ATO: Gençler kayıt dışı çalıştırılıyor
Güncelleme Tarihi:
Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) hazırladığı “Kayıtsız Gençler” raporuna göre, çalışma hayatında yer alan 15-19 yaş grubundaki her 100 gençten 82’si, 20-24 yaş grubundaki her 100 gençten ise 54’ü kayıtdışı çalışıyor. Kayıtdışı çalışan gençlerin yüzde 43’ü haftada 60 saatten fazla çalışmak zorunda kalıyor. Lise altı eğitime sahip gençlerin yüzde 78’i, lise mezunu gençlerin yüzde 49’u, yüksek okul mezunu gençlerin ise yüzde 20’si kayıtdışı istihdam ediliyor. Rapora göre, 27 AB ülkesiyle kıyaslandığında okulu en erken terkeden gençler Türkiye’de bulunuyor.
ATO'nun Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İşgücü İstatistikleri Veri Tabanı’nı kullanarak hazırladığı “Kayıtsız Gençler” raporu, Gençlik ve Spor Haftası’nda çalışma hayatındaki gençleri mercek altına aldı.
EĞİTİM YERİNE ÇALIŞMA HAYATI
Rapora göre, TÜİK’in 2006 yılı işgücü anketi kapsamında, Türkiye’de 15-19 yaş aralığında 6.3 milyon genç bulunuyor ve bunların 1.4 milyonu çalışıyor. Eğitim süresinin gelişmiş ülkelerdeki gibi 11 yıl olması gerekliliği dikkate alındığında, lise çağında olan 15-19 yaş grubundaki gençlerin yüzde 22’si eğitim hayatı yerine çalışma hayatı içinde yer alıyor ve çalışan gençlerin yüzde 38’ini oluşturuyor.
Türkiye’de 15-24 yaş aralığında ise 12.1 milyon genç bulunuyor. Bu yaş aralığında çalışanlar 3.7 milyon kişiyi geçiyor ve toplam istihdamın yüzde 17’sini oluşturuyor.
15-24 yaş grubundaki gençlerin üçte ikisini “lise altı eğitimliler” oluşturuyor. Avrupa Birliği’ne üye 27 ülkede “okulu erken terkedenler”in ortalaması yüzde 15 iken, Türkiye’de bu oran yüzde 50’ye ulaşıyor.
LİSE MEZUNU GENÇLERİN YARISI KAYITDIŞI
Tüm eğitim seviyelerinde gençlerin kayıtdışı çalışma oranları toplam kayıtdışı oranlarının üzerinde seyrediyor.
Türkiye genelinde lise altı eğitime sahip olanların kayıtdışı çalışma oranı yüzde 62, lise ve dengi okul mezunlarının kayıtdışı çalışma oranı yüzde 28 seviyesinde bulunuyor. Gençlerde ise lise altı eğitime sahip olanların kayıtdışı çalışma oranı yüzde 78’e, lise ve dengi okul mezunlarının kayıtdışı çalışma oranı yüzde 49’a fırlıyor.
Aynı durum yüksek okul mezunlarında da görülüyor. Türkiye genelinde yüksek okul mezunlarının yüzde 9’u kayıt dışı çalışırken, genç yüksek okul mezunlarının yüzde 20’si kayıtdışı çalışıyor.
TARLADA ÇALIŞAN GENÇLERİN TÜMÜ KAYITSIZ
Tarım sektöründe kayıtdışı çalışma adeta kural haline gelmiş durumda. Çalışan her 100 gencin 24’ü tarım sektöründe yer alıyor ve neredeyse tamamı bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıt olmadan çalışıyor.
Hizmet sektöründe küçük işletmelerin fazlalığı ve bu işletmelerin büyük ölçüde kayıtsız çalışmaları, bu sektörde iş bulabilen gençleri de derinden etkiliyor. Hizmet sektöründe toplam çalışanların yaklaşık üçte biri kayıtdışı iken, gençlerde bu oran çok daha yüksek. Hizmet sektöründe kendisine bir iş bulabilen gençlerin yüzde 54’ü kayıtdışı çalışmak zorunda kalıyor.
Genç çalışanların toplam çalışanlar içinde en yüksek payı sanayi sektöründekiler alıyor. Bu sektörde çalışanların yüzde 23’ünü gençler oluşturuyor. Sanayi sektöründe çalışanlar içinde toplam kayıtdışı çalışma oranı yüzde 31 iken, gençlerin yarısı sektörde kayıt dışı çalışmaya mahkum oluyor.
İŞ İSTİYORSAN KAYITDIŞINA RAZI OL
Türkiye genelinde ücretli veya maaşlı çalışanlar, toplam çalışanların yarıya yakınını oluştururken, ücretli çalışan gençlerin oranı daha yüksek bulunuyor. Çalışma hayatındaki gençlerin yüzde 59’u (2.2 milyon kişi) ücretli olarak çalışıyor.
Ücretli gençlerin yüzde 57’sinin 10 kişiden fazla çalışanı olan işyerlerinde çalışmaları da kayıtdışı çalışma oranlarını iyileştirici yönde bir etki yapamıyor. Türkiye genelinde ücretli veya maaşlı çalışanlarda kayıtdışı çalışma oranı yüzde 23 iken, genç ücretlilerde yüzde 45’e kadar çıkıyor.
HAFTADA 60 SAAT ÇALIŞMA
Yasal çalışma süresinin haftada 40 saat olduğu ülkemizde, kayıtsız çalışanların en büyük sorunlarından biri de uzun çalışma saatlerinin olduğu belirtilen raporda, hiçbir sosyal güvencesi bulunmayan gençlerin yüzde 75’inin, haftada 40 saatten fazla çalıştığı, yüzde 43’ünün ise çalışma süresinin 60 saatin üzerine çıktığı vurgulandı.
AYGÜN:" SUÇ PATLAMASI OLUR"
ATO Başkanı Sinan Aygün, konuyla ilgili olarak, 2006 yılında gençlerde işsizlik oranının yüzde 18.7 ile genel işsizlik oranının yaklaşık iki katı olduğunu belirtti. Aygün, şunları söyledi:
“Atatürk’ün cumhuriyetimizi emanet ettiği gençlerin yaklaşık yüzde 19’u, bugün 19 Mayıs’ı alnı açık ama boynu bükük kutluyor. Çünkü bu gençlerimiz işsiz. Türk gençliği seçime giden Türkiye’de siyasi partilerin ağzının içine bakıyor. Kendileri için ne yapılacağını duymak istiyor. Ancak boş vaat değil somut proje, iş ve aş bekliyor. Her 100 gençten 19’unun işsiz olduğu bir Türkiye’de suç da patlar, sosyal sıkıntılar da.”
Aygün, 15-24 yaş aralığındaki genç çalışanların yüzde 64.6’sının kayıtdışı istihdam edildiğini kaydederek, üniversite mezunu olup benzin istasyonunda pompacılık yapan, patates soğan satan, işportacılık yapan gençler olduğunu hatırlattı. Aygün, "Yazık bu gençlerimize...” dedi.
Yüksek vergilerin ve maliyetlerin işletmeleri kayıtdışı istihdama yönelttiğini, bu olumsuzluktan da en çok gençlerin etkilendiğini belirten Aygün, “Gençlerimiz, işsiz güçsüz sokaklarda dolaşmaktansa kayıtdışı çalışmaya razı oluyor” diye konuştu. Aygün, genç işgücünün yaşadığı istihdam sorununun temelinde yatan nedenlerden birinin de eğitim sistemi ile işgücü piyasasının gereksinimleri arasındaki uyumsuzluk olduğuna dikkati çekti.