Atlantis tartışması

İsviçreli Jeolog Eberhard Zangger'in Çanakkale'deki antik Troya kentinin efsanevi Atlantis kenti olduğunu iddia etmesi, Çanakkale'de tartışmalara neden oldu. Jeolog Zangger'in açıklamaları, ünlü Der Spiegel Dergisi'ne de kapak konusu oldu. Zangger'in Çanakkale'ye gelip kayıp kenti araştıracağını açıklamasına İl Kültür Müdürü Mustafa Sevim tepki gösterdi ve ‘‘Türkiye'de izinsiz kazı ve araştırma yasaktır‘‘ dedi.

Almanya'nın en çok okunan haber ve araştırma dergilerinden Der Spiegel'in 28 Aralık sayısındaki ‘‘Atlantis Mitosu’’ adlı yazıda antik Troya kentinin kayıp kent Atlantis olduğu öne sürüldü. Alman Jeolog Eberhard Zangger'in bu iddiasını kanıtlamak için Çanakkale'ye gelerek araştırma yapacağını açıklaması, Türkiye'deki arkeologların tepkisine neden oldu. Çanakkale İl Kültür Müdürü Mustafa Sevim böyle bir araştırma için Kültür Bakanlığı'nın ve Troya kazılarını sürdüren Prof. Dr. Manfred Korfmann'ın izni gerektiğini söyleyerek şöyle dedi:

‘‘Jeolog Zangger'in böyle bir araştırma yapabilmesi için, Kültür Bakanlığı'ndan ve Korfmann'dan izin alması gerekiyor. Korfmann böyle bir araştırmaya onay vermez. Zangger hayal görüyor. Daha önce de bu konuyla ilgili olarak Alman dergisinde haberler yayınlanmıştı. Ancak bugüne kadar ne bakanlığımıza ne de bize ulaşan resmi bir başvuru yok.’’

İsviçreli jeoloğa tepki gösteren Troya kazı Başkanı Alman Prof. Dr. Korfmann, Troya'nın asla Atlantis olamayacağını söyledi. Korfmann'a 24 yıldan beri kazılarda yardım eden Ege Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Dr. İlhan Kayhan'ın da destek geldiği öğrenildi. Kazıları yürüten her 2 profesör de İsviçreli jeoloğun yanıldığını, 24 yıllık arkeolojik Troya kazılarında 15-75 metre arasında 250'yi geçen sondaj yapıldığını, bu sondajlarda Troya'nın kayıp kent Atlantis olduğunu kanıtlayıcı hiçbir bulguya rastlanamadığını belirtti.

İsviçreli Jeolog Zangger'in Troya'nın aslında Atlantis olduğunu iddia etmesi, dünyanın en ciddi Jeo Bilimsel Araştırmalar Dairesi'ni harekete geçirdi. Der Spiegel Dergisi'nde 14 sayfa yer alan habere göre, Atlantis'i aramak üzere Mart 1999 tarihinde Zangger ve Jeo Bilimsel Araştırmalar Dairesi ekibi Çanakkale'ye gelecek. Araştırmada 4 ton ağırlığındaki özel helikopter, dünyada sadece bir adet bulunan elektro manyetik cihazıyla toprağın 150 metre altını tarayacak.

Kayıp kent Atlantis

Atlantis efsanesi, ilk kez milattan önce 427-347 yıllarında yaşayan Yunanlı düşünür Platon tarafından ortaya atılır. Platon, ‘‘Kritias‘‘ adlı yapıtında, her tarafı kaplıcalarla rolu bir kıtada var olan son derece gelişmiş bir uygarlıktan söz eder. Kimsenin görmediği Atlantis, daha sonra başka yazarlarca da konu edilir. Bu yazarlara göre eski Yunanlılar, çok eski bir çağda Atlas Okyanusu'na açılan ‘‘Heraklius Sütunları’’nın (Cebelitarık Boğazı) arasından gelen bir halkla mücadele etmek zorunda kalır. Atlantisliler denilen bu halk, Platon'un belirttiğine göre Solon'un yaşadığı dönemden tam 9000 yıl önce (MÖ 9600 yılları) büyük bir tufanla bir anda yok oldu.

Atlantis efsanesi, daha sonraki çağlarda bazı Avrupalı yazarlara esin kaynağı oldu. Francis Bacon, ‘‘Yeni Atlantis’’ romanında efsanevi kenti, fizik bilimlerinin ideal devleti olarak gösterir.

On dokuz ve yirminci yüzyılda da birçok kişi, Atlantis'in varlığıyla ilgili çeşitli varsayımlar ortaya attılar. Bazıları, Platon'un söylediğinin aksine Atlantis'in Cebelitarık'ın ötesinde olmadığını belirttiler. Kayıp kentin Ege Denizi'nde Santorini Adası çevresinde, İzlanda'da olabileceği ileri sürüldü. Arkeologların kayıp kentle ilgili hiçbir bulgunun ortaya çıkarılamadığını söylemelerine rağmen bu spekülasyonlar, günümüzde de devam ediyor.