’s Day. https://t.co/88TMTCOIbZ

— The Washington Post (@washingtonpost) January 3, 2023

2023'te bizi nasıl bir kışın beklediğini İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Deniz Demirhan ve İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Meteoroloji Uzmanı Dr. Güven Özdemir ile mercek altına aldık.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Türkiye'de son üç ayda yağışların uzun yıl verilerine göre yüzde 40,6, geçen yıla göre de yüzde 31 azalma göstermesiyle kuraklık riski arttı. Yağışların azalmasıyla kuraklık en fazla Marmara ve İç Ege'de hissediliyor.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Türkiye'de son üç ayda yağışların uzun yıl verilerine göre yüzde 40,6, geçen yıla göre de yüzde 31 azalma göstermesiyle kuraklık riski arttı. Yağışların azalmasıyla kuraklık en fazla Marmara ve İç Ege'de hissediliyor.

ABD'DEKİ KAR FIRTINASI NEDEN YAŞANDI?

Dr. Güven Özdemir, ABD’yi etkisine alan soğuk hava dalgasının; Sibirya ile Avrasya kar örtüsünün alanını genişletmesi ve kutup girdabının zayıflamasıyla birlikte, soğukların güney enlemlere doğru salınım yapmasından kaynaklandığını söyledi. Dr. Özdemir, “Böylece soğuk hava, Amerika’ya doğru yöneldi. Şiddetli rüzgarla birlikte birkaç saat içinde kuzeybatı kesimlerinde etkili oldu. Ardından da yıkıcı ve hayatı olumsuz etkileyen dondurucu bir siklona dönüştü” dedi.

“Bu öldürücü siklonlar ve beraberinde getirdiği şiddetli kar yağışı Amerika kıtasını etkisi altına alırken Avrupa kıtasının batısında yağışlı bir havaya neden oldu” diyen Dr. Özdemir, “Doğu Avrupa’da ise soğuk ve kurak, zaman zaman da mevsim normallerinin üstünde bir hava hakimiyeti oluştu” ifadelerini kullandı.

ABD Ulusal Hava Durumu Servisi (NOAA), 50 yılda bir kez görülecek şiddette kar fırtınası ve soğuk hava dalgasının ülkenin tüm eyaletlerini etkisi altına aldığını açıkladı.

AVRUPA NE ZAMAN SOĞUYACAK?

Ocak ayında olmamıza rağmen Avrupa’nın bazı bölümlerinde sıcaklık rekorları kırılıyor. Peki ABD'yi etkileyen dondurucu siklon Avrupa'ya da ulaşır mı?

Dr. Deniz Demirhan “Bu kış, La Nina'nın etkisi altındaki üçüncü kış mevsimi... Dolayısıyla bu kış da geçen yılkine benzer olabilir” dedi ve şu bilgilerin altını çizdi:

“Üç sezon boyunca La Nina’nın devam etmesi en son 1998- 2001 arasında gerçekleşmişti. Bu yıl da Avrupa’nın farklı bölgeleri farklı şekilde etkileniyor. Güney Avrupa’da şiddetli fırtınalar beklenirken Portekiz, İspanya, Güney Fransa, İtalya ve Balkanlar'da kıtanın diğer bölgelerine göre daha sık yağmur ve kuvvetli rüzgarlar görülebilir. Özellikle İtalya'nın Venedik kenti gibi şehirlerde yaşayanlar ya da tatile gidecek olanlar sele karşı önlemlerini şimdiden almalılar. Alpler'in güney yamaçlarında kuvvetli kar yağışı olabilir.”

ABD kar ile mücadele ederken Avrupa en Ocak'ı yaşıyor. Yüksek sıcaklıklar Polonya, Çekya, Almanya, İspanya ve Güney Fransa'da da etkisini gösterdi. Örneğin Bilbao'da termometreler 24 dereceyi gördü.

TÜRKİYE’YE NE ZAMAN KAR YAĞACAK?

"Peki Türkiye'de neden bir türlü hava soğumuyor?" soruma Dr. Güven Özdemir, "Aralık ayından beri etkili olan Yüksek Basınç Blokajı nedeniyle" diye yanıt verdi ve ekledi: 

“Yüksek Basınç Blokajı, soğuk ve yağışlı havanın Avrupa’ya doğal olarak da ülkemize gelmesini engelledi. Bu nedenle Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarını kurak geçirdik. Bugün itibarıyla yağışsız ve kurak havanın en az Ocak ortasına kadar devam edeceği öngörüsü ağır basıyor. Yüksek Basınç Blokajı’nın etkisini Ocak ayının ortasından sonra kaybedeceğini şimdilik söyleyebilirim.”

Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerinde 1 Ekim 2022-3 Ocak 2023 tarihleri arasında üç büyük şehirde yağışların azaldığı da görülüyor. Ankara'da yağışlar, normale göre yüzde 36,4, İstanbul’da yüzde 51,8 ve İzmir’de yüzde 41,7 düşük ölçüldü.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerinde 1 Ekim 2022-3 Ocak 2023 tarihleri arasında üç büyük şehirde yağışların azaldığı da görülüyor. Ankara'da yağışlar, normale göre yüzde 36,4, İstanbul’da yüzde 51,8 ve İzmir’de yüzde 41,7 düşük ölçüldü.

İSTANBUL KARLA BULUŞACAK MI?

Geçen yıl Ocak ayında İstanbul adeta kara teslim olmuştu. Kentin üç ana arteri TEM, E-5 ve Kuzey Marmara Otoyolu, kış lastiği olmayan araçların karıştığı kazalarla kilitlenmişti. Araçların kıpırdamadan saatlerce beklediği yollara kar küreme araçları da giremeyince binlerce kişi mahsur kalmıştı. Peki bu yıl yine yoğun kar yağışı bekleniyor mu?

Dr. Özdemir, "Bunun için Ocak ortasından sonrasını görmek lazım" dedi ve ekledi:

"Son yıllarda İstanbul'un Ocak ayı sıcaklık değerlerine bakarsak 9-10 derece arasında değişiyor. Bugünlerde de ise 12-13 derece arasında değişkenlik gösteriyor. Dahası sıcaklıklar hafta sonu biraz daha artabilir. Kar yağması için 3-4 derecenin altını görmek lazım. O da Ocak ayı için şimdilik zor görünüyor."

12 OCAK'A DİKKAT!

Dr. Deniz Demirhan ise “Geçen yıl ülkemizde ve Avrupa’da da sıcaklıklar arttı. Yağışlar ortalamaların altındaydı ve kuraklık çok fazlaydı. Bu yıl da ortalama sıcaklıkların genel olarak ortalamaların üzerinde olması bekleniyor. Tahminler yine kurak bir kış mevsimi geçireceğimizi gösteriyor” dedi. Dr. Demirhan şu öngörünün altını çizdi: 

“Ancak bu durum tüm kış boyunca havaların soğumayacağı anlamına gelmiyor. Belirli günlerde sıcaklıklar ortalamaların altına düşse de aylık ortalamalara bakıldığında geçmiş dönemlere kıyasla yüksek olacaktır. Hava durumu günlük olarak takip edilmelidir. Özellikle de bu yıl… Ani hava koşullarının gelişebileceği, ani yağışların görülebileceği unutulmamalı. Fakat ufukta kar görünmüyor. Ama 11 Ocak itibarıyla sıcaklıkların 5-6 derece kadar düşmesini bekliyoruz. 12 Ocak tarihinde kuvvetli bir sağanak yağış ihtimali görülüyor.”

Fotoğraflar: Alamy, iStock