Avrupa Komisyonu: Uygulama zayıf

5 Kasım'da Avrupa Komisyonu üyelerinin onayına sunulacak olan Ä°lerleme Raporu, 2004 sonunda tam üyelik müzakerelerine dair verilecek karar öncesinde Türkiye'nin artı ve eksilerini ortaya koyması açısından önemli. Raporda öne çıkan unsurlar şöyle: Milli Güvenlik Kurulu * Sivil-asker iliÅŸkilerini AB standartlarıyla uyumlulaÅŸtırma çabasıyla MGK'nın yasal çerçevesinde bazı deÄŸiÅŸikliklere gidildi. Kurul içindeki sivil sayısı artırıldı. Ama deÄŸiÅŸikliklere karşın MGK yetkililerinin hâlâ RTÃœK ve YÖK içinde yetkili bulundurmaları olumsuz. * Silahlı kuvvetler halen savunma bütçesi konusunda önemli düzeyde otonomiye sahip. * DeÄŸiÅŸiklikler MGK'nın iÅŸleyiÅŸini etkileyebilecek düzeyde. Ancak askerler üzerindeki sivil kontrolün AB düzeyine ulaÅŸması için bu reformların etkili uygulanması önemli. Sivil kurumlardaki askeri yetkililer çekilmeli, meclis savunma bütçesini tam kontrol edebilmeli. Yargı sistemi * Yargılama süreleri oldukça uzun. Davaların çokluÄŸu dosyaların okunması ve duruÅŸmalar için yeterli zaman bırakmıyor. Bu da savunma haklarını etkiliyor. Reformlar mahkemeler tarafından uygulanmaya baÅŸlandı. Ancak özellikle Ceza Yasası'nın maddeleri ifade özgürlüğü söz konusu olduÄŸunda uygunsuz kullanılıyor. * Yargı bağımsızlığı anayasal güvenceye sahip olsa da diÄŸer anayasal ÅŸartlarla kısıtlanıyor. * DGM'lerin gücü, sorumlulukları ve iÅŸleyiÅŸinin Avrupa standartlarına getirilmesi gerek. Dinsel özgürlük * Mülkiyet hakkı ve yeni ibadet yerleri inÅŸasına dair önlemler alındı. Ama bu düzenlemelerin etkisi sınırlı kaldı. Müslüman olamayan dini azınlıklar yasal kiÅŸilikleri, mülkiyet hakları, iç düzenlemeleri ve din adamı yetiÅŸtirme konularında ciddi engellerle karşı karşıya. * Heybeliada Ruhban Okulu hâlâ kapalı. * Dinsel özgürlükler konusunda uzman bir heyet Ankara'daki temaslarında bu alandaki reformların yetersiz olduÄŸu sonucuna vardı. Azınlık hakları * Ä°nsan haklarına dair uluslararası sözleÅŸmelerde ilerleme saÄŸladı. Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi (AÄ°HM) kararlarının uygulanması konusunda ise hâlâ bazı sorunlar mevcut. * Ä°fade özgürlüğü konusunda henüz gerekli tüm önlemler alınmadı. Adil yargılama ve savunma hakkı konusunda ciddi kaygılar var. * Hükümet iÅŸkence ve kötü muamele konusunda 'sıfır hoÅŸgörü' uygulayacağını taahhüt etti. Bu alandaki yasal düzenlemeler güçlendirildi. Uygulama bazı somut sonuçlar doÄŸursa da net sonuç alınamadı ve iÅŸkenceye rastlanıyor. Bu tür muamelelerde bulunanların cezalandırılmaları konusunda da ciddi kaygılar var. * Kadınlara yönelik ÅŸiddet, ciddi bir kaygı nedeni oluyor. Cezaevi sistemi sayesinde bu alandaki durum belirgin bir ÅŸekilde iyileÅŸti. * Türkiye, Kıbrıs Rum vatandaşı Titiana Loizidou'nun mülkiyet davasında AÄ°HM'nin 1998'de hükmettiÄŸi para cezasını Ekim 2003'te ödeyeceÄŸini beyan etti, henüz ödeme olmadı. Özgürlükler  * Ä°fade özgürlüğüne iliÅŸkin bazı kısıtlamalar kaldırıldı. Åžiddet içermeyen görüşleri nedeniyle tutuklu bulunanlardan bazıları serbest bırakıldı, ancak yasal düzenlemelere karşın hâlâ sorunlar yaÅŸanıyor. * Basın özgürlüğüyle ilgili gerçekleÅŸtirilen deÄŸiÅŸiklikliklere karşın durum hâlâ endiÅŸe kaynağı. * Barışçıl toplantılara kısıtlamalar azaltıldı. DernekleÅŸme özgürlüğüyle ilgili yasaklar azaldıysa da dernekler kapatılma ve faaliyetlerinin askıya alınması sorunları yaşıyor. Kültürel haklar * Radyo ve televizyonlarda Türkçe dışında dillerde yayın yapılmasına imkân saÄŸlayan reform henüz somut sonuç doÄŸurmadı. Eylülde çıkarılan yönetmelikle içinde q, w ve x bulunan isimlerin kullanımı yasaklandı. Belli bir derece yumuÅŸama yaÅŸansa da film, sanat, radyo yayını ve kültürel faaliyetlerde Türkçe dışında dil ve diyalekt kullanılması bazı yasal kısıtlamalar ve adli takiple karşılaÅŸabiliyor. * Türk vatandaÅŸlarının günlük hayatta kullandıkları Türkçe dışındaki dil ve diyalektlerin öğrenilmesi konusunda geliÅŸme yaÅŸanmadı. * OlaÄŸanüstü halin kaldırılması güvenliÄŸin iyileÅŸmesi ve olumlu psikolojik ortam saÄŸladı. Kıbrıs ve Yunanistan* Türk hükümeti, BM Genel Sekreteri'nin yürüttüğü temasları temel alan kapsamlı bir çözüm bulunmasına yönelik desteÄŸini birçok kez yineledi, Mayıs 2004'ten önce bir anlaÅŸmaya varılması yönündeki ümidini dile getirdi. * Türk hükümetiyle Kıbrıs'ın kuzeyi arasında imzalanan gümrük birliÄŸi anlaÅŸmasının uluslararası hukukta yeri yoktu ve Türkiye'nin AB'yle gümrük birliÄŸine yönelik taahhütlerine uygun düşmüyordu. Türk hükümeti anlaÅŸmanın yürürlüğe sokulmayacağını beyan etti. * Türkiye ve Yunanistan arasındaki iliÅŸkiler olumlu yönde geliÅŸmeye devam ediyor. Ekonomi * Ekonomik veriler kriz öncesinin üzerine çıktı, enflasyonist baskı düştü. Irak krizinin Türk ekonomisi üzerindeki etkisi sınırlı kaldı. Ancak tüm bunlara karşın reel faiz oranları yüksek ve iÅŸsizlik yükselmeye devam etti. * Yapısal reformlardaki ilerleme yavaÅŸ kaldı, ancak uygulanan önlemlerle cesaret verici sonuçlar elde edildi. Enerji piyasasının liberalleÅŸtirilmesi konusunda ilerleme saÄŸlandı. Ãœlkede sosyal ve bölgesel farklılıklar hâlâ önemli düzeyde bulunuyor. Bankacılık sektörü güçlendirildi, ama yeniden yapılanma ve konsolidasyon süreci henüz tamamlanmış deÄŸil. Yolsuzlukla mücadele * Yolsuzlukla mücadelede çeÅŸitli önlemler alınarak ilerleme saÄŸlansa da bu hâlâ ciddi bir sorun. YolsuzluÄŸa eÄŸilimli olan sektörler medya, hükümet, inÅŸaat ve saÄŸlık. Ä°ÅŸadamlarının yüzde 80'i yabancı yatırımın önündeki en önemli engeli yolsuzluklar olarak görüyor. Genel deÄŸerlendirme Bazı reformlar siyasi açıdan büyük anlamlar taşıyor. Özellikle 2003 Temmuzu'nda çıkarılan 7. uyum paketi önemli. Ancak yaÅŸanan bazı olumlu geliÅŸmelere karşın reformlar uygulamada kısıtlı bir etki yarattı. Uygulama yavaÅŸ ve kararsız bir nitelik gösterdi. Kısa vadeli önceliklerin yerine getirilmesi konusunda belirgin ilerleme saÄŸlandı. Özellikle mevcut yasal düzenlemeleri AB standartlarıyla uyumlu kılma konusunda yoÄŸun çaba gösterildi. Ancak bazı alanlarda ek yasal düzenlemelere ihtiyaç var. Türkiye dış politika ve güvenlik konusundaki politikasını AB'ye uygun konuma getirme yönündeki adımlarını sürdürdü. Ortak savunma ve dış politika alanında yapıcı bir rol üstlendi. Balkanlar, Kafkaslar ve OrtadoÄŸu'da istikrar ve güvenlik ile uluslararası terörle mücadelede önemli bir rol oynamaya devam etti.  Â