‘Atlı Cinler’ kriz çıkardı! Sudan’da darbe ve iç savaş korkusu
Güncelleme Tarihi:
Sudan’da ‘paralel ordu’ işlevi gören eski adı ‘Atlı Cinler’ olan paramiliter yapının resmi orduyla bütünleştirilmesi süreci anlaşmazlıkla noktalandı. Taraflar başkent sokaklarında birbirlerini top ve ağır silahlarla hedef alırken, başkanlık sarayı ve havalimanlarının kontrolünün kimde olduğu belirsiz.
Peş peşe askeri darbelerin yaşandığı Afrika ülkesi Sudan’da ordu ile on binlerce üyesi olan paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında çatışma patlak verdi. Başkent Hartum sokaklarında karşılıklı top atışları yapılırken, Hava Kuvvetleri’ne ait jetler HDK hedeflerini bombaladı. Sudan Doktorlar Birliği’ne göre en az 25 kişi öldü, 183 kişi yaralandı.
‘SARAYI ELE GEÇİRDİK’
HDK birlikleri çatışmayı ordunun başlattığını öne sürerek halkı kendilerine destek vermeye çağırdı. Sudan ordusu komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ise HDK’nın kendi evine saldırdığını ve ordu yerleşkelerini taciz ederek çatışmaları başlattığını savundu. Ağır makineli silah seslerinin uzun süre kesilmediği kentin birçok bölgesinden dumanlar yükselirken, HDK başkanlık sarayı ve havalimanını ele geçirdiklerini söyledi.
SUUDİ UÇAĞI VURULDU
Sudan Dışişleri Bakanlığı, HDK’nın havalimanına saldırarak, Suudi Arabistan Havayolları’na ait bir yolcu uçağı ile Sudan’a ait bir uçağı vurduğunu, silahlı kuvvetlerin HDK güçlerini havalimanı çevresinden püskürttüğünü açıkladı. Sudan ordusu da “HDK feshedilene kadar müzakere ya da diyalog yok” açıklaması yaptı. Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği, Arap Birliği ve Avrupa Birliği, yayınladıkları açıklamalarla taraflara itidal ve ateşkes çağrısında bulundu.
HDK KAPATILMAK İSTENİYOR
Ordu ve paramiliter grup arasındaki ayrılığın temelinde, bu ikisinin birleştirilmesi planı yatıyor. 2021 darbesi sonrası hazırlanan plan, HDK militanlarının ordu bünyesine dahil edilmesini öngörüyor, ancak el-Burhan ile HDK lideri Orgeneral Muhammed Hamdan Dagalu şartlar konusunda anlaşmazlık yaşıyor. Sudan ordusu, HDK’yı “paralel ordu” gibi görüyor ve tam olarak kendisine bağlanmasını istiyor.
‘ATLI CİNLER’İ EL BEŞİR KURDU
HDK, dönemin lideri Ömer el-Beşir tarafından 2003’te Darfur’da başlayan isyanı bastırmak için kullanıldı. O dönem adı Arapça kökeni itibarıyla “Atlı cinler” anlamına gelen Janjaweed olan milis güçler, 2003-2008 yıllarında Darfur’da 300 bin kişinin ölümünden ve 2.5 milyon kişinin yerlerinden edilmesinden sorumlu tutuluyor. İsyanın bastırılmasından sonra 2013’te militanlar Hızlı Destek Kuvvetleri adlı yeni bir kurumsal yapı altında örgütlendi ve devletle iş yapma kapasiteleri arttırıldı.
TÜRKLERE ‘SOKAĞA ÇIKMAYIN’ UYARISI
- Türkiye’nin Hartum Büyükelçiliği, bölgedeki Türk vatandaşlarını evde kalmaları yönünde uyardı. Büyükelçilikten yapılan açıklamada, “Durum normale dönünceye kadar vatandaşlarımızın sokağa çıkmayıp, evlerinde kalmaları ve zorunluluk haricinde ülke içinde seyahatten kaçınmaları tavsiye olunur” denildi.
- Türkiye Dışişleri Bakanlığı da Sudan’daki gelişmelerden endişe duyduklarını bildirdi. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, taraflar sükûnet ve diyaloğa davet edilirken, “Sudan’ın sorunlarına ancak ulusal uzlaşı yoluyla kalıcı çözüm bulunabilecektir. Türkiye, bugüne kadar olduğu üzere, bundan sonra da dost ve kardeş Sudan devleti ile halkının yanında yer almaya devam edecektir” ifadesine yer verildi.
BİLGİ NOTU: Sudan’da 1989’da darbeyle Cumhurbaşkanlığına gelen Ömer el-Beşir, 30 yıl sonra 2019’da yine askeri müdahaleyle devrilmişti. Peşinden kurulan Batı destekli sivil yönetim Ekim 2021’de başka bir darbeyle indirildi. O tarihten beri ülkede sivil yönetime geçilemedi.