Avrupa sıcak hava dalgasıyla boğuşuyor.. Yüzlerce ölü var! Türkiye'yi neler bekliyor?
Güncelleme Tarihi:
Tarihi ve ölümcül bir sıcak hava dalgası Avrupa’yı kavuruyor. İspanya ve Portekiz’de yüzlerce insanın ölümüne sebep olan sıcaklıklar, orman yangınlarına da sebep olarak Fransa’da da binlerce kişiyi yerinden etti. İngiltere ise 38 dereceyi aşan sıcaklarla her geçen gün rekor tazelemeye devam ediyor ve uzmanlar sıcaklıkların 40 dereceyi aşacağını öngörüyor. Peki Avrupa bu denli kasıp kavrulurken Türkiye’yi neler bekliyor? Bu sıcak hava dalgasına karşı ne yapmalıyız?
Aşırı sıcak bu sene neredeyse tüm Kuzey Yarımküreyi kuşattı. Şu an Avrupa, yazın üçüncü sıcak hava dalgasını yaşıyor. Bu dalga orman yangınlarını körüklediği gibi, milyonlarca insanın hayatını da tehdit ediyor. Kavurucu sıcakların etkisindeki Avrupa’da sıcağın yol açtığı hastalıklar 1000’e yakın kişinin ölümüne neden oldu. Orman yangınları ise binlerce kişiyi yerinden etti.
İngiltere Meteoroloji Kurumu (Met Office), ilk kez sıcak hava dalgası ile ilgili bir kırmızı uyarı yayınladı. Uyarı, Birmingham, Oxford, Nottingham ve Londra'yı kapsıyor.
Met Office CEO'su Penelope Endersby, "41 derece sıcaklık ihtimal dışı değil" dedi. "Tahminlerde 43 derece bile var, ancak o kadar yüksek olmayacağını umuyoruz."
İngiltere’de en kötü sıcak hava dalgalarından biri 46 yıl önce yaşanmıştı. O zamanlar en yüksek sıcaklık 35,9 derece iken, şimdi 40 derece sıcaklıktan bahsediliyor. 1970’lerden bu yana iklim değişikliğinin boyutunu düşünürsek, aslında bu pek de şaşırtıcı değil.
Avrupa, bunaltıcı sıcaklıklarla mücadele eden tek yer değil. Çin’de dahil Kuzey Yarımküre’nin neredeyse tamamı bu ay rekor sıcaklıklar yaşadı. Tahminler ise aşırı sıcakların iki hafta daha devam edebileceği yönünde.
Uzmanlar aynı zamanda şehirlerin artık sıcak hava dalgalarına hazırlıklı olması gerektiğini vurguluyor. Bu; demiryollarının bükülmesini, kabloların erimesini ve elektrik kesintisini önlemek için altyapıların yenilenmesi anlamına geliyor.
Insider’a konuşan iklim fizikçisi Kai Kornhuber, “Bir sıcak dalgasının gerçekte ne anlama geldiğini, bunun plajda eğlenceli bir gün demek olmadığını, sağlık için tehlikeli olduğunu insanların bilmesi gerekiyor” dedi.
Ulusal İklim Değerlendirmesi, ABD ısı dalgalarının sıklığının 1960'lardan bu yana üç katına çıktığını ve ortalama sıcak hava dalgası mevsiminin 45 gün arttığını tespit etti. Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, gezegen genelinde benzer bir eğilim bekliyor.
Avrupa başta olmak üzere dünya sıcak hava dalgalarıyla mücadele ederken uzmanlar, Türkiye’nin de bundan nasibini alabileceği konusunda uyarıyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) tarafından yapılan tahminlere göre, hafta sonuna doğru sıcaklıklar 5 ila 10 derece yükselecek. Marmara Bölgesi'nde sıcaklıkların 35, Ege'de de bazı şehirlerde 45 dereceye kadar yükselmesi bekleniyor.
42103978
Detayları İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Dr. Deniz Demirhan ve Meteoroloji Uzmanı Dr. Güven Özdemir ile konuştuk.
RÜZGARIN KUVVETİ AZALACAK, SICAK HİSSEDİLECEK
Fas tarafından yüksek basınç sisteminin Türkiye’ye doğru hareket ettiğini ifade eden Demirhan, “Önce Avrupa’yı ziyaret edip, Portekiz ve İspanya üzerinde çok etkili oldu. İtalya ve İngiltere’yi de şu anda etkisi altına aldı ve üzerimize doğru hareket etti. Aslında son birkaç gündür sıcağın etkisini hissediyoruz ama rüzgâr çok kuvvetli olduğu için etkisi azalıyor. Ancak bugünden itibaren etkisini yoğun olarak hissetmeye başlayacağız. Çünkü rüzgârın kuvveti saatte 15 kilometreye kadar düşecek” dedi.
Özdemir ise ülkemizde kuzeyli rüzgârın etkisinin bitmesiyle birlikte sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde olacağını belirterek, “23 Temmuz itibariyle sıcaklıklar Balkanlar üzerinden Trakya, Ege ve Marmara’yı etkisi altına alacak. Daha sonraları İç Anadolu’da da sıcaklıklar hızla yükselecek. Bu bölgelerde sıcak hava dalgası etkisini gösterecek” ifadelerini kullandı.
EGE VE AKDENİZ BÖLGESİ’NDE ORMAN YANGINI TEHDİDİ
Özdemir, Arabistan’da günlerdir etkisini gösteren kavurucu hava sıcaklıklarının Basra alçak basıncı ile ülkemizin Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgesi’ni etkisi altına alacağını söyleyerek, “Ormanlık alanlarda nem en düşük seviyede olacağı için Ege ve Akdeniz Bölgesi’nde orman yangı riski en üst düzeyde olacak. Bu sebeple acil tedbirler alınmalı ve risk yönetimleri bölgesel olarak oluşturulmalıdır. En üst düzeyde yetkili kurumlar müdahale için alarma geçirilmelidir” açıklamalarında bulundu.
EN YOĞUN AKDENİZ VE EGE HİSSEDECEK
Avrupa’da 49 derecelere ulaşsa da ülkemizde bu denli bir sıcaklık beklemediğini söyleyen Demirhan, “Trakya ve Ege’de 30-35 derece arasında sıcaklıklar bekleniyor. Ancak Güney Ege’de bu sıcaklık 38 derece civarlarına, Akdeniz ise 40 derece civarlarına yükselebilir” ifadelerini kullandı.
Özdemir ise Temmuz ve Ağustos ayının yazın en sıcak ayları olacağını vurgulayarak, “Sıcak hava dalgası Karadeniz’de nispeten hafif hissedilecek. Ancak diğer bölgelerde aşırı sıcaklıkların olumsuz etkileri yoğun olarak görülecek” dedi.
‘SICAKLAR ORTALAMALARIN ÜZERİNE ÇIKACAK’
Yüksek sıcaklıklar ve ısı dalgaları yeni normal mi olacak sorusunu yönelttiğimiz Demirhan, “Normal olduğunu söyleyemeyiz. Çünkü normal olup olmadığını bilmiyoruz. Normalin ne olduğunu tam saptamak için bir ortalama değer hesaplanması gerekir. Mesela Haziran ayında serin bir hava yaşadığımızı düşünsek bile aslında son 52 yılın altıncı en sıcak Haziran ayını yaşadık. Dolayısıyla Temmuz ayının da ortalama değerlerini görmek için biraz daha beklemek gerekir. İlk verilere göre ise sıcaklıklar oldukça yüksek ve ortalamaların üzerine çıkacak” ifadelerini kullandı.
Meteoroloji uzmanlarına göre sıcak hava dalgasından ülkemiz nasibini alacak. Peki yüksek sıcaklıklarda nasıl serin kalınır? Sıcak ne zaman tehlikeli hal alır?
Çevre, İklim ve Sağlık için İşbirliği Projesi (ÇİSİP) Yürütücüsü ve Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan yanıtladı.
SICAK DALGASININ TANIMI HERKES İÇİN FARKLI
Yüksek sıcaklıkların bir sağlık tehdidi ve halk sağlığı sorunu olduğunu vurgulayan Çağlayan, "Dış ortamdaki sıcaklıklar özellikle o bölgede görülen mevsim normallerinin üzerine çıktığında risk ortaya çıkar. Ancak farklı bölgelerdeki iklim şartları ve bu bölgelerde yaşayan halkın iklim şartlarına adaptasyonu aşırı sıcaklığın etkisini değiştirebilir. Bu nedenle sıcak dalgasının herkes için aynı olan evrensel bir tanımı yapılamaz" dedi.
SADECE ÖLÜME DEĞİL HASTALIKLARA DA SEBEP OLUYOR
Aşırı sıcağa maruz kalmanın erken ölüm ve sakatlıkla sonuçlanabileceğinin altını çizen Çağlayan, "Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre 1998-2017 arasında 166 bini aşkın insan sıcak hava dalgaları nedeniyle hayatını kaybetti. Ancak sıcak dalgalarının ölümler dışında pek çok sağlık etkileri de bulunuyor. Doğrudan sağlık etkileri arasında; sıcak çarpması, ısı krampları, ısı yorgunluğu, ısı senkopu, ısıya bağlı döküntüler gibi ısıyla ilişkili hastalıkların yanı sıra; kalp-dolaşım sistemi, böbrek, sinir sistemi, solunum sistemi hastalıkları, uyku bozuklukları da riskler arasında. Sıcak dalgaları ayrıca, avuç içlerinin terlemesine, buğulanmış gözlüklere, baş dönmesine, odaklanmada güçlük çekilmesine veya sıcak yüzeylerle kazara temastan kaynaklanan yanıklara neden olabileceğinden, özellikle açık havada çalışan işçilerin yaralanma ve iş kazası riskini de artırabilir" dedi.
SERİN KALMANIN TEMELİ: SU
Çağlayan, sıcak dalgası sırasında, insan vücudunun serinletilmesinde alınması gereken en temel önlemin yeterli su tüketimi olduğunu belirterek, "Hava sıcaklığının etkisiyle ısınan bedeni soğutmak için bol su içmek, soğuk suyla duş almak, alkollü, kafeinli ve şekerli içecekleri tüketmemek gibi bireysel önlemlerin yanı sıra, şehirlerin ısı adalarına dönüşmelerini engellemek için yeşil alanları artırmak ve ortak kullanım alanlarında su sebilleri kurmak gibi toplumsal ölçekli önlemlere de ihtiyaç olduğunu" ifade etti ve önerilerde bulundu.
-Günün en sıcak saatlerinde dışarı çıkmaktan ve yorucu aktiviteler yapmaktan kaçının.
-Mümkün olduğunca gölgede kalın.
-Park halindeki araçlarda çocukları veya hayvanları bırakmayın.
-Günün en az 2-3 saatini serin bir yerde geçirin.
KRONİK HASTALIKLARI OLANLAR RİSK ALTINDA
Sıcak çarpmasındaki ilk ve en önemli belirtisinin susuzluk olduğunu ifade eden Çağlayan, "Susuzluk hissettiğimizde, bu vücudumuzdaki suyu kaybettiğimiz anlamına gelir. Devamında ise yorgunluk, ateş, başağrısı, baş dönmesi, baygınlık hissi ve bayılma, bilinç kaybı gibi belirtiler ortaya çıkar. Sıcak dalgaları herkesi etkileyebilmek ile birlikte, bazı insanlar diğerlerinden daha savunmasız olabilir. Bunlar, kronik hastalığa sahip olanlar, hamileler bebekler, küçük çocuklar, 65 yaş ve üstü insanlar, engelli kişiler, sosyal izolasyon içinde yaşayanlar, dışarıda uzun saatler boyunca çalışanlar ve evsizler, diğer insanlardan çok daha yüksek ısıya bağlı sağlık sorunları riskine sahip. Ayrıca sıcak, hipertansiyon, kalp ve böbrek yetmezliği gibi kronik hastalıkları olan kişilerde çok daha ağır ölüme varan sonuçlara neden olabilir" dedi.