Atomun çekirdeÄŸi yoksa piramit gibi mi?

Bugüne kadar atomun çekirdeÄŸinin küre biçiminde, en azından yuvarlaÄŸa yakın olduÄŸu görüşü egemendi. Åžimdi Fransızlar ‘Hayır piramit’ diyor.Hiçbir ÅŸekil, küreden daha yoÄŸun deÄŸildir ve bu nedenle, su damlacıklarından köpüklere kadar doÄŸada çok fazla küre biçiminde yapı bulunur. Önceki çalışmalar, atom çekirdeÄŸinin rugby topu veya yumurta biçimi aldığını gösterse de, çekirdek genelde küresel veya en azından hafif yuvarlaktır.Ancak Strasburg'daki Louis Pasteur Ãœniversitesi'nde kuramsal fizikçi olan Jerzy Dudek ve arkadaÅŸları, Physical Review Letters'da yayımlanan çalışmalarında, çekirdeÄŸin teoride kararlı piramit ÅŸekilleri alabildiÄŸini öne sürdü. Kürenin, çekirdek için en uygun ÅŸekil olduÄŸunu kaydeden Dudek, bazı ağır elementlerdeyse tam bir yuvarlak kabuk oluÅŸturacak sayıda nükleer parçacık olmadığını belirtiyor. Bu nedenle dış yüzeydeki proton ve nötronlar birleÅŸerek yuvarlak köşeli bir piramit oluÅŸturabilir (Bak. Grafik).Bu üçgene benzeyen çekirdek, Mısır'daki piramitler gibi kare tabana sahip olmayabilir. Onun yerine, 4 dikdörtgenin ucuca eklenmesiyle oluÅŸan tetrahedra biçimi olabilir. AraÅŸtırmacılar, çekirdekteki proton ve nötronların hareketleri üzerine hazırlanan bilgisayar modellerine dayanarak, tetrahedral çekirdeklerin periyodik tablonun neredeyse tamamında bulunduÄŸunu öne sürüyor. Dudek, zirkonyum ve iterbiyum gibi olması mümkün elementlerin yanısıra, kalsiyum ve uranyumun da az kararlı piramitler oluÅŸturduÄŸunu belirtiyor. Oktahedra (sekizyüzeyli) gibi baÅŸka bir çok ÅŸekil daha olabilir.Dudek'in ekibi, bu acayip ÅŸekillere sahip çekirdeklerin, küresel olanlardan çok farklı hareket edebileceÄŸini kaydediyor. ÖrneÄŸin, piramit içinde proton ve nötronun küçük kuvartetleri oluÅŸabilir. Daha önce hiçbir atomda görülmeyecek ÅŸekilde, tüm atomlar aynı enerjiyle titreÅŸebilirler. KanıtlanmalıAraÅŸtırmacılara göre, periyodik tablonun sonunda bulunan çok ağır elementler, çekirdeklerinin tetrahedral olduÄŸu düşünülürse, tahmin edilenden çok daha kararlı olabilirler. Böylece fizikçiler bu elemenleri daha kolay inceleyebilir.Öte yandan araÅŸtırmacılar, küçük piramitlerin gerçekten varolup olmadıklarını kanıtlamak zorunda. Tetrahedral çekirdekler çok ilginç bir dönmeye sahip olduklarından, bilim adamlarının aradığı eÅŸsiz gamma ışınlarını da yayabilirler. "Bu fikir çok heyecan verse de, önemli bilgiler detaylarda gizli" diyen Florida Ãœniversitesi'ne nükleer fizikçi olan Sam Tabor şöyle devam ediyor, "Dikkatli bir çalışma ve biraz da ÅŸans gerekli." Tabor, piramit yapılar belirlenemezse, fizikçilerin proton ve nötronların çekirdeÄŸi nasıl oluÅŸturduÄŸunu baÅŸtan inceleyeceklerini belirtiyor.Â